سمیه ماندگار
صابره‌ی ۲۴ ساله در مرکز بامیان زندگی می‌کند. او سالانه ۲ تا ۳ بار به بند امیر می‌رود؛ اما دو روز پیش، وقتی‌که قصد کرد تا به این پارک دیدنی سفر کند، برای اولین‌بار تیرش به سنگ خورد، زیرا طالبان به تازگی رفتن زنان به بند امیر بامیان را ممنوع اعلام کرده‌اند.
صابره خبر ممنوعیت سفر زنان به بند امیر را در میانه‌ی راه از راننده‌ی موتر شنید؛ اما نمی‌خواست باور کند: «وقتی ما بعد از یک‌ونیم ساعت منزل زدن از دروازه‌ی بند امیر اجازه نیافتیم تا داخل برویم، فکر کردم دنیا روی سرم خراب شده است، حالت روحی‌ام اصلاً خوب نبود، با خود می‌گفتم ما به چه جرمی چنین تحقیر می‌شویم.»
بند امیر بامیان که به عنوان اولین پارک ملی کشور شناخته می‌شود، از مهم‌ترین جاذبه‌های توریستی کشور است که سالانه شاهد حضور هزاران تن از گردشگران داخلی و خارجی به‌شمول زنان است.
این پارک که در قسمت شمال‌غربی بامیان در ولسوالی یکاولنگ نمبر یک موقعیت دارد، به دلیل داشتن مناظر بی‌نظیر طبیعی، شهرت جهانی دارد.
چندی قبل طالبان اعلام کرده بودند که از اوایل بهار تا عید قربان امسال، حدود ۷۰ هزار گردشگر داخلی و خارجی از مناظر طبیعی و تاریخی بامیان از جمله بند امیر دیدن کرده‌اند.
بند امیر برای راضیه‌ی ۲۷ ساله یکی از دل‌پذیرترین جاهای دنیا است. او سالانه چندین بار برای دیدن این شهکار طبیعت به این‌جا سفر می‌کند. راضیه در سفرهایش از منظره‌های بند امیر عکس می‌گیرد، ویدیو ضبط می‌کند و آن‌ها را در داستان و وضعیت فیسبوک خود با دوستانش شریک می‌سازد.
راضیه می‌گوید: «بند امیر بامیان با زیبایی خاص و دل‌پذیری که دارد، چشم‌های آدم ره میخ‌کوب می‌کنه، آدم ره به یک دنیای دیگری می‌بره…هر بار که از بند امیر پس می‌روم، فکر می‌کنم قطعه‌‌ای از وجودم را آن‌جا جا گذاشته‌ام و همی باعث میشه که بارها و بارها به این‌جا بیایم.»
اما راضیه دو روز قبل، در تاریخ ۵ سنبله خبر شد که طالبان بازدید از بند امیر را برای زنان ممنوع اعلام کرده‌اند. این خبر در رسانه‌ها بازتاب گستردهای پیدا کرد. راضیه می‌گوید، وقتی این خبر را شنید، اندوه سراسر وجودش را پر کرد: «شنیدن این خبر واقعاً برایم سخت بود، بند امیر برای من تنها یک تفریحگاه نیست، بلکه جایی است که وقتی به آن‌جا می‌روم، غصه‌‌هایم فراموش می‌شوند و احساس آرامش می‌کنم.»
برای راضیه این واقعیت که طالبان رفتن زنان به بند امیر را ممنوع کرده‌اند، هنوز غیر قابل باور است. به باور او، طالبان اندک خوشی را نیز از زنان می‌گیرند.
این اولین اقدام طالبان برای گرفتن پای گرداشگران از بامیان نیست. قبلا این گروه در اقدام دیگری، توزیع تکت برای ساحه‌ی باستانی بودا را ممنوع نموده و عوایدی که از این ساحه به دست می‌آید را حرام خوانده بودند.
یک منبع موثق با حفظ هویت‌اش می‌گوید، این موضوع طبق دستور شفاهی ملا هبت‌الله، رهبر طالبان به وزارت اطلاعات و فرهنگ صورت گرفته و اکنون غرفه‌ی توزیع تکت از ساحه‌ی بودا جمع شده است.
طالبان از بند امیر بامیان سالانه عاید فراوانی به‌دست می‌آورند. امسال طالبان توزیع تکت در دروازه‌ی ورودی این بند و قایق‌رانی در این محل تفریحی را به یک شرکت خصوصی به هزینه‌ی ۵ میلیون و ۵ صد هزار افغانی واگذار کرده‌اند که بالاترین میزان درآمد از اولین پارک ملی کشور در طول چهار سال اخیر است.
در سال ۱۴۰۰ خورشیدی و قبل از سقوط حکومت پیشین، اجاره‌ی توزیع تکت دروازه‌ی ورودی این بند به ۳ میلیون افغانی در سال رسیده بود.
چرا سفر به بند امیر برای زنان ممنوع شد؟
منابع رسانه‌ی رخشانه از بامیان می‌گویند که وزیر امر به معروف طالبان که به تاریخ ۵ سنبله، به بامیان سفر کرده بود، در سخنرانی خود در مسجد جامع ریاست حج و اوقاف این گروه در بامیان گفت که زنان پس از این به بند امیر رفته نمی‌توانند.
محمد ظاهر(مستعار) ۳۸ ساله یکی از کسانی است که در سخنرانی محمد خالد حنفی، وزیر امر به معروف طالبان در بامیان حضور داشت. او می‌گوید، برخی از عالمان دینی در سخنرانی‌های خود قبل از خالد حنفی، از وضعیت پوشش زنان شکایت کرده‌اند. این منبع به صورت مشخص از مولوی محمد آصف برهانی نام می‌برد.
به گفته‌ی محمد ظاهر، مولوی برهانی در این سخنرانی خود گفته است: «من در یکی از مساجد ملا امام هستم. همان ۵ نمازگزار که قبلاً وجود داشت، در دوران امارت به ۶ تن نرسیده، همین‌طور در قسمت پوشش زنان در بامیان هیچ تغییراتی نیامده است، حجاب زنان با دوران جمهوریت هیچ تفاوتی ندارد، گشت‌و‌گذار زنان در بازار کم نشده است.»
این روحانی اهل سنت از وزیر طالبان در این مجلس خواسته است که باید جلو بی‌حجابی زنان در بامیان با«جدیت» گرفته شود. به گفته‌ی محمد ظاهر، آصف برهانی از جمله‌ی روحانیون افراطی است که با وصف تمام محدودیت‌های طالبان علیه زنان، هنوز راضی نشده و به سخت‌گیری بیشتر در برابر زنان تاکید می‌کند.
محمد ظاهر گفته است، وقتی که نوبت به سخنرانی سید نصرالله واعظی، رییس شورای علمای شیعه‌ی مرکز بامیان رسید، او خواست سخنان آصف برهانی را توجیه کند. او گفت که پوشش زنان در ولایت بامیان مشکل ندارد؛ اما زنانی که خارج از ولایت بامیان به این شهر سفر می‌کنند، حجاب مورد نظر طالبان را رعایت نمی‌کنند.
در نهایت این توجیه‌ها جایی را نمی‌گیرد. وزیر امر به معروف طالبان در همان مجلس اعلام می‌کند: «ما بند امیر را به روی زنان و خواهران بند می‌کنیم تا از بی‌حجابی جلوگیری شود.»
ممنوعیت سفر زنان به بند امیر با واکنش‌های گستردهای مواجه شده است. هیدر بار، معاون بخش زنان در سازمان دیدبان حقوق بشر به خبرگزاری فرانسه گفته که تصمیم ممنوعیت حضور زنان در این پارک «قصدی و بسیار ظالمانه» است.
ریچارد بنت، گزارشگر ویژه‌ی حقوق بشر سازمان ملل در افغانستان خواهان توضیح طالبان درباره‌ی ممنوعیت ورود زنان به پارک ملی بند امیر در بامیان شده است. آقای بنت در یادداشتی در شبکه‌ی اجتماعی ایکس پرسیده است که این ممنوعیت به شریعت و فرهنگ افغانستان چه ربطی دارد؟
زهرای ۲۵ ساله یکی از ساکنان بامیان گفته است: «طالبان با چنین تصمیم‌های خود، زنان را عملاً زندانی می‌کنند.»
از طرف دیگر، این محدودیت می‌تواند به صنعت گردشگری در بامیان لطمه‌ی بزرگی وارد کند.
گل‌پری عظیمی(مستعار) ۲۸ ساله، دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی توریزم در دانشگاه بامیان است. او گفته است، این کار نان مردم فقیر بامیان را می‌گیرد: «سالانه بیشتر از ۱۰۰ هزار تن گردشگر از این منظره‌ی طبیعی دیدن می‌کنند و سرازیر شدن این تعداد از گردشگران، باعث می‌شود تا اقتصاد مردم بامیان رشد کرده و برای بسیاری از مردم این ولایت شغل ایجاد شود.»
این اولین باری نیست که طالبان پای زنان را از جاهای تفریحی می‌گیرند. این گروه سال گذشته، پس از وضع طرح تفکیک جنسیتی در پارک‌ها، به‌طور کلی رفتن زنان به پارک‌های تفریحی کابل و شماری از شهرهای دیگر را نیز ممنوع کردند. در همان زمان وزارت امر به معروف طالبان گفته بود که به دلیل جواب ندادن طرح تفکیک جنسیتی، اقدام به وضع محدودیت تازه کرده‌اند.
