آزاده تران
«سوله‌ایکس» نامی آشنا برای بسیاری از دختران افغانستان است. به گفته‌ی مسوولان این نهاد آموزشی آنلاین، تاکنون برای بیش از۱۲ هزار دانش‌آموز دختر بالاتر از صنف ششم فرصت آموزشی فراهم شده است. این نهاد به رسانه‌ی رخشانه گفته است، از یک تا دو سال دیگر در نظر دارد که این رقم را به ۵۰ هزار برساند.
فریماه ابرار، مدیر نصاب و محتویات نهاد آموزشی سوله‌ایکس، در صحبت با رسانه‌ی رخشانه می‌گوید، این فرصت آموزشی آنلاین برای دختران در افغانستان و سراسر جهان ابتکاری از مکتب سوله است که با آمدن طالبان در آگست ۲۰۲۱ میلادی از افغانستان به رواندا منتقل شده بود.
سوله‌ایکس به صورت آنلاین فعالیت خود را از ۳۰ مارچ سال جاری میلادی شروع کرده است.
اما مکتب سوله، اولین مکتب شبانه‌روزی دخترانه درافغانستان بود که درسال ۲۰۱۶ میلادی توسط «شبانه بسیج راسخ» به شکل حضوری در کابل بنا نهاده شد. این مکتب قبل از آمدن طالبان در افغانستان، سالانه تعدادی دختران دانش آموز صنف ششم را از سراسر ولایات افغانستان پذیرش می‌کردند.
بسته شدن مکاتب دخترانه بالاتر از صنف ششم یکی از اولین اقدامات طالبان پس از برگشت دوباره به قدرت بود. در تازه‌ترین گزارش از سفارت ایالات متحده امریکا برای افغانستان آمده است، ۱.۴ میلیون زن و دختر در افغانستان از دسترسی به آموزش در سه‌سال اخیر محروم شده است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد با بسته ماندن مکاتب دخترانه در افغانستان، بیشتر دختران دانش‌آموز به آموزش آنلاین یا مخفیانه در داخل افغانستان رو آورده‌اند.
اما دسترسی به اینترنت و امکانات آموزشی آنلاین یکی از چالش‌های اصلی است، هم برای دختران در افغانستان و هم نهادهایی که آموزش آنلاین ارائه می‌کنند.
مسوولان نهاد آموزشی اکادمی آنلاین سوله ایکس می‌گویند، آنها از کارشیوه‌ای ساده استفاده می‌کنند تا دختران در افغانستان به آن دسترسی آسان‌تری داشته باشند.
فریماه ابرار گفته است: «ما آموزش‌ها را در قالب ویدیو‌های کوتاه، پادکست (صدا) جذاب، پی‌دی‌اف‌ها، انفوگرافیک‌ها و متن، در سه زبان دری ، پشتو و انگلیسی مهیا می‌کنیم تا برای دانش‌آموزان ما در مناطق دوردست از طریق اینترنت ضعیف، قابل دسترسی باشد. خانواده‌های افغانستانی می‌توانند با تهیه کردن یک تلفن هوشمند و دسترسی به اینترنت ابتدایی، چندین عضو خانواده به خصوص دختران بالاتر از صنف ششم را در صنف‌های مختلف از طریق واتس‌اپ در نهاد سوله‌ایکس شامل درس کند.»
مسوولان این نهاد در توضیح بیشتر دسترسی دختران به این فرصت آموزشی گفته‌اند: «دختران متقاضی، یکی از شماره تلفن‌های سیستم سوله‌ایکس را از وبسایت این اکادمی دریافت نموده، در تلفن خود ثبت می‌کنند و در واتس‌اپ پیامک می‌فرستند و بعد هدایات را تعقیب نموده، وارد کورس‌ها می‌شوند و مواد آموزشی در اختیار آنها قرار می‌گیرد.»
خانم ابرار به رسانه‌ی رخشانه گفته است، آنها تلاش می‌کنند که از فرصت‌های کوچک هم بهره‌برداری خوبی شود، زیرا نباید قصه‌ی دور اول طالبان تکرار شود؛ وضعیتی که به بی‌سوادی هزاران دختر در افغانستان انجامید.
خدمات آموزشی که اکادمی سوله ایکس به دختران می‌دهد رایگان است و به گفته‌ی خانم ابرار، برای دختران بعد از تکمیل یک دوره آموزشی سند هم ارائه می‌شود.
خانم فریماه ابرار می‌گوید، نصاب تعلیمی سوله‌ایکس طوری طراحی شده که هم می‌تواند پاسخ‌گوی نصاب آموزشی افغانستان باشد و هم دانش‌آموزان را با سیستم آموزشی سرتاسری در کشورهای دیگر آماده کند.
او گفته است: «درسیستم نصاب تعلیمی افغانستان نواقصی وجود دارد و فارغان صنف دوازده مکاتب افغانستان نمی‌توانند با فارغین دوازده دیگه کشورها رقابت کنند. یکی از این نواقص، تمرکز روی میتود از بر کردن (حفظ کردن) است که مانع رشد فکری و خلاقیت دانش‌آموز می‌شود. تیم ما با جدیت تلاش می‌کنند درس‌ها را به شکل تصویری، صوتی، ویدیو‌های کوتاه جذاب و پادکست، پی‌دی‌اف‌ها و نوشتاری تهیه کنند تا باعث ایجاد حس کنجکاوی، خلاقیت و تفکر انتقادی در دانش‌آموزان شود تا آنها بعد از فارغ شدن از صنف دوازده قادر به رقابت با دانش‌آموزان دیگر کشورها باشند.»
بیشتر از سه سال از بسته شدن مکاتب دخترانه گذشته است. طالبان به رغم درخواست‌های زیاد هنوز نگفته‌اند که چه زمان دختران دوباره به مکتب بر می‌گردند.
روشن نیست که از صدها هزار دانش آموز دختری که در افغانستان از مکتب محروم هستند، چند درصدشان به آموزش آنلاین دسترسی دارند، اما فرصت‌های آموزشی که در حال حاضر به صورت آنلاین در حال ارائه خدمات هستند، هر روز در حال بیشتر شدن است.
نعیم صمیم که سال‌ها تجربه‌ی آموزگاری دارد، به این نظر است که هرچند آموزش آنلاین نمی‌تواند جایگزین آموزش حضوری شود، اما برای دختران در افغانستان این تنها گزینه‌ا‌ی است که باید به آن رجوع کنند.
این فعال آموزش گفته است: «برای این‌که از آموزش آنلاین بازدهی مثبت بدست آید، باید استادان با تجربه و متخصص استخدام شود. درس‌ها به شکل ویدیویی و در صورت ممکن از انیمیشن برای بالا رفتن سطح یادگیری دانش‌آموز استفاده و در اختیار آنها قرار داده شود.»
از نظر کارشناسان، ارائه سند معتبر و قابل استفاده برای هر برنامه‌ی آموزشی آنلاین شرط موفقیت آن است.
آقای صمیم گفته است: «بعد از فراغت با سندی که بدست می‌آورد بتواند در مراحل بعدی تحصیلی و کاری‌اش از آن استفاده نماید.»
محمد سلطانی یک آموزگار و فعال آموزش نیز همین نظر را دارد، او در گفت‌وگو با رسانه‌ی رخشانه گفت: «وضعیت کنونی افغانستان ایجاب می‌کند بخاطر بیسواد نماندن نیمی از پیکر جامعه (دختران بالاتر از صنف شش) نیاز جدی است تا در کلاس‌های درسی آنلاین شرکت کنند.»
