تمنا تابان
با وضع محدودیت‌های طالبان، کوی و برزن بامیان مثل گذشته برای زنان آزاد و امن نیست. مثلا طالبان رفتن زنان به بندامیر بامیان را ممنوع کرده‌اند. یا شکایت‌های زیادی از آزار و اذیت زنان توسط افراد طالبان در زمان گشت‌وگذار زنان در خیابان‌های شهر بامیان وجود دارد.
اما هنوز این شهر که روزگاری در زمینه‌ی امنیت و آرامش زنان سرآمد افغانستان بود گوشه‌ی‌های امنی برای زنان دارد. «باغ فامیلی دشت عیسی‌خان» یکی از آن‌ها است.
در گوشه‌ا‌ی از شهر جدید بامیان، دور از هیاهوی شهری، در نزدیکی‌های شروع دره‌ی فولادی، این باغ خانوادگی ساخته شده است. سنگ‌بنای این پروژه در دوران حکومت قبلی گذاشته شده بود، اما کار در زمان طالبان به پایان رسیده است. این پروژه توسط کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان( UNHCR) ساخته شده است.
«به نظر من این باغ بسیار زیبا و خوب ساخته شده است، فضای سبز، آرام و پاکی دارد، خانوادهها در روزها و اوقات بی‌کاری خود می‌توانند با خیال راحت به اینجا بیایند و از فضای آزاد و آرام آن لذت ببرند.» این صحبت‌های معصومه ( مستعار) ۲۴ ساله است که با خانواده‌اش برای بازدید از این مرکز تفریحی- تجارتی رفته است.
معصومه می‌گوید، اگر کسی از او بخواهد که کجای بامیان هنوز دست‌کم برای گردش و تفریح زنان امن است، او این مرکز را پیشنهاد می‌کند.
بی‌نظیر ۲۶ ساله علاقه‌مند کارهای تجاری و ایجاد زمینه‌ی کاری برای زنان بود. او در رقابتی شرکت کرد که پنج داوطلب دیگر آن مردان بودند. در نهایت این بی‌نظیر ابراهیمی بود که برنده داوطلبی پروژه « باغ فامیلی دشت عیسی خان » شد. او این مرکز را به مکان تفریحی- تجارتی تبدیل کرد.
در این مرکز، خانوادهها برای تفریح، سرگرمی، خرید صنایع دستی می‌آیند. حتا صنف‌های درسی برای کودکان نیز دارد.
بی‌نظیر گفته است: «فضای باغ سرشار از زیبایی است، ما در اینجا پارک تفریحی داریم، وسایل بازی برای کودکان داریم، رستورانت، فضای سبز، سالون کنفرانس و در پهلوی آن ۱۶ دکان برای زنان تجارت پیشه در این باغ فعال است… اینجا شش صنف درسی نیز ساخته شده است که ما فعلا تنها ۴ صنف درسی آن را فعال نمودیم و برای کودکان دشت عیسی خان به صورت رایگان آموزش می‌دهیم.»
بی‌نظیر گفته است، ماهانه ۱۶ هزار افغانی به طالبان اجاره‌ی این مرکز را پرداخت می‌کند. بیشتر کسانی که در این مرکز کار می‌کنند زنان و دختران هستند: «ما در اینجا بیشتر از ۱۶ دکان داریم که همگی را زنان پیش می‌برند، شاگردان رستورانت و آشپز ما هم خانم هستند، تنها دو مرد به عنوان باغبان و یک مرد دیگر به عنوان محافظ در اینجا کار می‌کنند.»
خانم بی‌نظیر گفته است، فضای این باغ فضای آرامش‌بخش و مناسب خانواده‌هایی است که در این شرایط نمی‌توانند با اعضای خانواده در فضای عمومی به تفریح بپردازند: «دو هدف عمده داشتم، یکی این که بتوانم برای دیگر زنان زمینه‌ی کار را فراهم کنم و دوم هم یک فضای آرام، مناسب و به دور از دغدغه برای زنان و خانوادهها فراهم بسازم، برای کسانی که مجرد هستند در بامیان فضای تفریحی زیاد است ولی برای خانوادهها این امکان بسیار کم بود و فعلا خدا را شکر با راه اندازی این باغ، فضای خوبی برای تفریح زنان و خانوادهها فراهم شده است.»
بامیان طبیعت زیبایی دارد. به همین‌خاطر سالانه پای گردشگران زیادی را به سمتخود می‌کشاند. اما برای زنان، بازدید از جاذبه‌های توریستی بامیان به گرمی گذشته نیست. طالبان رفتن زنان به بندامیر را ممنوع کرده‌اند.
ماه پیش، یک گروهی از گردشگران در بامیان مورد حمله مسلحانه قرار گرفت که در این حمله، سه گردشگر اسپانیایی و سه افغانستانی کشته شدند و چهار خارجی دیگر که در یک گروه توریستی بودند، زخم برداشتند. این حمله نگرانی‌های زیادی را برانگیخته است.
در شرایطی که نگرانی از ناامنی وجود دارد و از طرف دیگر، محدودیت‌های طالبان علیه زنان که گشت‌وگذار زنان را هر روز دشوارتر می‌کند، بی‌نظیر امیدوار است که این مرکز را بتواند سرپا نگهدارد: «ما تا فعلا مشتری بسیار کمی داریم، گاهی وقت‌ها مراجعه کنندگان و کسانی‌که به این باغ فامیلی می‌آیند به ده نفر هم نمی‌رسد… ما امیدواریم که با گذشت هر روز وضعیت این باغ بهبود پیدا کند تا کار ما با سقوط مواجه نشود، من یک تاجر نیستم که پول‌دار باشم، هر ماه که می‌گذرد ما باید هزینه‌های زیادی را پرداخت کنیم که اگر جبران نشود شاید مجبور شویم از خیر این کار بگذریم، ولی چشم امید ما به مردم و موسسات است تا در قسمت تبلیغات و حمایت مالی ما را همکاری نمایند.»
عزیزه حسینی(مستعار) ۳۱ ساله یکی از زنانی که در این باغ مغازه صنایع دستی دارد، از فرصت پیش آمده استقبال می‌کند: «این باغ از سهولت‌ها و امکانات خوبی برخوردار است.»
«باغ فامیلی دشت عیسی خان» در فاز دوم شهرک جدید بامیان در منطقه‌ی «دشت شیرَی» از مربوطات منطقه‌ی دشت عیسی خان واقع شده و به همین نام مسمی گردیده است. این پروژه بزرگ برای حمایت از بانوان تجارت پیشه ساخته شده که یکی از اهداف ساخت آن نیز فراهم سازی مکانی برای تجارت، تفریح و سرگرمی زنان است.
طالبان بر کار زنان محدودیت‌های زیادی وضع کرده‌اند. این گروه کار زنان را در نهادهای دولتی و موسسات ممنوع کرده‌اند. اما تجارت‌های کوچک تنها روزنه‌ی امید است که کما بیش توانسته به راه‌اش ادامه دهد. آن‌هم در غیاب حمایت طالبان. تا پیش از طالبان حمایت از تجارت‌های کوچک زنان در اولویت حکومت قبلی و نهادهای کمک‌رسان بیرون بودند.
از نظر زنانی مثل عزیزه، همین روزنه‌ی کوچک هم امیدبخش است، اگر طالبان بگذارند: «در این دوران هیچ زمینه‌ی کاری دیگری برای زنان فراهم نیست، همین‌که اینجا ما می‌توانیم کار نماییم جای بسی شکر است، ولی نیازمند حمایت جدی از سوی موسسات و سایر ارگان‌هایی که در قسمت تجارت‌های کوچک زنان کار می‌کنند هستیم.»
