نرگس امینی
در جوار رواق خالی بودای بامیان، مغاره‌هایی‌ست که طی سال‌های متمادی، پناه‌گاهی برای ده‌ها فامیل شده است. خانواده‌هایی که با اندک‌ترین امکانات، سرمای طاقت‌فرسای زمستان را می‌گذرانند. امسال علاوه بر فقر و سرمای شدید که دامن‌گیر این خانواده‌ها است، با روی کار آمدن حاکمیت جدید، بیکاری نیز بر مشکلات آنان افزوده شده است.
کامله، بعد ازدواجش، نخستین روزهای زندگی مشترک را در مغاره‌های بودا از روی ناچاری و بی‌سرپناهی آغاز کرده بود. او ۲۴ سال سن دارد و دارای دو فرزند پسر می‌باشد. کامله، حامله است و از مریضی زردی سیاه نیز رنج می‌برد: «شش سال شده که درمغاره‌ی تاریک بودا زندگی می‌کنم. بدون آب صحی وروشنایی برق. در یک جای دور، چاه عمیق است. پانزده دقیقه فاصله دارد. روزانه چندبار از آن‌جا آب می‌آوریم.»
او می‌افزاید: «کاش دولت سابق می‌ماند و همسرم سرکار رفته می‌توانست. پیش از طالبان، سر چَوک کارگری می‌کرد. حداقل یک لقمه نان یافت می‌شد. ولی از وقتی که طالبان آمدند، اگر باور کنی حتا دو شبانه روز، نانی برای خوردن نداشتیم.»
«سمُچ»های نمناک با دیوارهای دودآلود، زندگی را در فصل سرمای زمستان برای مغاره‌نشینان دشوار ساخته است. کامله می‌گوید: «زمستان آمد. نه کار است و نه هم مواد خوراکه در خانه مانده است. حالا حیران مانده‌ایم که سوخت را از کجا کنیم؟ در این یک ماه آخر، همسرم فقط ۱۲۰۰ افغانی کار کرده است. این پول کدام راه را بگیرد؟»
فاطمه‌ی ۳۶ ساله که دوازده سال از زندگی‌اش را درمغاره‌نشینی سپری کرده، می‌گوید:«دو بار با هیاهوی آمدن طالبان، به کوه‌های یکه‌ولنگ رفتیم. هر بار ۳ و نیم هزار افغانی کرایه موتر دادیم. پس از این‌که طالبان بامیان را گرفت، با ترس و ناامیدی برگشتیم. نگران این بودیم که اگر طالبان نگذارند این‌جا باشیم از بی‌سرپناهی کجا شویم؟»
او می‌افزاید: «شش فرزند دارم: سه پسر و سه دختر. دختر کلانم که ۱۶ ساله است، صنف نهم مکتب می‌رود. حالا از درس و تعلیم بازمانده، نگران خردترین دخترم که هشت ماهه شده، هستم. نه امکانات برای فراهم کردن درس‌شان داریم و نه برای تغذیه. همسرم ضعیف شده و توان کارکردن در بازار را ندارد. خودم نیز هیچ‌کاری نمی‌توانم تا حداقل کمکی برای پیدا کردن لقمه‌نانی به اولادهایم کمکی بتوانم. اکثر اطفال مغاره‌نشینان، مثل فرزندان من سرنوشت آینده‌شان نامعلوم است و ازتعلیم محروم مانده‌اند.»
مغاره‌نشینان در ساحاتی موسوم به سرخ‌قول بالا و پایین که در نزدیکی‌های مجسمه‌های بودا قرار دارند، عده‌ی دیگر نیز در مغاره‌هایی در ساحات سنگ‌چسپان در قسمت شمال‌غربی شهر و پیتاب لغمان در قسمت شمال‌غربی شهر بامیان زندگی می‌کنند. اکثریت این مغاره‌نشینان کسانی هستند که براثر مهاجرت و بی‌مسکنی در این مغاره‌ها پناهنده و جابه‌جا شده‌اند.
حمید جیلیا، مسوول گردشگری ریاست اطلاعات و فرهنگ بامیان به رسانه‌ی رخشانه گفت که به تعداد ۲۵۰ فامیل در مغاره‌های اطراف بودا زندگی می‌کردند که از این میان، ۱۰۰ فامیل آن‌ها صاحب خانه و سرپناه شده‌اند و متباقی زندگی خویش را در مغاره‌ها سپری می‌کنند.
روز گذشته (پنج‌شنبه، ۴ قوس)، ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی طالبان در یک گردهمایی در غرب کابل گفت که مغاره‌نشینان بامیان را از آن‌جا بیرون می‌کشند و برای‌شان یک شهرک می‌سازند. اما این عضو گروه طالبان در این مورد جزییات بیشتری ارایه نکرده است.
فقر و بیکاری که همه ی مردم بامیان را به ستوه آورده است اما تحولات اخیر، برای مغاره‌نشینان، چند برابرتاثیرگذاشته است.
تجمع برای درخواست کمک
روز سه‌شنبه ۳ قوس، صدها تن از شهروندان بامیان که از ولسوالی‌ها و مرکز این ولایت پیش روی دفتر والی طالبان در این ولایت تجمع نموده بودند، با ترتیب عرایض، خواهان کمک‌رسانی شدند. ولی هیچ‌گونه کمکی تا اکنون دریافت نکرده‌اند.
نیاز محمد، یکی از ساکنین مغاره و فردی که درمیان این تجمع حضور داشت، به رسانه‌ی رخشانه می‌گوید: «چندین روز می‌شود که با ترتیب عریضه به اداره محلی می‌آیم ولی تاکنون هیچ جواب مشخصی در قسمت کمک به نیازمندان دریافت نکرده‌ام.»
مسوولان محلی طالبان در بامیان در این باره اظهارنظری نکرده‌اند. رسانه‌ی رخشانه تلاش کرد تا دیدگاه دفتر والی طالبان برای بامیان را در این باره داشته باشد؛ اما موفق نشد.
ریاست اقتصاد ولایت بامیان چندی پیش به رسانه‌ها گفته بود که بیش از ۹۰ درصد مردم بامیان زیر خط فقر زندگی می‌کنند و نیاز جدی به کمک دارند.
