زیبا بلخی
یافته‌ها نشان می‌دهد که طالبان یک دختر ۱۶ ساله را به خاطر این که می‌خواست از شوهر معتادش جدا شود، به زندان انداخته است. منابع گفته‌اند، دادگاه طالبان این دختر را در انتخاب میان رفتن به زندان و ادامه زندگی با شوهرش مجبور کرده است.
«نزدیک به سه ماه می‌شود که خواهرم را ندیده‌ام. یک تصمیم ناعادلانه محکمه طالبان، من و او را این‌قدر دور ساخت». این گفته‌های قدسیه (مستعار) است. قدسیه ۳۲ ساله از خواهرش با نام مستعار بنفشه نام می‌برد.
به خاطر ترس از شناسایی و به درخواست قدسیه، برخی از جزئیات در این گزارش سانسور یا تغییر داده شده است.
یک منبع حقوقی مطلع نیز در گفت‌وگو با رسانه‌ی رخشانه تایید کرده است که دادگاه طالبان، بنفشه را به این خاطر که می‌خواست از شوهر معتادش جدا شود، به زندان انداخته است.
قدسیه که حاضر شده داستان تلخ زندگی خواهرش را روایت کند، می‌گوید بنفشه دو سال قبل با مرد ۲۶ ساله‌ای نامزد کرد که بعدها روشن شد که او معتاد به مواد مخدر است.
به خاطر اعتیاد و خشونت، بنفشه سه ماه پیش تصمیم گرفت که طلاق بگیرد.. به گفته‌ی قدسیه، آن‌ها هنوز نامزد بودند: «نامزدش بسیار زیاد بدخلق بود. سر کوچک‌ترین چیز دشنام می‌داد و بنفشه را جگرخون می‌کرد. یکی از روزها خواهرم همراه مادرم به خانه خاله‌ام رفت. شب هم آن‌جا ماندند. فردایش وقتی نامزد بنفشه خبر شد خانه ما آمد. پدرم و برادرهایم سر وظیفه بودند، تنها بنفشه و مادرم و برادر کوچکم خانه بود. داخل خانه ما شد و بنفشه را چنان لت کرده بود که جای دستش بر روی صورت بنفشه مانده بود».
به گفته‌ی قدسیه پس از این رویداد، بنفشه در خواست جدایی می کند، اما نامزدش حاضر به طلاق نمی‌شد. در نهایت آن‌ها به دادگاه طالبان در ولایت بلخ مراجعه کردند.
قدسیه می‌گوید، هنگامی که بنفشه به دادگاه می‌رود قاضی طالبان بدون شنیدن دلایل و دیدن مدارکی که بنفشه در دست داشته، دو راه پیش‌پایش می‌گذارد؛ زندان یا صرف نظر از طلاق: «سه ماه پیش وقتی به محکمه رفتند قاضی از بنفشه پرسان کرد می‌خواهی از نامزدت جدا شوی؟ او هم گفت بله، ولی نامزدش گفت من نمی‌خواهم جدا شود. محکمه هم طرف شوهرش را گرفت و گفت شما زن‌ها دنبال یک بهانه کوچک می‌گردید که جدا شوید، حتما نامزدت دلت را زده می‌خواهی کس دیگری را بگیری چطور؟ بچه را ببین، هیچ چیزی نشده قد و قامت دارد، مقبول است دیگر چی می‌خواهی؟ دین اسلام حق طلاق را به مرد داده وقتی نامزدت نمی‌خواهد، پس تو حق نداری از او جدا شوی».
به درخواست جدایی که از سوی زن می‌شود، تفریق گفته می‌شود. طالبان تفریق را به رسمیت نمیشناسند. در شریعت اسلامی حق طلاق با مردان است.
بر اساس یک گزارش تحقیقی بی بی سی فارسی، دو سال قبل از سقوط افغانستان به دست طالبان ۸۰ درصد طلاق‌ها در افغانستان از سوی زنان درخواست شده بود. از نظر آگاهان حقوقی، این نشان می‌دهد که زنان بیشتر از حالا به عدالت دسترسی داشتند.
این وضعیت در حکومت طالبان فرق کرده است. گزارشی که در نیمه‌های سال گذشته میلادی توسط خبرگزاری فرانسه به نشر رسیده است، نشان می‌دهد که طالبان زنان مطلقه افغانستان را با فشار محبور کرده تا با همسران سابق خود زندگی کنند. این گزارش حاصل گفت‌وگو با ده‌ها زن است که قبل از طالبان از همسران خود جدا شده بودند.
قدسیه نیز می‌گوید:«شواهد بسیاری داشتیم که نشان می‌داد نامزد خواهرم مرد زندگی نیست؛ تصاویری داشتیم که نشان می‌داد چطور خواهرم را بی‌رحمانه لت و کوب کرده بود. همین قسم مسج‌ها و صداهایی که نامزدش به خواهرم می‌فرستاد و او را تحقیر و حتا تهدید به لت‌وکوب می‌کرد نزد ما بود. اما محکمه نه به گپ خواهرم توجه کرد و نه به اسنادی که در دست داشت. تنها یک جمله قاضی طالب گفت که حق جدایی با شوهر است».
به گفته‌ی قدسیه، خواهرش زندان رفتن را برگزید: «گزینه دوم را قبول کرد و ترجیح داد به‌جای این‌که با نامزدش زندگی کند، زندانی شود و فعلا نزدیک به سه ماه است خواهرم در زندان است. طالبان هم به او گفتند تا زمانی که قبول نکنی با نامزدت زندگی کنی در زندان می‌مانی».
طالبان تفسیر سختگیرانه‌ا‌ی از اسلام دارند. براساس همین تفسیر، این گروه تاکنون محدودیت‌های زیادی بر زندگی زنان وضع کرده است. نهادهای حقوق بشری در گزارش تازه‌ای در مورد وضعیت افغانستان گفته اند که گروه طالبان از زمان تسلط بر این کشور، بیش از ۲۰۰ فرمان و اعلامیه صادر کردهاند که حقوق مردم افغانستان به‌ویژه زنان را نقض کرده است.
خانواده بنفشه به مناسبت عید با گذاشتن سند، ۸ روز برایش از زندان رخصتی گرفتند. اما به گفته‌ی منبع، با پایان این مهلت، دوباره دادگاه طالبان به بنفشه مهلت داد که با شوهرش توافق کرده و زندگی کند.
از قول قدسیه، سه روز مهلت هم به پایان رسید و بنفشه دوباره به زندان برگشته است: «قاضی طالبان هم با بسیارعصبانیت می‌گوید برو پس تا آخر عمر در زندان باش. متوجه باشی تا تصمیم‌ات تغییر نکند روی آزادی را نمی‌بینی. بازهم خواهرم را زندانی ساختند».
خانواده بنفشه تصمیم دارد این مشکل را از طریق موی سفیدان حل و فصل کنند.
بنفشه صنف هشتم مکتب بود که با روی کارآمدن طالبان از رفتن به مکتب و ادامه‌ی تحصیل محروم شد. به گفته‌ی قدسیه هنگامی که دوازه مکاتب به روی دختران بسته شد پدر و مادرش تصمیم گرفتند تا بنفشه را به ازدواج پسر پول‌داری درآورند که هیچ شناختی از او نداشتند: «وقتی مکاتب بسته شد و این نفر به خواستگاری خواهرم آمد، پدرم گفت فعلا وقت‌اش است که نامزد شوی. مکتب هم دیگر باز نمی‌شود و خوب است هر دختری زودتر به خانه بخت‌اش برود مادر و برادرهایم هم موافقت کردند».
از آخرین دیدار قدسیه و بنفشه نزدیک به سه ماه می‌گذرد. قدسیه می‌گوید شوهرش به او اجازه نمی‌دهد تا به ملاقات تنها خواهرش به زندان برود. حتا وقتی هم او از زندان به مرخصی آمده بود اجازه پیدا نکرد او را ببیند.
در همین حال شماری از وکلای مدافع در ولایت بلخ می‌گویند، نهادهای عدلی طالبان بیشتر قضایای خانوادگی را به نفع مردان فیصله می‌کنند.
یکی از وکلای مدافع در شهر مزارشریف با حفظ هویت‌اش به رسانه‌ی رخشانه می‌گوید که چندی قبل فرمان شفاهی از سوی رهبر طالبان صادر شده که طی آن به محاکم دستور داده شده است تا در قضایای خانوادگی به درخواست زنان وقعی نگذارند.
این وکیل مدافع گفته: «در این فرمان گفته شده بود شما کوشش بکنید بی محرم عرایض خانم‌ها را تسلیم نشوید. فرمان دوم این بود که شما در قضایای فامیلی شخص عارض اگرخانم باشد به هیچ وجه درخواست خانم را در جنجال‌های فامیلی اجراآت نکنید و دوسیه برایشان باز نکنید و دعوایش را دوران ندهید. این فرمان را شفاهی گفته بود چون کتبی اگر باشد دست به دست می‌شود و می‌خواستند که به گوش جهان نرسد».
بشیر احمدی(مستعار) یکی دیگری از وکلای مدافع در شهر مزارشریف نیز این موضوع را تایید می‌کند و می‌گوید بر اساس همین فرمان به درخواست هیچ زنی در قضایای خانوادگی رسیدگی نمی‌شود و محکمه چنین قضایا را به نفع مرد فیصله می‌کند.
او یکی از قضایای مشابه به قضیه بنفشه را به رسانه رخشانه بازگو می‌کند که در این قضیه زن با وجود داشتن مدارک و دلایل بی‌شمار برای اثبات سخنانش برای رسیدن به خواسته‌اش تهدید به زندان شده است.
این وکیل مدافع که وکالت خانم را بر عهده داشته می‌گوید، نزدیک به یک سال پیش خانمی با اسم مستعار نازنین که موکلش بود از سوی شوهرش با ضرب چاقو زخمی می‌شود. پس از این‌که خانم از دادگاه درخواست تفریق می‌کند. دادگاه نازنین را تهدید می‌کند تا از تصمیم‌اش صرف نظر نماید در غیر آن‌صورت آنان ناگزیر خواهند شد تا او را زندانی نمایند.
آقای احمدی افزوده: «قضیه قسمی است که شوهر قصد کشتن خانم خود را داشت. چهار کارد خانم‌اش را زده بود. به سرش، شانه‌اش، بند دست‌اش و گردنش زده بود و از ساحه فرار کرده بود بعد از این‌که حوزه مربوطه و کلانتر منطقه به محل می‌رسد، از قضیه و از وضعیت خانم بسیار عکس می‌گیرند و خانم را با رنجر حوزه تا شفاخانه انتقال می‌دهد. شفاخانه هم بعد از تداوی بیمار، گزارش طبی خود را تهیه کرده و در اختیار حوزه قرار می‌دهد و تایید می‌کند که این خانم چاقو خورده… بعد از آن از طرف حوزه این دوسیه به دیوان جزایی محکمه ابتدایی شهری فرستاده می شود و محکمه بعد از بررسی اسنادها دو سال برای شوهر خانم قید می‌دهد».
بشیر احمدی می‌گوید اما هنگامی که این خانم از محکمه درخواست تفریق و جدایی از شوهرش را می‌کند محکمه به خانم هشدار می‌دهد در صورتی که چنین درخواستی نماید آنان مرد را آزاد و در عوض خانم را زندانی خواهند ساخت.
این وکیل مدافع می‌گوید شوهر خانم یک سال حبس خود را سپری کرده اما با تخفیف‌های رمضانی و عیدی که برای زندانیان از سوی گروه طالبان داده شده بود حالا شوهر این خانم از زندان آزاد شده وخانم‌اش را تهدید می‌کند که باید دوباره به خانه برگردد و با او زندگی نماید.
او گفته: «همین خانم چند روز پیش نزد من آمد و گفت شوهرم با تحفیف‌های رمضانی و عید آزاد شده و قبل از کامل شدن دو سال، به خانه امده است. خانم می‌گوید شوهرم از من تقاضا دارد بیا خانه‌ام ولی من به هیچ وجه خانه نمی‌روم اگر محکمه یا کسی من را مجبور بسازد تا با او بروم پس من پیش از این که شوهرم من را بکشد مجبورم خودکشی کنم. آن خانم از من راهکار خواست؛ من گفتم دیگر محکمه نرو، چند نفر موی سفید را جمع کن که محکمه این بار اخطار می‌دهد و تو را بندی می‌کند».
این وکیل مدافع گفته است، از این دست قضایا بسیار زیاد است و به خواست زنان در دادگاه‌های طالبان توجهی نمی‌شود.
در حال حاضر، هیچ زنی در نهادهای عدلی و قضایی طالبان کار نمی‌کنند.
قبلا نیز، زنان در ولایت بلخ در گزارشی به رسانه‌ی رخشانه گفته بودند که در نهادهای عدلی طالبان دسترسی به عدالت برای زنان وجود ندارد و به جای عدالت؛ تحقیر، توهین و نادیده گرفتن بسیار است.
