نزدیک به یک هفته پس از آغاز حملات طالبان در بلخاب به خاطر سرکوب مولوی مهدی یکی از فرماندهان هزاره‌تبار این گروه، روایت‌های مردمی از تلفات غیرنظامیان به دست جنگجویان طالبان نگران کننده است.
منابع مردمی می‌گویند، طالبان با قطع شبکه‌های مخابراتی وبستن راه‌ها، به صورت گسترده دست به کشتار غیرنظامیان زده‌اند. منبعی از ولسوالی بلخاب به رسانه‌ی رخشانه گفته نیروهای طالبان حتا به کودک دو ساله و مردکهن‌سال ۷۰ ساله هم رحم نکردهاند.
هویت ۲۳ قربانی ملکی که به دست طالبان کشته شده‌اند، روشن شده و جسد ۲۹ فرد ملکی دیگر نیز در جاهای مختلف دیده شده یا دفن‌خاک شده‌اند. تا کنون چندین سازمان بین‌المللی حقوق‌بشری از برخورد و کشتارهای خودسرانه طالبان اظهار نگرانی کرده‌اند.
اما طالبان گزارش‌ها درمورد کشتارغیرنظامیان در بلخاب را بی‌اساس خوانده‌اند. ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی گروه طالبان گفته در بلخاب « ظلم و ستم نشده.»
«طالبان به هیچ چیزی رحم نکرده»
هنوز وضعیت ولسوالی بلخاب حالت نظامی دارد. شبکه‌های مخابرانی قطع و راه‌های مواصلاتی بسته است. روشن نیست که چه تعداد غیرنظامیان در این جنگ قربانی شده‌اند؛ اما روایت‌های جسته و گریخته مردمی نشان می‌دهد که ابعاد فاجعه انسانی این جنگ بزرگ و تکان‌دهنده است.
منابع مردمی از بلخاب به رسانه‌ی رخشانه گفته که طالبان اجازه دفن اجساد را مردم نداده‌اند. تا جایی که اجساد قربانیان در هوای گرم و آفتاد فاسد شده‌اند. اما سرانجام در روزهای اخیر با اسرار زیاد مردم، تعدادی از این جسدها در گورهای دسته‌جمعی، بدون رعایت مناسک دینی زیرخاک شده‌اند.
یک منبع آگاه می‌گوید، آمار ابتدایی نشان می‌دهد که ۱۳ فرد ملکی در روستای «تلخوچ» و ۷ تن دیگر در قریه «گُلوَرز» توسط طالبان به قتل رسیده‌اند.
احمدی بلندی از ساکنان بلخاب به رسانه‌ی رخشانه گفته است که بر اساس معلوماتی که مردم محل به او داده‌اند، طالبان یک فرد ملکی را دو روز پیش در مقابل شفاخانه ولسوالی بلخاب در حضور عده‌ای از مردم محل گلوله‌باران کرده‌اند.
محمد ابراهیمی* ساکن ولسوالی گوسفندیچ ولایت سرپل که در مجاورت ولسوالی بلخاب ولایت سرپل قرار دارد، در تماس تلفنی به رسانه‌ی رخشانه گفته است که او تا روز یک‌شنبه (۵ سرطان) با بستگانش در روستای «تروشان» ولسوالی بلخاب تماس داشته و پس از آن شبکه‌های مخابراتی قطع شده و اکنون او نمی‌داند که در آن ولسوالی چه می‌گذرد.
برمبنای معلومات آقای ابراهیمی، جنگجویان طالبان پس از ورود به این ولسوالی بلخاب دست به کشتار غیر نظامیان زده است. او هرچند از تعداد دقیق باشنده‌های محل که توسط طالبان به قتل رسیده اظهار بی‌اطلاعی می‌کند؛ اما می‌گوید: «آمار دقیق معلوم نیست؛ مگر مردم متاسفانه زیاد قربانی شده.»
آقای ابراهیمی می‌گوید: «تا روز یک‌شنبه که با اقاربم تماس داشتم، اوضاع کمی نورمال‌تر بود، با آن‌هم مردم در اضطراب بودند و تعداد زیادی از باشنده‌های محل در حال فرار از آن‌جا بودند.»
روز پنج‌شنبه هفته گذشته، رسانه‌ها از آغاز درگیری گروه طالبان با فرمانده هزارتبار این گروه خبر دادند.
سید فرهاد حیدری* یکی دیگر از باشنده‌های بلخاب می‌گوید، در اولین روزهای ورود طالبان به ولسوالی بلخاب، جنگجویان این گروه دست به کشتار مردم عادی زده‌اند. به گفته آقای حیدری، با آن‌که طالبان راه‌های ارتباطی را بسته‌اند؛ اما با هویت ۱۵ باشنده‌ای ملکی بلخاب که توسط طالبان به قتل رسیده‌اند، آشنا است.
آقای حیدری به‌عنوان مثال از سه تن یاد می‌کند که پس از فرار از ساحه جنگی و اتمام آذوقه‌ی شان، دوباره به خانههای شان برای بردن مواد غذایی آمده بوده و توسط طالبان تیر باران شده‌اند. سید عظیم شریفی، ۷۰ساله، سیدعلی شریفی ۳۲ساله پدر و پسر و باشنده روستای «تخشار» بلخاب بودند که توسط طالبان به قتل رسیده اند.
این منبع مردمی به‌عنوان مثال از، نصرالله ۲۳ ساله باشنده روستای «دهنه»، جبار مقدم ۵۴ساله باشنده روستای «چایگه»، سید حسن ۴۷ساله باشنده روستای «قلعه‌گک» یادآوری می‌کند که توسط جنگجویان طالبان به قتل رسیده‌اند.
شمس‌الله شکران* باشنده‌ای دیگر ولسوالی بلخاب ولایت سرپل است که در جنگ‌های اخیر زن و فرزندانش به دره مزار ولایت سرپل پناه برده است. او نیز روایت دردناکی از جریان حمله طالبان بر ولسوالی بلخاب دارد.
« طالبان با پیشروی بطرف بلخاب از مسیر «قم‌کوتل» به هیچ چیزی رحم نکرده و همه را از دم گلوله گزرانده. طالبا کودک دوساله را هم تیرباران کردند. حتا به حیوانات هم رحم نکردند.»
او به رسانه‌ی رخشانه گفته، در روزهای اخیر ویدیوها و تصاویری از قربانیان جنگ بلخاب به دستش رسیده است که نشان می‌دهد، جسدهای مردم ملکی زیر آفتاب سوزان فاسد شده است: «جسدها اصلن قابل دفن نیستند، کل شانه کرم زده و بو گرفته. قرار که مه معلومات کردم، تنها دیروز تا ۴۷ جسد رَ مردم شناسایی کرده بودند که فقط دو تن شان نظامی بودند.»
طالبان در ولسوالی بلخاب در حالی دست به کشتار غیر نظامیان زده‌اند که شمار زیادی از باشندگان این ولسوالی در اثر جنگ طالبان با فرمانده ناراضی شان بی‌جا شده و به جاهای مختلفی پناه برده‌اند.
نگرانی گسترده از جنایت جنگی
پس از اولین روزهای پیشروی طالبان بسوی بلخاب نگرانی‌ها از اتفاق افتادن جنایت‌های جنگی و ضدبشری در بلخاب افزایش یافت. افراد و سازمان‌ها، با توجه به آن‌چه که طالبان پیش از این در پنجشیر، بغلان و تخار انجام داده‌اند، ابراز نگرانی کرده‌اند.
شورای جهانی هزاره اولین نهادی که روز یک‌شنبه (۵ سرطان) با نشر اعلامیه‌ای، نگرانی‌اش را از گسترش جنایت‌های جنگی و ضدبشری در بلخاب ابراز کرده از سازمان‌های و نهاد‌های بین‌المللی خواست تا از بیشتر شدن آن جلوگیری کند.
در قسمتی از اعلامیه این شورا آمده است که «طالبان بعد از عملیات نظامی علیه مولوی مهدی، افراد ملکی را در این ولسوالی را مورد حمله قرار داده و مرتکب نقض گسترده حقوق بشر شده که نشانه‌های قوی جنایت‌های جنگی و جنایت علیه بشریت در آن دیده می‌شود.»
در اعلامیه این شورا همچنان ازسربریدن یک مرد کهن‌سال توسط افراد گروه طالبان، به قتل رسیدن پنج کارگر معدن، دو چوپان و دو فرد ملکی دیگر هم خبرداده شده‌اند.
یک روز پس از اعلامیه سازمان جهانی هزاره، دیدبان حقوق بشر نیز با نشر مطلبی در صفحه‌ای تویترش، گفته است که این نهاد اطلاعات نگران‌کننده‌ای را در مورد کشتار غیر نظامیان توسط طالبان در ولسوالی بلخاب ولایت سرپل دریافت کرده است. این نهاد در همین مطلب از طالبان خواسته است که مجازات جمعی و سایر جنایت‌های جنگی را متوقف کرده و به حقوق بین‌الملل بشردوستانه احترام بگذارد.
روز گذشته، کیمسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان که دفتر آن در کابل از سوی طالبان بسته شده، با نشر اعلامیه‌ای نقض حقوق‌بشر و حقوق بشردوستانه‌ی بین‌المللی را از سوی طالبان نکوهش کرده است.
در بخشی از اعلامیه کیمسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان آمده است: «گزارش‌ها و شواهد موجود نشان می‌دهد که گروه طالبان در ولسوالی بلخاب ویلایت سرپل، شماری از افراد ملکی را تیرباران کرده، تعدادی از خانههای مردم ملکی و بی‌دفاع را به آتش کشیده، اسیران و افراد ملکی را به قتل رسانده، بر اماکن غیر نظامیان حملات و بمباردهای هوایی انجام داده، سبب کوچ و بی‌جاشدن خانواده‌ها از قریه‌های شان به کوه‌های دشوارگذار شده، خطوط تلفونی و انترنت را قطع کرده و راه‌های مواصلاتی بر این ولسوالی را مسدود ساخته است.»
کیمسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان در این اعلامیه، اقدامات طالبان علیه مردم ملکی ولسوالی بلخاب را تخطی آشکار از آموزه‌های اسلامی، اصول و قواعد حقوق بشردوستانه بین‌المللی قلمداد کرده و آن را مصداق واضح جنایت جنگی پنداشته است.
درتازه ترین مورد، سازمان ملل گفته است گزارش‌ها در مورد نقض جدی حقوق بشر در بلخاب را پی‌گیری می‌کند. این نهاد امروز(چهارشنبه، ۸جوزا) در صفحه‌ی تویترش از موارد نقض جدی حقوق بشر در ولسوالی بلخاب ولایت سرپل ابراز نگرانی کرده است.
همزمان کاربران در شبکه‌های اجتماعی با راه اندازی کارزاری طالبان را متهم به جنایت جنگی در بلخاب کرده‌اند. آن‌ها از جامعه جهانی خواسته‌اند که طالبان مجبور به رعایت قواعد جنگ کنند.
آوارگان جنگ به حال خود رها شده‌اند
منابع مردمی به رسانه‌ی رخشانه گفته‌اند که به خاطر جنگ چند روزه طالبان با فرمانده ناراضی شان در ولسوالی سرپل ولایت بلخاب، هزاران خانواده از این ولسوالی بی‌جا شده و با مشکلات جدی غذا، دارو و جای بودباش مواجه‌اند.
شمس شکران که خود یکی از بی‌جا شدگان جنگ بلخاب است به رسانه‌ی رخشانه گفت، حدود سه هزار خانواده از بلخاب به دره مزار ولایت سرپل پناه برده‌اند هیچ چیزی برای زندگی ندارند: «ما ۱۴ فامیل دَ دو اتاق زندگی می‌کنیم. نان نیست، پول نیست، جای نیست. همه چیز بسیار قیمت شده. یک لیتر تیل همی‌روزها به ۲۵۰ افغانی رسیده. همه چیز همی‌قسم قیمت شده‌اند. از دوا و درمان که هیچ خبری نیست. طالبا هم که به کسی اجازه کمک‌رسانی نمی‌دهند.»
احمدی بلندی یکی از فعالین ولایت سرپل که اصالتا باشنده ولسوالی بلخاب ولایت سرپل است می‌گوید، بر اساس تماس‌های او با مردم محل، هزاران خانواده در جنگ‌های بلخاب بی‌جا شده و بی‌جا‌شدگان هنوز هیچ‌گونه کمکی دریافت نکردهاند.
از قول آقای احمدی شمار زیادی از باشنده‌های بلخاب از مدت پنج‌روز بدین‌سو، در کوه‌ها، بیابان‌ها و مناطق همجوار پناه برده‌اند. او می‌افزاید طالبان روز دوشنبه (۶ سرطان) به بازداشت باشنده‌های ملکی بلخاب دست زده و دروازه‌های شماری از خانههای افراد بیجا‌شده را شکستانده و دست به تلاشی خودسرانه خانه‌‌ها زده‌اند.
در همین حال سید فرهاد حیدری ساکن روستای «سَقلر» ولسوالی بلخاب نیز می‌گوید که بیجاشده‌های زیادی که شمار شان به حدود ۴۰۰ فامیل می‌رسد به روستای آن‌ها پناه آورده‌اند که با مشکلات شدید غذا، دارو و مکان مواجه استند.
به‌گفته آقای حیدری، در روستای سقلر یکی از دوردست‌ترین روستاهای ولسوالی بلخاب است که در جنگ‌های اخیر، دامنه جنگ به آن‌جا کشیده نشده است. با این‌حال آقای حیدری می‌افزاید: «باشندگان دایمی قریه ما ۳۰ خانواده است؛ همی روستا اصلن گنجایش ۴۰۰ فامیل را نداره. از نان کافی برای خوردن، دوا و درمان و کمک که هیچ خبری نیست.»
*یادداشت: دلیل حساسیت‌های امنیتی برای تعداد از مصاحبه شوندگان در این گزارش نام مستعار انتخاب شده است.
