حرمت و حریم شکسته؛ نگرانی از نقض گسترده‌ی حریم شخصی زنان از سوی طالبان

شیرین یوسفی

اخیرا نگرانی زنان از نقض گسترده حریم شخصی شان  از سوی افراد طالبان در ایستگاه‌های بازرسی این گروه در شهر کابل بیشتر شده است. افراد طالبان گوشی همراه زنان را بررسی می‌کنند. زنان می‌گویند، طالبان به شماره‌های تماس، عکس و محتوای گوشی‌های مبایل آن‌ها سرک می‌کشند.

زنانی که در این گزارش با آن‌ها گفت‌وگو شده، مدعی اند که افراد طالبان با بی‌حرمتی گوشی‌های مبایل را برای بررسی می‌گیرند و بحث مصوونیت حریم خصوصی شهروندان هیچ گونه ارزشی برای این گروه ندارد.

اخیرا طالبان برای بررسی بدنی زنان پولیس زن نیز در کنارمردان موظف کرده‌اند. اما زنانی که بازرسی بدنی شده‌اند می‌گویند، حتا رفتار زنان پولیس خشن و همراه با سرزنش است.

از نظر زنان، این کار خلاف ارزش انسانی بوده و تلاش طالبان برای ایجاد ترس به هدف محدودیت گشت‌وگذار زنان است. یک منبع در این گزارش می‌گوید، طالبان با بررسی بدنی و گوشی‌های همراه زنان به دنبال شناسایی افراد مورد نظر شان هستند.

 حریم خصوصی یک حق انسانی است. رعایت و حفظ این حق، احساس امنیت و آرامش به جامعه می‌دهد. طبق اعلامیه جهانی حقوق‌بشر، هر انسانی حق دارد که در امر زندگی خصوصی خود استقلال داشته باشد. مخدوش کردن این حق، جایز نیست.

تهدید به قطع انگشت

لاله سادات آخرین باری که در ایست بازرسی طالبان در کابل مورد بازپرسی قرار گرفت، ۲۰ روز قبل بود. او از زنان معترض کابل است: «طالبان با بد رفتاری از من خواستند که مبایلت را بده. ‌زمانی که متوجه رنگ ناخنم شد، با صدای بلند گفت اگر بار دیگر در ای وضعیت ببینمت به رویت تیزاب می‌اندازم و ناخنت ره قطع می‌کنم.»

تهدیدی که از نظر لاله  27 ساله برای طالبان انجامش مثل آب خوردن است. ده روز است که لاله سادات به خاطر ترس از طالبان از راه قاچاق افغانستان را ترک و به سیل پناهجویان بدون سرنوشت در اسلام‌آباد پاکستان پیوسته است.

قبلا هم لاله تجربه مشابهی از این رفتار داشت. او در هشتم ماه آپریل میلادی در منطقه شاه دوشمشیره به طرف گل‌بهارسنتر موردبازجویی طالبان قرار گرفته بود. لاله می‌گوید، طالبان حریم خصوصی زنان را نقض می‌کنند: «دو نفر از طالبا داخل تکسی شدند و گفتند مبایلت ره بده و به راننده گفت دروازه‌های موتر ره لاک (قفل) کن. آن‌قدر ترسیده بودم که نمی فهمیدم چه کارکنم.‌ تنها کاری که توانستم جیغ و فریاد زدم که نجاتم بدین. مه ره می‌کشند و مردم جمع شدند از تکسی خوده پایین انداختم.»

طالبان در حالی در ایست‌های بازرسی‌ خود زنان را تلاشی بدنی و در گوشی‌های مبایل شان تجسس می‌کنند که قبلا وزارت امر به معروف و نهی از منکر این گروه بررسی مبایل و جیب شهروندان را ممنوع کرده بود. زنان می‌گویند، این کار در حرف است، طالبان درعمل، حریم شخصی شهروندان به شمول زنان را به صورت گسترده نقض می‌کنند.

منیژه (مستعار) در یک نهاد خصوصی در کابل  کارمند است. او می‌گوید، هشت روز پیش در شهرک امیدسبز طالبان مبایلش را بررسی کرده‌اند: «دو نفر از زنان که مربوط گروه طالبان می‌شد، زنان را از موتر پایین کردند و گوشی‌های ما را چک کرد. داخل گالری عکس‌های شخصی ما را دیدند. از ما پرسیدند که از کدام سیم‌کارت استفاده می‌کنیم. همه ترسیده بودیم.»

منیژه ۲۶ ساله هم می‌گوید، رفتار افراد طالبان خشن و پر از عتاب و سرزنش است: «وقتی حرف از اسلام می‌زنند، این نادرست است که زنان را پایین کرده روبه‌روی چند مرد تلاشی کنند و مبایل‌های‌شان را چک (بررسی) کنند. مبایل یک وسیله شخصی است.»

طالبان از زمان تسلط بر افغانستان، محدودیت‌های زیادی بر زنان وضع کرده‌اند که عملا آزادی اجتماعی زنان  شده است. از جمله، طالبان در ۱۲ جدی سال گذشته با صدور دستورالعمل شش ماده‌ی از راننده‌گان مسافربری خواستند که زنان « بدون حجاب اسلامی» را سوار موترشان نکنند و در مسافت‌های بیش از ۷۸ کیلومتر، زنان بدون محرم را نیز انتقال ندهند.

براربخت از زنان کابل هم در مورد تجربه خود از ایست بازرسی طالبان می‌گوید که چهار روز قبل در ساحه دارالامان کابل، افراد طالبان گوشی مبایلش را تجسس کرده‌اند. برار بخت ۲۵ ساله می‌گوید، زمانی که از طالبان دلیل این کارشان را پرسیده، طالبان برایش گفته که حق سوال پرسیدن را ندارد: «مخاطبین گوشی‌ام و گالری تلفنم را بررسی کردند.  نمی‌دانم دنبال چه بودند. اما ما که یک شهروند عادی هستیم باید حق و حقوق شهروندان را مراعات کنند.»

در قوانین حکومت جهموریت که به دست طالبان سرنگون شد، برای نقض جریم شخصی افراد در کد جزا جرم انگاری شده بود. اما طالبان قانون رسمی ندارد و هرچیزی را به شریعت اسلامی حواله می‌دهد.

این وضعیت به ترس گسترده در میان زنان دامن زده است. مرویزه همدرد، دانش‌جوی ۲۳ ساله می‌گوید، هفت روز است که وقتی از خانه بیرون می‌شود، مبایل همراه هوشمند را با خود نمی‌برد. زیرا یک بار به ایست بازرسی طالبان برخورده است: «دست و پایم می‌لرزید. با صدای بلند گفت، بتی تلفن خوده. ما چهارنفر زن در موتر بودیم که همه‌ی ما را پایین کردند و دو نفر از پولیس‌های زن، تلاشی ما کرد. با وجودی که در دانشگاه گوشی هوشمند مهم است و باید داشته باشم، اما با خودم نمی‌برم. می‌ترسم چون طالبان چیزی را به نام حریم خصوصی نمی‌شناسد.»

فقیرحسین در کابل راننده تاکسی است. ۵۵ ساله به نظر می‌رسد و دستکم ۱۰ سال عمرش را در خیابان‌های پایتخت مسافرکشی کرده است. از نظر او زنان افغانستان روزهای به این سختی ندیده‌اند. او می‌گوید، بارها شده مسافرانش که زنان بوده، مورد بازجویی طالبان قرارگرفته اند. به گفته‌ی فقیر حسین، افراد طالبان با بی‌حرمتی با زنان رفتار می‌کنند: «دقیق معلوم نیست چرا تلاشی‌ها زیاد شده، اما چند مورد که من متوجه شدم دنبال شماره‌های خارجی و شماره‌های دولتی حکومت پیشین است. طالبان به‌خاطر به‌دست آوردن اطلاعات خودشان، هیچ گونه مراعاتی با شهروندان ندارند.»