طالبان از زمان تصرف دوبارهی کشور، بر اساس قرائت خود از اسلام، چندین فرمان را برای اجرای «قوانین شریعت» صادر کرده است. این فرمانها عمدتا به هدف کنترول و تنظیم رفتار اجتماعی و پوشش زنان صادر شده است.
وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان، مرجع اصلی صدور این فرمانهای محدود کننده سرکوبگرانه است. در اوایل ماه جدی، این وزارتخانه، زنان را از سفر بدون «محرم» در فاصلهی بیش از ۷۸ کیلومتری ممنوع کرد و حجاب را برای زنان اجباری کرد.
در جریان همان ماه، ریاست امر به معروف و نهی از منکر طالبان در ولایت هرات، ورود زنان بدون «محرم شرعی» مرد را به قهوهخانهها ممنوع کرد. یک هفته قبل از آن، این دفتر طالبان به دکانداران و دستفروشان دستور داده بود که سر «مانکنهای نمایش لباس در فروشگاهها» را بریده و از استفاده بنرها و پوسترهایی خود داری کنند که «مخالف شریعت اسلام» است.
اکنون برخی از دستفروشان و دکانداران در ولایتهای کابل و جوزجان به رسانهی رخشانه میگویند که نیروهای طالبان آنها را به خاطر فروش و نمایش لباسهای «مدل غربی» و «زیرپوش زنان» در ملاء عام، سرزنش کرده و آن را «خلاف شریعت» خواندهاند.
این دکانداران میگویند که نیروهای طالبان آنها را به دلیل فروش و نمایش لباسهایی که این گروه «غیراسلامی» میدانند، تهدید به توقیف کرده و از آنها اخاذی میکنند.
محمد، یکی از دستفروشان شهر کابل به رسانهی رخشانه گفت: «نیروهای طالبان ما را به خاطر فروش زیرپوشهای زنانه سرزنش میکنند و میگویند که چرا چنین لباسها را میفروشید؟»
محمد به یاد میآورد که یکی از نیروهای طالبان از او سوال کرد و گفت: «اجازه دهید که مردم با آن پول، نان بخرند.»
محمد میگوید که نیروهای طالبان او را تهدید کردهاند که اگر به فروش زیرپوشهای زنانه ادامه دهد، او را دستگیر خواهند کرد. او مدعی است که پنج هزارافغانی به ماموران طالبان پرداخته است تا او را به خاطر فروش لباس زیر دستگیر نکنند.
عباس یکی دیگر از دستفروشان، هنگام بازدید افراد مسلح طالبان از دکانش، زیرپوشهای زنانه را پنهان میکند. او به رسانهی رخشانه گفت: «ممکن است بعد از این به جای زیرپوشهای زنانه، چیز دیگری بفروشم. چون با پرداخت {رشوه} به طالبان، دیگر سود ندارد.»
با این حال، صادق عاکف مهاجر، سخنگوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان، صدور فرمانی مبنی بر ممنوعیت فروش زیرپوش زنانه در ملاء عام را تکذیب کرد و گفت که این وزارت چنین دستوری صادر نکرده است.
دو دکاندار از شهر شبرغان، مرکز جوزجان به رسانه رخشانه گفتهاند که طالبان به دکانداران دستور دادهاند که «مانکنهای نمایش لباس در فروشگاهها» را سر ببرند و از فروش لباسهای زنانه «غربی» مانند پتلون، بلوز، پیراهن و لباس زیر، خودداری کنند.
حفیظ، یکی از دکان داران در شبرغان که لباس زنان میفروشد، گفت که چند هفته پیش کارمندان وزارت امر به معروف و نهی از منکر برای بررسی به مارکیت آنها آمدند.
او در صحبت تلفنی به رسانهی رخشانه گفت: «ساعت ۱۱ قبل از ظهر بود که چهار فرد گروه طالبان که خود را افراد ریاست امر به معروف طالبان معرفی کردند، وارد مارکیت شدند. آنها از تمام دکانهای مارکیت با سرعت و شتابان دیدن کردند و با انگشت به طرف لباسهای محفلی، بلوز، پتلون، سر پتلونی، برجس و لباسهای زیر زنانه اشاره کرده و با لحن تند به تمام دکانداران دستور دادند که این لباسهای غربی را دیگر وارد نکنید و به فروش نرسانید.»
به گفته این دکاندار، برخی از دکانداران به دستور سر بریدن مانکنها اعتراض کردند و به دفتر طالبان رفته، گفتند که قیمت هر مانکن ۱۰۰ دالر امریکایی است و این ضرری به کار و بار آنها خواهد بود.
او گفت که مقامات طالبان به آنها گفتند به شرطی میتوانند از این مانکنها استفاده کنند که سر آن را بپوشانند.
عزیز، یکی دیگر از دکانداران در همان مارکیت لباس فروشی در شبرغان گفت که اکثر دکانداران از برخورد طالبان، بیش از حد میترسند و اغلب مجبور میشوند تا دستور طالبان را بپذیرند.
به گفتهی او، در این مارکیت در حدود ۴۰۰ دکان فعالیت داشته، اما به دلیل وضعیت بد اقتصادی و دستورات محدود کنندهی طالبان، بیش از ۵۰ دکان بسته شده است.
محدودیتهای جدید در حالی بر شهروندان اعمال میشود که براساس اطلاعات سازمان ملل متحد، افغانستان با بدترین بحران اقتصادی و انسانی دسته و پنجهنرم میکند که در آن ۹۸ درصد نفوس آن در آستانهی قحطی قرار دارند.