الهه رسا
صورت‌اش بیشترین آسیب را دیده است. چشم راست‌اش ورم کرده و زیر چشم چپ‌اش کبودی دارد. فک او ده بخیه خورده، دهن‌اش را باز می‌کند و دندان‌های خون‌آلودش را برایم نشان می‌دهد.
شمایل ۳۰ ساله، باشنده روستای «نایب‌رفیع» در مربوطات ولسوالی زنده‌جان است. او تاب و توان سخن‌گفتن را ندارد. مادرش در صحبت با رسانه‌ی رخشانه می‌گوید، در اثر زمین‌لرزه یک پای شمایل شکسته و ستون فقرات‌اش در هم فشرده شده است.
فک «شمایل» پس از ۱۳ ساعت در شفاخانه حوزوی هرات علمیات شده است: «ما در ساعت هفت شام دیروز به شفاخانه رسیدیم، مریض‌ها زیاد بود داکتران نمی‌توانستند، رسیدگی کنند و عملیات فک امروز صبح انجام شد».
شمایل در این سرزمین لرزه دو دختر ۹ و شش ساله‌اش را نیز از دست داده است. وقتی صحبت از دختران‌اش می‌شود، اشک‌های شمایل بر صورت‌اش جاری می‌شود.
اداره‌ی هماهنگی کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد یا «اوچا» در آخرین آمار که به‌نشر رسانده میزان آسیب‌دیده‌های این رویداد را ۱۱هزار ۵۸۵ نفر (۱۶۵۵ خانواده) گفته که از این میان یک هزار و ۲۳ نفر کشته شده‌اند، یک هزار و ۶۶۳ تن زخمی و ۵۱۶ نفر مفقود شده‌اند. تا هنوز آمار دقیق که چه تعدادی از قربانیان این فاجعه‌ی طبیعی زنان و کودکان هستند؛ اما منابع می‌گویند که این زمین لرزه بیشترین قربانی را از زنان و کودکان گرفته است.
این سازمان در ادامه از احتمال افزایش این آمار در روزهای آینده نیز خبر می‌دهد.
شاهدان وقوع زمین‌لرزه در ولسوالی زنده‌جان می‌گویند، به محض وقوع زمین‌لرزه تمام خانه‌ها فرو ریخته و باشندگان این منطقه راهی برای فرار نداشتند.
عکس: رسانه‌ی رخشانه
تدابیر سخت‌گیرانه
جاده منتهی به شفاخانه حوزوی هرات از چوک سینما تا چهارراهی معارف در مرکز شهر هرات از سوی نیروهای طالبان برای عبور و مرور مسدود شده و نیروهای طالبان با لباس‌های نظامی و شخصی و با در دست‌داشتن چوب و استفاده از قنداق تفنگ مانع ورود مردم به داخل شفاخانه می‌شوند.
این نیروها به آمبولانس و موتر عامل بیماران، کارمندان صحی، نهادهای امداد رسان، مریضان عاجل و یک‌همراه بیمار اجازه ورود را می‌دهند.
در اردوگاه موقت بیماران، به دلیل تراکم جمعیت در خیمه میزان آکسیجن پیوسته در حال کم شدن است. بیماران بدون بستر بروی زمین نشسته و در انتظار خدمات درمانی اند. کارمندان صحی که برای تداوی بیماران آماده‌اند، از کمبود آکسیجن در داخل اردوگاه شاکی اند.
افراد داوطلب و امداد رسانان به بیماران داخل در اردوگاه کمک می‌کنند و برای بیماران آب، مواد غذایی و لباس می‌دهند. در میان دواطلب‌ها دختران نوجوان به چشم می‌خورد با در دست‌گرفتن لباس‌های کودکانه با بیماران در حال صحبت اند و نظر به سن کودکان برای آن‌ها لباس توزیع می‌کنند.
در طی دو روز اخیر فشار روی کادر صحی افزایش یافته است و کارمندان صحی شفاخانه حوزوی با گذاشتن بستر در صحن شفاخانه حوزوی هرات به معالجه بیماران می‌پردازند.
هرچند اداره محلی طالبان، روز گذشته اعلام کرد که قربانیان زمین‌لرزه از سوی نیروهای هوایی و زمینی این گروه به شفاخانه انتقال داده شده‌اند؛ اما به‌گفته‌ی بیماران در شفاخانه حوزوی تعدادی از مردان خانواده در تلاش برای یافتن اجساد به محل رویداد رفته‌اند.
عکس: رسانه‌ی رخشانه
یکی از زخمیان رویداد، زن ۴۰ ساله‌ی است که در اثر فرو ریختن خانه‌اش ادعا می‌شود که بعد از بیست‌ساعت از زیر آوار بیرون آورده شده است.
این زن با صورت خون‌آلود در حالی‌که بنداژ در سر وی بسته شده و در چشمان‌‌اش در اثر فرو ریختن آوار ورم کرده و حلقه‌های سیاه در اطراف آن به‌چشم می‌خورد. او می‌گوید، بینایی‌اش را از دست داده است.
هفت عضو فامیل این زن در اثر فرو ریختن خانه‌شان جان‌باخته‌اند و تنها یک پسر ۱۲ ساله‌اش زنده است. پسرش می‌گوید، تمام اقوام‌اش در اثر زمین‌لرزه کشته شده‌اند و او کسی را جهت همکاری با خود ندارد.
در عکس‌های منتشر شده نشان می‌دهد که اهالی روستای «کشک» ولسوالی « زنده‌جان» در حال خاک‌سپاری دسته‌جمعی جان‌باخته‌گان این منطقه هستند.
برخی از عکس‌ها و ویدیوهای که از ولسوالی زنده‌جان منتشر شده، نشان می‌دهد که شمار زیادی از خانه‌ها به گونه کامل ویران شده‌اند و روند کمک‌رسانی از سوی ساکنان بومی صورت می‌گیرد.
در یک ویدیویی مردی با ریختن خاک بر سرش می‌گوید، ۱۴ تن از اعضای فامیل‌اش در اثر تخریب خانه‌شان زیر آوار شده‌اند و هیچ‌کدام بیرون نشده‌‌اند.
تاکنون ویدیوهایی زیادی تلفات این زمین‌لرزه به نشر رسیده که نشان می‌دهد در هرات یک فاجعه تمام عیار انسانی به وقوع پیوسته‌است.
عکس: رسانه‌ی رخشانه.
تحمل درد با استخوان
سمیرا [ مستعار]، در یک خانه‌ی سه اتاقه در روستای «نائب‌رفیع» از مربوطات ولسوالی «زنده‌جان» زندگی می‌کرد. او که شدت زمین‌لرزه را با گوشت و استخوان‌هایش درک کرده است، می‌گوید: «شوک این رویداد را هیچ زمانی نمی‌توانم فراموش کنم».
با یادآوری مرگ یگانه پسرش در این حادثه اشک از چشمان سمیرا جاری می‌شود و می‌گوید، پسرش یک‌ونیم ساله داشته که به محض وقوع زمین‌لرزه در آغوش مادر بزرگ‌اش جان باخته است.
سمیرا می‌گوید، مدت زیادی صدای مادر شوهرش را از زیر آوار می‌شنیده، اما نتوانسته وی را نجات دهد. به گفته‌ی او، نیروهای امداد طالبان نیز بسیار دیر به محل حادثه رسیده‌اند.
او می‌گوید: «صدای ناله خشو خود را در زیر آوار می‌شنیدم. من تلاش کردم که با حفر آوار خشو خود را نجات بدهم اما چندین مرتبه زمین‌لرزه رخ داد که در حین وقوع زمین‌لرزه از نزدیک آوار فرار می‌کردم و بعد از آرام شدن وضعیت به حفر زمین ادامه داده‌ام.»
شوهر سمیرا در شفاخانه حوزوی نیست و برای کمک به یافتن اجساد به محل زندگی‌اش برگشته است. در این حادثه مادرشوهر سمیرا کشته شده است.
کارمندان صحی در شفاخانه حوزوی هرات، از وضعیت صحی یک دختر سمیرا برایش اطلاع داده‌اند، اما برایش گفتند که سه دختر دیگر به یکی از شفاخانه‌های خصوصی واقع در درب ملک انتقال داده‌شده‌اند. سمیرا می‌گوید: «از زمانی‌که دختران خود را به شفاخانه آوردم تنها یک دختر خود را دیدم که تمام در ناحیه دست و پا چپ خون ریزی داخلی داشت و سیرم در دست‌اش کار کرده بودند».
عمق فاجعه زمین لرزه هرات در ولسوالی زنده‌جان بوده است. اما در داخل شهر نیز خانه‌ها از این زمین فاجعه مصئون نمانده است.
سکینه ۲۱ ساله، در یک خانه کاه‌گلی در پسته نمبر یک در ناحیه ششم شهر هرات زندگی می‌کرد که در اثر زمین‌لرزه روز شنبه استخوان صورت‌اش شکسته است.
در کنار شکستن استخوان سر، رحم سکینه در اثر ضربه پاره شده و به‌‌اساس هدایت داکتر او بعد از مدت بیست و یک روز استراحت در پهلوی راست عملیات خواهد شد.
هر چند وی در شفاخانه دولتی هرات تحت تداوی قرار دارد، اما برای معایینات رادیولوژی و داروها سکینه مبلغ چهل‌هزار افغانی هزینه برداشته است.
سکینه می‌گوید: «از زمانی‌که زمین‌لرزه اتفاق افتاده یک قومی نیامده تا حداقل صد افغانی برای ما کمک کند و برادر شوهرم مبلغ چهل هزار افغانی را برای ما قرض داده، اما او دیگر توانایی کمک با ما را ندارد.»
شوهر سکینه نیز در اثر ریزش خانه از ناحیه سر و بینی ضربه خورده، شکسته و ضرورت عاجل به عملیات دارد. اما به‌گفته خانواده‌اش هیچ توجهی به وضع صحی وی صورت نگرفته و در خیمه‌ی در صحن شفاخانه حوزوی استراحت می‌کند.
پیاده‌ی{پایواز} سکینه می‌گوید: «برای ما گفتند از تدوای سر و بینی برادرم مریض‌های وخیم‌تر به شفاخانه می‌آید کسی به قصه ما نیست و برادرم در خیمه داخل شفاخانه حوزوی با درد زیاد دست و پنجه نرم می‌کند».
از آغاز زندگی مشترک سکینه مدت دو هفته سپری شده و شوهرش برای پرداخت طویانه و برگزاری مراسم ازدواج بیش از یک لک افغانی قرض‌‌دار است و در وضعیت بد اقتصادی بسر می‌برند.
لیلای ۳۰ ساله، در همراهی با پدرش و برداشتن آوار، اجساد چهار فرزنداش که دو پسر دوگانگی یک‌ماهه، دو دختر هفت و نه ساله بوده را از زیر آوار بیرون کشیده است.
لیلا که در حال‌حاضر در کمپ مخصوص خانواده قربانیان در صحن شفاخانه حوزوی بسر می‌برد، زانو غم در بغل گرفته و می‌گوید، در اثر زمین‌لرزه خانه‌اش به ویرانه مبدل شده و او جای برای ماندن ندارد. او از شهروندان هرات می‌خواهد تا برای کمک به آسیب دیده‌گان زمین‌لرزه بشتابند.
در همین‌حال و با وقوع زمین‌لرزه‌های پی در پی اکثریت باشندگان هرات خانه‌های خود را ترک کرده و در خیابان‌ها، دشت و صحرا به سر می‌برند و از ترس وقوع زلزله‌های احتمالی قصد ندارند که شب به خانه‌های شان برگردند. امروز(دوشنبه، ۱۷ میزان) حوالی ساعت ۱۱:۳۰ قبل از ظهر به وقت محلی، نیز زمین لرزه‌ی به قدرت۴.۹ درجه ریشتر یکبار دیگر بخش‌های از ولایت هرات را تکان داده است.
آب و هوایی هرات در دو شب گذشته نسبتا سرد بوده و این وضعیت را به خانواده‌های که از خانه‌های شان آواره شده‌اند، دشوار کرده است.
حامد ۲۷ ساله، بعد از وقوع زلزله خانواده ۱۱ نفری خود را به باغچه‌یی در منطقه کبابیان از مربوطات ولسوالی انجیل انتقال داده است.
او هر لحظه خبرهای مرتبط با زلزله را دنبال می‌کند و می‌گوید، احتمال وقوع زلزله در شب نیز است و او با انتقال خانواده‌اش به فضای باز از جان آن‌ها محافظت کرده است.
این رویداد علاوه بر تلفات جانی خسارات هنگفت مالی را به باشندگان هرات به وجود آورده که در اثر آن شماری یگانه سرپناه زندگی شان را از دست داده‌اند. دفتر معاونت سازمان ملل متحد در کابل، سازمان جهانی غذا در افغانستان و وزارت خارجه‌ی ایالت متحده امریکا اعلام همکاری و کمک‌رسانی به آسیب دیدگان این رویداد طبیعی کرده‌اند.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه‌ی امریکا در پلتفرم ایکس نوشته است که کشورش با دقت در حال پیگیری تاثیر زمین لرزه در غرب افغانستان است و شرکای بشردوستانه با کمک‌های فوری به نیازمندان پاسخ می‌دهند.
نگرانی از آسیب پذیر بودن ساختمان‌ها از خطر زمین لرزه در حالی مطرح می‌شود که بخش زیادی از ساختمان‌ها مقاومت لازم در برابر رویدادهای طبیعی به‌شمول زمین لرزه را ندارند.
در عکس‌های که از مسجد جامع بزرگ شهر هرات به‌نشر رسیده نشان می‌دهد که بخشی از کاشی‌های سنتی این مکان آسیب دیده و فرو ریخته است.
