تمنا تابان
منابع در ولایت دایکندی می‌گویند، مسئولان محلی طالبان روند یک پروژه حمایت مالی به زنان تجارتپیشه را در این ولایت متوقف کرده‌اند. دست کم پنج منبع معتبر مردمی در ولایت دایکندی در گفت‌وگو با رسانه‌ی رخشانه تایید کرده‌اند که این کار با دخالت مستقیم والی طالبان در دایکندی صورت گرفته است.
موسسه‌ی رفاه اسلامی یا ( اسلامیک ریلیف) قرار بود برای زنان تجارتپیشه در دایکندی برنامه‌ای آموزشی برگزار کند و در پایان برای آنان کمک مالی کند. اما والی طالبان هم جلو برگزاری کارگاه آموزشی را گرفته و هم توزیع پول را ممنوع کرده است.
دلیل این کار طالبان روشن نیست، اما منابع گفته‌اند که رییس موسسه رفاه اسلامی در دایکندی و چند کارمند دیگر این نهاد برای مدتی توسط طالبان بازداشت شده‌اند.
رسانه‌ی رخشانه موفق نشد در این مورد نظر مسوولان موسسه رفاه اسلامی در دایکندی را بگیرد.
موسسه رفاه اسلامی یک نهاد کمک‌رسان است که از سال ۲۰۰۰ میلادی دفتر دایمی‌اش را در افغانستان باز کرده و در حال حاضر در پانزده ولایت کمک‌رسانی می‌کند. این نهاد در حال حاضر در ۴۰ کشور فعالیت دارد.
اما زنان تجارت پیشه در ولایت دایکندی می‌گویند، این کار والی طالبان سنگ‌اندازی آشکار پیش تجارت‌های کوچک زنان است؛ تجارت‌هایی که در حال نابودی هستند.
معصومه (مستعار) ۳۷ ساله یکی از زنان فروشنده صنایع دستی در بازار «نیلی» ولایت دایکندی است. او می‌گوید، از یک سال به این سو منتظر حمایت پروژه‌ی موسسه «اسلامیک ریلیف» بود. از طریق این برنامه قرار بود برای زنان تجارتپیشه برنامه آموزشی برگزار شود و در کنار آن کمک مالی هم شود.
معصومه گفته، والی طالبان مانع این کار شده و به مسوولان موسسه هشدار داده است که به هیچ عنوان حق برگزار کردن آموزش برای زنان را ندارند.
به گفته‌ی این منبع، قرار بود که موسسه رفاه اسلامی روز سه‌شنبه ۱۲ سرطان بدون برگزاری برنامه آموزشی، پول را بین زنان تجارتپیشه توزیع کند، اما والی طالبان بعدا اجازه همین کار را هم نداده است.
دایکندی از جمله ولایت‌هایی است که در دوران جمهوریت، زنان زیادی در آن به کارآفرینی‌های کوچک تجاری مشغول بودند. بنا بر یک آمار غیر رسمی تعداد زنان تجارتپیشه در این ولایت به بیشتر از ۲۰۰ تن می‌رسید که این تعداد در مرکز دایکندی و ولسوالی‌های آن فعالیت داشتند.
مشکل در کجا است؟
معصومه می‌گوید، بر اساس معلوماتی که او دارد، این پروژه از سوی موسسه اسلامیک ریلیف و با حمایت مالی UNDP تطبیق می‌شود: «از یک سال زیاد میشه که این پروژه سروی شده، اما تا هنوز هر روز یک مشکل جدید پیش میاید.»
معصومه می‌گوید، موسسه اسلامیک ریلیف و کارمندانی که در تطبیق این پروژه نقش داشتند در سروی این پروژه بسیار سلیقهای عمل کرده‌اند: «از آن زمانی‌که مردم سروی شده تا به حال چندین بار لیست سروی شده‌ها عوض شده، حتی کسانی بودند که بعد از شنیدن ای گپ یک روز قبلش دکان جور کرده و روز بعدش وارد لیست شده‌اند؛ اما کسانی‌که سال‌های سال به عنوان یک خیاط یا فروشنده صنایع دستی در بازار فعالیت داشتند از لیست خط زده شده‌اند.»
آن گونه که معصومه مدعی است، کارمندانی که در اوایل این سروی نقش داشتند در استخبارات طالبان دوسیه پیدا کرده و پس از یک مدتی فراری شدند: «هم از سوی اسلامیک ریلیف و هم از سوی UNDP چندین بار نظارت شد که آیا سروی‌ها دقیق بوده یا نه، در این روند هم کسانی‌که شکایت داشتند، شکایت خود را به گوش ناظرین رساندند.»
به گفته‌ی معصومه در آخرین مورد، نیروهای استخبارات طالبان کارمندان موسسه اسلامیک ریلیف را بازداشت کرده و گفته‌اند چرا از زنان و دکان‌های شان عکس گرفته شده است: «اونا ره بندی کرده در پهلوی دیگه تحقیقات یک گپ‌شان این است که چرا از زنان تجارتپیشه و اجناس دوکان اونا عکس گرفته‌اند، در صورتی‌که عکس ره کارمندان UNDP گرفته‌اند نه کارمندان اسلامیک ریلیف و عکس‌ها هم برای تطبیق پروژه نیاز بوده، اونا از سر شوق عکس نگرفته‌اند.»
نگرانی زنان تجارتپیشه این است که این جنجال ممکن است به از بین رفتن این پروژه حمایتی منجر شود، که در این صورت زیان بزرگ به تجارت‌های کوچک زنان در این ولایت وارد می‌شود.
امارحیمه ( مستعار) ۳۵ ساله یکی دیگر از زنان تجارتپیشه در دایکندی می‌گوید که والی طالبان در این ولایت مخالف جدی تجمعات زنان است و به همین منظور به موسسه «اسلامیک ریلیف» اجازه نداد تا برای زنان کارگاه آموزشی برگزار نماید.
او گفته، از سوی دیگر به دلیل شکایت‌هایی که وجود دارد، والی اجازه توزیع پول را هم نداده است.
به گفته‌ی رحیمه از زمانی‌که طالبان در دایکندی حاکم شده‌اند، همواره بر سر راه کار موسسات کمک‌کننده سنگ‌اندازی می‌کنند: «همی سخت‌گیری‌های طالبانی باعث شد تا خیلی از موسسات از دایکندی فراری شوند، آن‌ها فعالیت‌های خود را در دایکندی بسته کردند و بار خود را از این‌جا بستند…اگر وضعیت همین‌طور پیش برود شاید این پروژه کنسل شود، که اگر کنسل شود یک ضربه بزرگ به زنان تجارت پیشه وارد می‌شود.»
برپایه‌ی معلومات منابعی که با رسانه‌ی رخشانه صحبت کرده‌اند، قرار بوده که موسسه رفاه اسلامی برای حدود ۲۰۰ زن که صاحب تجارت‌های کوچک هستند مبلغ یک هزار تا یک هزار و ۵۰۰ دالر امریکایی توزیع کند.
طالبان کار زنان را ممنوع کرده‌اند. تجارت‌های کوچک تنها فرصتی است که زنان در بازار کار افغانستان می‌توانند نفس بکشند. اما مشکلات این کار نیز کم نیستند.
براساس تازه‌ترین گزارش اداره توسعه‌ای سازمان ملل متحد یا (UNDP)، زنان تجارت پیشه در افغانستان زیر حاکمیت طالبان با چالش های متعددی رو به رو هستند؛ از نبود سرمایه و بازار گرفته تا محدودیت‌های طالبان. در این گزارش که حدود دو ماه قبل نشر شده، آمده است که ۷۰ در صد از این زنان تجارتپیشه گفته‌اند که بدون محرم نمی‌توانند به سفر و بازار بروند که این موضوع کارشان را مشکل کرده است.
رحیمه نیز با اشاره به محدودیت‌های روز افزون طالبان گفته است: «به هر میزان که سخت‌گیری‌ها زیاد شوه به همو اندازه کار و بار ما هم از رونق می‌افته، چون زیادتر مشتریان ما زنان هستند و کسانی‌که برای ما کار می‌کنند هم زنان هستند، اگر طالبان این‌گونه ادامه دهند زندگی ما بسیار سخت و دشوار می‌شود.»
رحیمه می‌گوید، شوهرش بیکار است و تنها او است که از طریق کارش نان روی سفره خانه‌اش می‌گذارد: «شوهرم سه سال میشه بیکار است، خودم از طریق خیاطی و فروش صنایع دستی بسیار به سختی نان بخور و نمیری برای اولادایم تهیه می‌کنم؛ اما بدبختانه وضعیت کار و بار روز به روز بدتر و سخت‌تر میشه، چشم امید به حمایت پروژه اسلامیک ریلیف داشتم که او ره هم طالبان تطبیق شدن نماند، حالی حیران به دربار خدا ماندیم که چه میشه.»
به گفته‌ی رحیمه هر موسسه‌ای که در دایکندی بسته می‌شود چندین خانواده از کار بیکار می‌شوند و هزاران تن از باشنده‌های این ولایت متضرر می‌شود: «در کل فعالیت‌های موسسات برای اقتصاد مردم ما خیلی مفید است، در پهلوی پروژههایی که تطبیق می‌کنند زمینه‌ی کار برای خیلی‌ها فراهم میشه؛ اما از دو سال به این سو تعداد موسسات در ولایت ما رو به کم شدن است.»
نگرانی‌های زیادی از دخالت و دستبرد طالبان به کمک‌های بشردوستانه و حمایتی سازمان‌های بین‌المللی وجود دارد.
سال گذشته بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان در گزارشی ادعا کرده بود که طالبان به دنبال انحصار و کنترل بیشتر بر روند توزیع کمک‌ها است و از سوی دیگر، در استخدام کارمندان نهادهای مددرسان و فهرست دریافت‌کنندگان کمک‌ها، دخالت می‌کنند.
ذکیه( مستعار) ۴۵ ساله در مرکز ولایت دایکندی دکان فروش صنایع دستی دارد. او گفته است، اگر این پروژه که بیشتر از دو صد زن به آن چشم امید بسته بودند در دایکندی تطبیق نشود، خیلی از کار و بارهای کوچک زنان سقوط خواهند کرد: «ما دو نفر یک دوکان را به کرایه گرفته‌ایم که از چند ماه به این طرف کرایه را پرداخت نتوانستیم، زیرا هر چه درآمد داشتیم مصرف خرج خانه شد، حالا به این امید بودیم که وقتی از این پروژه پول گرفتیم، هم قرض‌های خود را پرداخت می‌کنیم و هم یک مقدار مال برای فروش در دوکان می‌آوریم، ولی از قرار معلوم که این امید ما به ناامیدی بدل میشه.»
خواستیم در این مورد نظر مسوول اتحادیه‌ی زنان تجارتپیشه در دایکندی را بگیریم، اما به قول منابع، این اتحادیه پس از روی کار آمدن طالبان دیگر فعال نیست.
منابع گفته است، گروه طالبان به این اتحادیه اجازه‌ی فعالیت نداده است و تجمعات زنان در هر کجا را خلاف پالیسی‌شان می‌داند.
رسانه‌ی رخشانه موفق نشد در مورد این مشکل نظر اداره محلی طالبان را بگیرد.
اما یک منبع مطلع از بیرون دایکندی به رسانه‌ی رخشانه گفته است، فساد برخی کارمندان قبلی موسسه‌ی رفاه اسلامی و شکایت از برخورد سلیقهای در تهیه لیست واجدین شرایط از دلایل اصلی به بن‌بست خوردن این پروژه است.
