بویش را نمی‌شد انکار کرد. جوانه‌های خشک‌شده آشنا بود و افراد طالبان در ایست‌بازرسی، که هرگز در مورد کانابیدول (یک داروی گیاهی که از بوته‌های شاهدانه به‌دست می‌آید) چیزی نشنیده بودند از بوی تند محموله‌ی موتر باری مربوط به امین کریم، منزجر شدند.
«آن‌ها به من گفتند از خودت خجالت نمی‌کشی حاجی؟» استفاده از یک لقب افتخارآمیز [حاجی] برای مرد مسن، هنگامی که با محموله‌ی بوته‌های اصلاح‌شده شاهدانه در اکتبر سال گذشته به طرف کابل در حرکت بود.
او تلاش می‌کرد به آن‌ها توضیح بدهد این بوته‌ها نه‌تنها کسی را نشه نمی‌کند، بلکه این‌ها بخشی از مواد ضروری برای مبارزه با تجارت تریاک در افغانستان است که بیشترین هیروئین را در سطح جهان تولید می‌کند و در داخل کشور هم اعتیاد ویران‌گر را به بار آورده است.
اما پروسه تولید کانابیدول هنوز در افغانستانِ تحت کنترل طالبان جا باز نکرده و حاکمان جدید هم از مبارزه با مواد مخدر صحبت می‌کنند.
جایگاه کریم به‌عنوان یک کهنه‌سرباز در برابر روس‌ها، عضویت هیأت مذاکره صلح و مشاور رییس‌جمهور در حکومت قبلی و عضو ارشد «حزب اسلامی» هیچ اهمیتی برای مردانی که به‌دنبال مواد مخدر می‌گشتند، نداشت.
افراد طالبان به آن‌چه که دیده بودند و بویش را حس کرده بودند، اطمینان کردند و به توضیحات کریم در مورد این‌که این‌ها گیاه‌های اصلاح‌شده‌اند و هیچ مواد نشه‌آوری که از بوته چرس به‌دست می‌آید از این بوته‌ها به‌دست نمی‌آیند، گوش نکردند.
ریحانه کریم، دختر امین کریم، که سال گذشته شغل رستورانت‌داری را در لندن رها کرد تا به افغانستان بیاید و در حوزه امورات بشردوستانه کار کند، می‌گوید: «آن‌ها تمام محموله را توقیف کردند و احتمالا سوزاندند. ما واقعا ترسیده بودیم که مبادا ما را به‌عنوان قاچاقبران مواد مخدر بگیرند و زندانی کنند.»
بقیه‌ی محصول، که هر گرام آن در بازار اروپا معادل ۶ یورو ارزش دارد، در انبارخانه است. بعد از حاکمیت طالبان، آزمایشگاه‌های افغانستان نتوانسته است جواز صدور بین‌المللی این مواد طبی را تهیه کند.
اما کریم‌ها و نهاد خیریه‌ای که با آن کار می‌کنند، تسلیم نشده‌اند و به‌جای صادر کردن این دارو به بازارهای بین‌المللی روی گزینه‌ی بدیل فکر می‌کنند. آن‌ها در تلاش‌اند تا جواز صدور به پاکستان را به‌دست بیاورند و طالبان را برای تولید این محصول متقاعد کنند.
آن‌ها متقاعد شده‌اند که با این کار نه‌تنها می‌توانند راه‌حلی برای مبارزه با مواد مخدر پیدا کنند، بلکه می‌توانند با ناامنی غذایی شدید که زندگی افغان‌ها فلج کرده است، مقابله کنند؛ مشکل دیرینه که با سقوط حکومت و فروپاشی اقتصاد به‌شدت وخیم هم شده است.
از بخشی از این محصول، روغن کانابیدول به‌دست می‌آورند؛ اما از بخش دیگر آن (رشته کنف) می‌توان آرد سرشار از پروتین تولید کرد. نظر به وزن و میزان پروتین این محصول به اندازه‌ی پروتین گوشت گوسفند و بره است، و همچنان مقدار قابل توجه مواد مغذی دیگر.
این گروه امیدوار است تا بتواند از این محصول برای مقوی کردن نان گندم (یکی از اصلی‌ترین مواد غذایی در افغانستان) استفاده کنند.
در آزمایش‌های اخیر در یک نانوایی محلی، آن‌ها دریافتند که مخلوط هفت‌درصدی این محصول با آرد گندم تغییری در مزه‌ی نان به‌وجود نمی‌آورد.{میزان بالا مزه نان را تحت تأثیر قرار می‌داد} اما اهمیت غذایی نان را هشت برابر افزایش می‌دهد
قرار است آن‌ها اولین گیاه‌های دارویی‌شان (رشته کنف) را در دو ولایت شرقی در دو هفته پیش‌رو کشت کنند. آن‌ها امیدوارند کاشتن این گیاه نسبت به کانابیدول کمتر جنجال‌برانگیز شود زیرا هم بوی کمتر دارد و هم به لحاظ ظاهری بیشتر شبیه کشت نیشکر است تا مزرعه مواد مخدر.
اما مشکل اصلی این است که فعلا ۴۰۰ کیلوگرم بذر وارداتی در گمرگ میدان هوایی توقیف شده است.
کریم با سطح رهبری طالبان در مورد جواز تولید کانابیدول ((CBD و آزادسازی بذرهای کنف صحبت کرده است. یکی از رهبران طالبان به او گفته است: «در این مورد باید به آرامی پیش برویم و مولوی‌های‌مان را که چیزی در این مورد نمی‌دانند، از اهمیت این گیاه آگاه بسازیم.»
بابر کبیری، بنیان‌گذار نهاد Hemp Aid می‌گوید رشد، نگهداری و حمل‌ونقل شاهدانه آسان است و نسبت به تریاک به آب کمتر هم نیاز دارد. این‌ها مزیت‌های حیاتی‌اند، زیرا افغانستان پیشاپیش تحت تأثیر تغییرات اقلیم جهانی قرار گرفته و سال گذشته بدترین خشک‌سالی را در دهه‌های اخیر پشت سر گذاشت.
تلاش برای ریشه‌کن کردن کشت کوکنار حیاتی و ارزشمند است. اما دو دهه تلاش حکومت تحت حمایت ایالات متحده برای ریشه‌کن کردن کوکنار تنها به ثبات آن منجر شد. به همین ترتیب، به‌رغم وعده‌های طالبان برای ممنوعیت کشت کوکنارامسال کشت کوکنار در سراسر کشور رونق گرفت.
کاشت زعفران، انار و گل رُز به‌عنوان جایگزین کوکنار تبلیغ می‌شد؛ اما برداشت، نگهداری و حمل‌ونقل آن سخت بود، و یا هم مکانی برای محصولات جدید در مارکیت‌های معتبر وجود نداشت.
ارزش مواد مخدر غیرقانونی افغانستان در سال گذشته میان ۱٫۸ تا ۲٫۷ میلیارد دالر امریکایی تخمین زده می‌شد. مواد مخدر بیش از تمام محصولات قانونی و سودآور پول وارد افغانستان کرد و مواد ۸۰ درصد مصرف‌کننده‌ها در سطح جهان را تأمین می‌کرد. پیدا کردن جاگزین برای چنین محصول سودآور چالش بسیار دشوار است.
تجارت مواد مخدر برای تاجرها بسیار سودآور است؛ اما برای آن دهقانی که در گوشه‌ای دورافتاده پرت شده است، کشت خشخاش در اکثر مواقع به‌صورت بسیار ساده تفاوتی است میان گرسنگی و غذا دادن به فامیل. حتا اگر خیلی‌ها از کشت خشخاش احساس ناراحتی کنند، آن دهقان‌ها می‌دانند که گزینه‌های بدیلِ بسیار کم دارند.
فهم سیاسی کریم او را به مذاکره‌کننده ارشد صلح ۲۰۱۴ برای «حزب اسلامی» تبدیل کرد که باعث شد رهبر حزب (گلبدین حکمتیار) – جنگ‌سالار فراری و عضو سابق گروه القاعده که مرتکب جنایات جنگی زیاد از جمله گلوله‌باران کردن مناطق مسکونی در کابل شده است – اسلحه را به زمین بگذارد و به حکومت افغانستان بپیوندد.
او بخشی از درایت و نیرویش را برای پیشنهاد راه‌کارهای سیاسی به طالبان در جهت بیرون‌رفت از انزوای سیاسی متمرکز کرده است؛ اما زرع کانابیدول و تهیه آرد کنف، بعد از تبدیل پارکینگ نزدیک خانه‌اش به مزرعه آزمایشی، به اصلی‌ترین مشغله‌اش تبدیل شده است.
او می‌گوید: «بعد از این‌که روغن را گرفتید، باقی‌مانده‌ی مواد را می‌توانید برای تولید نخ، کفش، لباس، کاغذ، خشت و دیوار استفاده کنید.» او ادامه می‌دهد «هر بخش این گیاه مفید است.»
افغانستان، از شش دهه قبل و زمانی که هیپی‌ها به سمت کابل حرکت کردند، به خاطر چرس‌اش مشهور بوده است. کریم که هرگز مواد مخدر را لمس نکرده است بر این باور است که افغانستان می‌تواند از این شهرت استفاده کند.
کریم می‌گوید: «افغانستان به خاطر این گیاه در سراسر جهان مشهور است.اگر بتوانیم یک آزمایشگاه در کابل فعال کنیم، ما می‌توانیم محصولات فراوان تولید نموده و با علامه تجاری افغانستان به جهان صادر کنیم.»
منبع: گاردین
