امین آرمان
در پی تحولات اخیر بخشی از دانش‌آموزانِ «گیتی» از رفتن به مکتب باز مانده‌اند و انگار ناپدید شده‌اند. گیتی نام مکتبی است در بامیان و در همسایگی«صلصال و شمامه» که در آنجا دختران و پسران تا مقطع متوسطه درس می‌خوانند. از تأسیس این مکتب خصوصی و خودگران دو سال می‌گذرد و تا کنون ده‌ها دانش‌آموز با وجود تهدیدها و محدودیت‌ها، در این مکتب آموزش یافته‌اند.
بیشتر آموزگاران مکتب گیتی زنان هستند که به دلیل فقر مضاعف خانواده‌های دانشآموزان در بامیان، داوطلبانه و بی‌هیچ چشم‌داشت اقتصادی‌ای در این مکتب تدریس می‌کنند.
فریبا نوروزیان و اسدالله برهان، از مسوولان و آموزگاران مکتب خصوصی «گیتی» در صحبت با رسانه‌ی رخشانه می‌گویند که صنف‌های این مکتب، از شروع تاسیس تا نخستین روزهایِ آوازه‌یِ سقوط بامیان توسط طالبان، مملو از دانش‌آموزانی بود که با وجود تمام چالش‌های اقتصادی و محیط زیستی در این ولایت با امید و اشتیاق درس می‌خواندند.
به زعم آنان فعالیت «گیتی» ظرف شش ماه گذشته در دو مرحله سیر نزولی و قهقرایی شدیدی را گذرانده است. طوری که اکنون تقریبن بیشتر از ۸۵ درصد از دانشآموزان مکتب عملا از حضور در صنف‌ها ناپدید شده‌اند.
فریبا نوروزیان گفت که در مرحله‌ی اول، وقتی نیروهای امنیتی در منطقه‌ی باغک ولسوالی شیبر توسط طالبان محاصره و دست‌گیر شدند و ولسوالی‌های کهمرد و سیغان به دست طالبان افتاد، مردم منطقه به سوی ولسوالی‌های امن‌تر کوچیدند و ما بخش عمده‌ای از مراجعان مکتب را از دست دادیم. پس از بهبود نسبی وضعیت امنیتی و بازگشت مردم به مرکز نیز، میزان مشارکت دانش‌اموزان کماکان کم‌رنگ بود و تغییر چندانی نکرد.
آقای برهان مرحله‌ی بعدی اُفتِ مراجعان در مکتب گیتی را پس ازسقوط کامل بامیان به دست طالبان بر می‌شمارد. به گفتهی وی پس از سقوط، همه‌ی دانش آموزان در افغانستان امید خود برای بازگشایی مکاتب را از دست دادند.
در این میان، دانشآموزان مکتب گیتی نیز متأثر از بحران اقتصادی و سیاسی کشور یا برخی از آنها با خانواده‌های شان از کشور خارج شده‌اند؛ یا به روستاها رفته‌اند؛ یا از رفتن به مکتب بازمانده‌اند.
به گفتهی آقای برهان، فروپاشی سیاسی و کاهش مراجعان و دانشآموزان به لحاظ مالی ضربه‌ی محکمی بر پیکر «گیتی» وارد کرد که جبرانش هم دیگر ممکن نیست.
مکتب گیتی در حالی به فعالیت‌هایش ادامه می‌دهد که به مدد پیگیری و تماس‌های مکرر آموزگاران با شماری از خانواده‌ها در شروع زمستان امسال، ۲۰ تا ۳۰ دانش‌آموز در صنف‌ها حاضر شدند. به گفتهی آموزگاران این مکتب، در آغاز و به دلیل فقر فزاینده و رکود اقتصادی عمومی خاصه در بامیان، آنان فعالیت مکتب را به صورت رایگان از سر گرفتند.
به گفتهی متصدیان «گیتی» پس از مدتی فعالیت، شمار دانشآموزان ارتقا یافته و اکنون به بیشتر از صد نفر رسیده که اغلب آنان دانشآموزان صنف اول هستند. مسئولان گیتی افزودند: با وجود وضع مالی وخیم مکتب، آنان با درک بحران عمومی و به منظور ارائه‌ی تسهیلات و خدمات آموزشی به اقشار آسیب‌پذیر، از بیش از۶۰ درصد دانشآموزان فیس نمی‌گیرند.
فریبا نوروزیان که در حال حاضر به طور رضاکارانه در این مکتب تدریس می‌کند، می‌گوید: «من به عنوان یک معلم زن می‌دانم در شرایطی که یک رژیم کوتاه‌فکر و متعصب در افغانستان حاکم شده‌است، آینده‌ی کودکان به ویژه دختران چقدر رقت‌بار و ناامیدکننده است! من برای دختران و زنان سرزمینم عمیقآ متأسفم که سرنوشت‌شان در دست کسانی‌ست که حتی یک روز هم به مکتب نرفته‌اند و خشونت و جهالت پایه‌ی اصلی تفکرشان است»
خانم نوروزیان با ابراز نگرانی درباره‌ی آینده‌ی فعالیت معارف درکل و مکتب گیتی به طور خاص می‌گوید: اگر سلطه‌ی طالبان ادامه پیداکند، باکمال تاسف باید بگویم که مکتب خصوصی گیتی بامیان، به دلیل فقر روزافزون مردم و محدودیت‌های متعدد طالبان در بخش آموزش، قادر به ادامه‌ی فعالیت نخواهد بود.
آموزگاران و متصدیان مرکز آموزشی گیتی در حالی نگران آینده‌ی کودکان به ویژه دختران در افعانستان‌‌اند که پس از سقوط کشور، عملا نظام آموزشی دولتی در معرض سقوط بوده است و چشم‌انداز آینده برای نسل کودکان زیر سلطه‌ی طالبان به ویژه دختران عملا از هر کورسوی امید یا بهبودی تهی به نظر می‌رسد.
به باور متصدیان مکتب گیتی، در صورت تداوم این وضع وهم‌زمان به دلیل فقر فزاینده و رکود چرخه‌ی اقتصاد کشور بخصوص در مناطق محرومی چون بامیان، بیشتر خانواده‌ها ناگزیرند تا با توقف آموزش فرزندان‌شان، مصارف آموزش را برای تأمین نیازهای اولیه خانواده اختصاص دهند. آن‌چه که به تداوم چرخه‌ی فقر و فلاکت جمعی در کشور دامن خواهد زد و به بحران انسانی جاری، زوایا و ابعاد ناگوار تازه‌ای خواهد داد.
