ساکنان قریه‌های منطقه «غاسور» در ولسوالی شهرستان دایکندی تصمیم گرفته‌اند که با هزینه‌ی شخصی، ساختمان یک مکتب دخترانه را پایه‌گذاری کنند.
برپایه‌ی فیصله‌نامه‌ا‌ی که به دست رسانه‌ی رخشانه رسیده، ساکنان این منطقه متعهد شده‌اند که در سال جاری با هزینه‌ی شخصی و بسیج کارعمومی ساختمان لیسه دخترانه محل شان را بسازند. ده‌ها نفر با امضا به پای این نامه، تعهد شان را نشان داده‌اند.
براساس گفته‌های منابع، کارهای مقدماتی این ساختمان سال گذشته کلید خورده و قرار است امسال بر پایه‌ی اکمال برسد.
عبدالقیوم بیگی رییس شورای انکشافی و یکی از بزرگان محلی به رسانه رخشانه می‌گوید، مردم پس از ناامیدی از سوی نهادهای مسوول دست به کار شده‌اند: «مجبور شدیم لیسه دخترانه محل خود را از هزینه‌ی شخصی خویش بسازیم زیرا از هیجدده سال به این‌سو، پیشنهاد‌های زیادی به ادارات مربوطه دادیم و بالاخره در سال ۱۳۹۲ خورشیدی کار سروی این مکتب آغاز و بودجه‌ی آن ۱۱۰ هزار دالر امریکایی مشخص شد؛ اما تا هنوز هیچ درکی از ساخت این مکتب نیست.»
براساس گفته‌های آقای بیگی، مردم هر سال ناگزیر می‌شدند به دلیل نبود ساختمان درسی با هزینه‌ی شخصی، خیمه برای آموزش دختران شان خریداری کنند. «ما مجبوریم سالانه خیمه بخریم و سقفی برای آموزش اولاد‌های‌مان بسازیم. پارسال مکان مکتب را با اسکواتور به هزینه ۲۷۰ هزار افغانی هموار نمودیم. این در حالی است که خشک‌سالی‌های پی‌در‌پی پارسال و امسال بالای اقتصاد مردم تاثیر مستقیم گذاشته و میزان فقر در میان مردم بیشتر شده است.»
مردم برای ساخت این مکتب بسیج عمومی راه‌اندازی کرده است. آقای بیگی می‌گوید، قرار است ساختمان این مکتب به صورت خامه ساخته شود، زیرا هزینه پخته‌کاری این ساختمان از توان مردم خارج است. «فعلا ما چاه آب این مکتب را به عمق دوازده متر حفر نموده ایم و در حال جمع آوری سنگ هستیم. ۴۸۵ فامیل در این شورا زندگی می‌کنیم و فی خانواده دو متر سنگ انداز نموده‌ایم تا این مکتب را به‌صورت خامه بسازیم. کار ساخت این مکتب نیز بالای مردم قریه‌های غاسور تقسیم شده و به‌صورت مشترک کار خواهد شد.»
در این مکتب، دست‌کم ۶۰۰ دانش‌آموز درس می‌خوانند؛ اما در حال حاضر تنها دختران دانش‌آموز صنف اول تا صنف ششم به مکتب می‌روند. دختران بالاتر از صنف ششم به دلیل تصمیم طالبان خانه‌نشین هستند.
از مکتب سازی مردم تا مکتبستیزی طالبان
نصیبه، ۱۸ سال عمر دارد و صنف دوازدهم مکتب است. او و هم‌صنفانش بیشتر از هرکسی، سختی درس خواندن زیر خیمه و در هوای گرم را درک می کند. هرچند این روزها او به دلیل تصمیم طالبان خانه‌نشین است؛ اما از این اقدام مردم بیشتر از هرکس دیگری خوشحال است. «خوشحال هستم از این‌که مکتب ما صاحب تعمیر می‌شود. در این یازده سال، مشکلات و بدبختی‌های فراوانی را سپری کردیم تا به این مقطع رسیدیم. گاهی زیر خیمه و گاهی در آفتاب سوزان درس خواندیم.»
خواست نصیبه از طالبان بسیار روشن است: بازگشایی مکتب‌های دخترانه بالاتر از صنف شش. «از حکومت طالبان می‌خواهیم که به دختران بالاتر از صنف ششم نیز اجازه‌ی درس خواندن بدهند و میان دختران و پسران فرق قایل نشوند؛ چون همه حق تعلیم دارند و درس خواندن بالای زن و مرد مسلمان فرض است.»
طالبان وعده داده بودند که در روزهای اول شروع سال جاری مکتب‌های دخترانه را بازگشایی می‌کنند. اما روز سوم حمل این گروه از تصمیم قبلی شان عقب‌نشینی و اعلام کردند که مکتب‌های دخترانه‌ی بالاتر از صنف ششم تا اطلاع «ثانوی» بسته می‌ماند. این تصمیم طالبان اعتراض‌های گسترده‌‌ای را در افغانستان و جهان بر انگیخت، اما طالبان به این اعتراض‌ها هنوز وقعی نگذاشته‌اند.
پیش از این که طالبان بر افغانستان مسلط شود، این گروه میانه‌ی خوبی با مکاتب دخترانه نداشتند. در مناطق تحت کنترل شان هرگز به دختران اجازه مکتب رفتن ندادند. از سوی دیگر، در چند سال گذشته ده‌ها مکتب اکثرا دخترانه در ولایت‌های مختلف کشو به آتش کشیده شد و نهادهای مسوول دولت قبلی افغانستان، طالبان را عامل این گونه رویدادها می‌دانستند.
از نظر آگاهان، بسیج مردمی که از فقر شدید رنج می‌برند، اما حاضرند برای ساخت ساختمان یک مکتب دخترانه از جان مایه بگذارد، برای طالبان پیام روشنی دارد؛ تناقض میان خواست مردم و طالبان.
جواد باهنر فعال حوزه آموزش و پرورش به این باور است که مردم خواهان رفع ممنوعیت آموزش دختران است. «مردم جدا خواهان تعلیم و تحصیل اولاد شان است و طالبان نمی‌توانند مردم را نادیده بگیرند. در اینجا مردم خواهان آموزش است. مردم دایکندی در راستای آموزش قربانی‌های زیادی داده‌اند و هزینه‌های زیادی پرداخت کرده‌اند، با وجودی که خیلی فقیر و بی‌بضاعت هم هستند… طالبان چطور می‌توانند این خواست را نادیده بگیرند، مگر حکومت برای خدمت به مردم نیست؟»
ازنظر طاهر سلطانی آگاه اجتماعی، مکتب‌سازی از سوی مردم پیامی سرراست به طالبان دارد. «نفس علاقه‌مندی مردم خیلی مهم است. این‌که مردم با هزینه‌ی شخصی خود مکتب دخترانه می‌سازند اوج علاقه‌مندی مردم را نسبت به تعلیم دختران شان نشان می‌دهد. امید است حکومت فعلی هم خواست مردم را جدی گرفته و مکتب را به روی همه‌ی دختران بازگشایی نمایند.»
از دید رضا صادقی (مستعار) آموزگار در دایکندی، اقدام مردمی برای مکتب‌سازی نشان‌دهنده درک مردم از اهمیت آموزش وپرورش، به‌ویژه آموزش دختران و در طرف مقابل بیان‌گرمکتب‌ستیزی طالبان است. «خوش‌بختانه امروز مردم ما به این درک و آگاهی رسیده‌اند که اولاد شان را به مکتب بفرستند، تا آینده شان روشن شود، ما در دو دهه‌ی دموکراسی شاهد بودیم که میلیون‌ها دالر هزینه می‌شد و مکتب ساخته می‌شد؛ اما همین مکاتب سوزانده می‌شد.»
او می‌گوید، یک شکاف بسیار بزرگ میان دیدگاه مردمی و دیدگاه حکومت طالبانی وجود دارد؛ مردم برای مکتب‌های دخترانه ساختمان می‌سازند، اما طالبان دروازه‌های مکتب را بر روی دختران می‌بندند. «یکی جزم‌اندیشی این گروه که فکر می‌کنند تمام علوم در علم دین خلاصه می‌شود و دیگری هم به اعتراف خود طالبان اکثر اعضای این گروه بی‌سواد اند؛ پس کسانی‌که سواد ندارند چگونه می‌توانند ارزش سواد را درک نمایند.»
دایکندی از ولایت‌های محروم افغانستان است. در زمان حکومت گذشته نیز به این ولایت توجهی صورت نمی‌گرفت. بر اساس آمارهای ریاست معارف دایکندی، ۴۴۲ مکتب دولتی در این ولایت وجود دارد که از این تعداد ۵۰ فیصد آن ساختمای درسی ندارد. از میان ۱۶۴ هزار دانش آموز در ولایت دایکندی، ۴۸ درصد شان دختران هستند.
