پس از حاکمیت دوباره‌ی طالبان در افغانستان، این گروه محیط‌های آموزشی و کاری زنان و مردان را در کشور جدا کرده است.
پس از طرح تفکیک جنسیتی در محیط‌های علمی و آکادمیک، اکنون محیط کاری زنان و مردان در کارخانه‌های تولیدی نیز به دستور طالبان، جدا شده است.
مینا شانزده ساله که تا دو هفته پیش در یک کارگاه تولیدی در غرب کابل کارمند بود؛ به تازگی کارش را از دست داده است. او می‌گوید، طالبان به صاحبان کارگاه‌های تولیدی گفته‌اند که محیط کار زنان و مردان را جدا سازی کند.
او افزود: «می‌توانستم فیس کورس‌ام را پرداخت کنم.از پس مصارف خودم می‌توانستم راحت بیرون شوم.متاسفانه طالب‌ها لقمه نان را از دهن ما می‌گیرند.»
شماری از زنان به رسانه‌ی رخشانه گفته‌اند که این دستور طالبان باعث شده بسیاری از کارگاه‌های تولیدی کارکنان زن را از کار جواب دهند.
مینا می‌گوید، مالک گارگاه تولیدی لباس که او در آن‌جا کار می‌کرد، به کارکنان زن گفته‌اند که توان جداسازی محیط کار را ندارد: «یک روز چند تا طالب آمد و گفت دیگه دخترا و بچا در یک کارخانه حق ندارند کارکنند. همه ما دخترا ترسیده بودیم و صاحب کارخانه مجبور شد دخترا ره جواب بدهد. خیلی خوب بود می‌توانستم در کارخانه خیاطی، برش و چرخ را یاد بیگرم که طالب ها نماند.»
مینا دانش‌آموز صنف دهم است. او می‌گوید با بسته ماندن دروازه‌های مکتب او می‌توانست کارکند که دو هفته است بار دیگر با محدودیت تازه طالبان خانه‌نشین شده است.
صاحبان کارگاه‌های تولیدی لباس در غرب کابل می‌گویند، بازار فروش با رکود مواجه شده است و آنان نمی‌توانند برای زنان و مردان محیط جداگانه‌ی کار آماده کنند.
کریم* مالک یک کارگاه تولیدی لباس در غرب کابل می‌گوید، او همه زنان کارمند کارگاهش را از کارجواب داده است: «طالب‌ها سه هفته پیش در کارخانه آمد و گفتند که زنان نباید با مردان یکجا کار کنند. معلوم نبود که از حوزه است یا امر به المعروف. فقط اخطار داد که اگر با هم کار کنند دکان را بسته می‌کنند. ما اوقدر کرایه و ماشین نداریم که به دختران جدا و پسرها جدا جای درست کنیم، مجبور از خانم‌ها معذرت خواستیم.»
به گفته کریم، تا پیش از این دستور طالبان شش زن در کارگاه او مشغول به کار بود: « اکثر زنان که در کارگاه، کار می‌کنند نانآور خانواده‌های‌شان استند که طالبا گفتند که دیگه کار نکنند و ما هم از ترس و نبود امکانات نمی‌توانیم به کار بگیریم.»
زنان که در پی این دستور طالبان کارش را از دست داد، به رسانه‌ی رخشانه گفته‌اند که با چالش شدید اقتصادی مواجه شده‌اند. به تازگی سازمان ملل گفته است که وضع محدودیت‌ها بر کار زنان در افغانستان ویرانگر است. زیرا دهه‌ها جنگ در افغانستان باعث شده، زنان زیادی تنها نانآور خانواده باشند.
فاطمه ۲۰ ساله، سه هفته است که خانه‌نشین شده است. تامین بخش زیادی از هزینه زندگی خانواده نه نفری فاطمه به کار او بستگی داشت: «در خانه نمیشه کار خیاطی کنم چون امکانات ندارم و در خانه مشتری‌ها کم است و درآمد ندارد. محیط کارگاه کاملا مناسب بود هیچ‌گونه رفتار غیراخلاقی وجود نداشت که طالبان مانع شدند و متاسفانه درآمد بسیار از خانواده‌ها را گرفتند.»
به گفته‌ی صادق* در پی این دستور طالبان دستکم ۱۰ زن در کارگاه تولیدی لباس او از کار بیکار شده‌اند. او می‌گوید، طالبان تهدید به بسته کردن کارگاهش کرده است: «طالب‌ها از زور گپ می‌زنند که باید دخترها و بچا در محیط جداگانه کار کنند در این شرایط بد اقتصادی ما نمی‌توانیم محیط جدا گانه درست کنیم. سه ما از کرایه قرضدار استم.»
با تسلط طالبان بر افغانستان، این گروه محدودیت‌های گسترده‌ای علیه زنان وضع کرده‌اند. از جمله ممنوعیت آموزش دختران بالاتر از صنف ۶ و محرومیت زنان از کار دولتی.
حوریه ۳۰ ساله مادر سه فرزند است. او شوهرش را پنج سال پیش درانفجار چهاراهی زنبق انفجار در نزدیکی سفارت آلمان از دست داده است. این انفجار در سال۱۳۹۶ بیش۸۰تن کشته و زخمی به همراه داشت. حوریه بعد شوهراش تنها نانآور خانواده‌اش بوده و حالا با وضع محدودیت‌ها از سوی طالبان بیکار شده است:«من که سواد ندارم و نمی‌دانم برای سیر کردن شکم اولاد هایم چه کار کنم.طالبان زنان را زنده به گور می‌کنند.»
در میان دو سنگ مشکلات
محدودیت طالبان به یک طرف، از سوی دیگر، رکود بازار و نبود بسته‌های حمایتی از کار آفرینی‌های کوچک زنان که برای زنان زیادی زمینه‌ی کار فراهم کرده، در آستانه ورشکسته‌گی کامل قرار گرفته است.
زیبا* کارآفرین ۲۶ ساله‌ی که مالک یک کارگاه تولیدی لباس در غرب کابل که دستکم برای ۲۰ زن زمینه‌ی کار خیاطی فراهم کرده است، می‌گوید: « متاسفانه بازار کار کاملا به رکود مواجه شده. قیمت مواد خام دو برابرشده، سال‌های قبل هم فروش زیاد داشتیم و هم تولید.»
او می‌گوید، بر قیمت‌های مواد خام در بازار کنترلی وجود ندارد و محدودیت‌های طالبان نیز روز به روز بیشتر می‌شود.
مهتاب* زن کارآفرین دیگری درغرب کابل که مشکلات دروازه کارگاهش را تخته‌بند کرده است، نیز باور دارد که در حاکمیت طالبان، کار کردن یک زن در بخش تجارت بسیار دشوار است.
او پس از حضور طالبان به کابل، دروازه کارگاهش را بسته کرده است: « در شرایط طالبانی کار کردن یک زن به عنوان سرمایه دار بسیار مشکل است. فقر و بیکاری مردم باعث ازبین رفتن بازار فروش شده. ناامنی و مسوولیت دختران کارگاه باعث شد بعد از سه هفته سقوط کابل کارگاه را بسته کنم.»
با این حال شماری از کارشناسان عرصه اقتصاد تاثیر بیکار شدن زنان را در خانواده‌ها و جامعه منفی می‌داند و می‌گویند در قانون و اسلام هیچ گونه ممانعت برای کار زنان وجود ندارد.
« طالبان نمی‌خواهند زنان مستقل باشند»
ابوالفضل الیاسی، استاد دانشگاه می‌گوید، محدودیت طالبان برای زنان شاغل در بیرون از خانه خلاف شرع است.
او گفت: «از نظر اسلام در قرانکریم و دین اسلام هیچ گونه مانعی بر کار زنان در بیرون از خانه وجود ندارد. تجارت‌های کوچک که زنان در آن مصروف کار استند و می‌خواهند شروع به تجارت بکنند در واقع آنها یک قدم به سوی جامعه باز و مترقی بالا می‌کنند.»
از نظرآقای الیاسی، بسیاری از زنان که نانآور خانواده استند با این محدودیت طالبان ناگزیر به گدایی در خیابان‌ها می‌شوند.
هفته قبل کابینه‌ی طالبان خواستار بررسی دلیل افزایش گدایان در شهر کابل شده است. آقای الیاسی می‌گوید با ایجاد محدودیت و موانع بر سر راه کار زنان، به شمار افراد فقیر در جامعه افزوده می‌شود.
نگین مددی فعال حقوق زن می‌گوید، هدف طالبان از جداسازی زنان و مردان در محیط کار، حذف زنان از جامعه است: «طالبان نمی‌خواهند زنان مستقل باشند و از خودشان استقلالیت مالی داشته باشند. مستقل بودن زنان به زنان قدرت تفکر و قدرت تصمیم‌گیری بیشتری می‌دهد که طالبان این را نمی‌خواهند. در کار گاه‌های تولیدی و دفترهای کاری که زنان و مردان کار می‌کنند هیچ گونه‌مشکلی شرعی و قانونی وجود ندارد که مانع کار آنها شود.»
خانم مددی می‌گوید، استقلالی مالی زنان باعث بهبود اقتصاد خانواده‌ها می‌شود: « بسیار از خشونت‌های خانوادگی و هنجارهای جامعه از نداشتن استقلالیت مالی است. طالبان با این طرح‌های هرروز شان زنان را می‌خواهند وابسته و از جامعه حذف کنند. مردم از گرسنگی خود را آتش می‌زنند و چالش‌های بزرگتر داریم در کشور؛ اما طالبان هنوز در این فکر است که چگونه زنان را محدود کنیم.»
*یادداشت: به دلیل حساسیت‌های امنیتی، اسم‌های برخی از مصاحبه شوندگان تغییر داده شده است.
