چند ماه قبل، ملا هیبت الله آخوندزاده، رهبر طالبان به وزارت امر به معروف و نهی از منکر این گروه حکم داد تا پوشیدن حجاب را بطور اجباری بر همه زنان و دختران افغانستان عملی کند.
وزارت امربه معروف طالبان برای اجرای این حکم، دستورالعملی را تهیه و اعلام کرد که حجاب بر زنان «مسلمان اصیل و بالغ» واجب و لازم است. در این حکم آمده است که از نظر طالبان مناسب‌ترین پوشش برای زنان «برقع و حجاب سیاه عربی» است.
براساس این دستورالعمل، در صورت سرپیچی زنان از این تصمیم، خانه زن «بی‌حجاب» نشانی و مرد خانواده توصیه و تنبیه شود. در صورت تکرار ولی زن (مرد خانواده) احضار و برای سه روز زندانی می‌شود. با ادامه بی‌توجهی زن به دستورالعمل حجاب طالبان، این‌بارپرونده مرد خانواده روی میز نهادهای عدلی و قضایی طالبان قرار می‌گیرد.
وزارت امر به معروف و نهی از منکر هم‌چنان دستور داده تا زنان بی‌حجاب از وظایف‌شان در اداره‌های دولتی طالبان برکنار شوند و اگر زنان و دختران کارمندان دولتی حجاب مورد نظر طالبان را رعایت نکنند، وظیفه این ماموران تعلیق شود.
پس از این که گروه طالبان اجرای طرح حجاب اجباری را روی‌دست گرفته است، برخی از زنان می‌گویند، دست طالبان در آزار و اذیت زنان درازتر شده است.
نمایش رسانه‌ای در حمایت از حجاب اجباری
طالبان برای عملی سازی این طرح و اجباری شدن حجاب زنان شیوه‌های مختلفی روی‌دست گرفته‌اند. از برخورد با زنان در شهر و اداره‌های دولتی تا آغاز گسترده کمپاین از طریق رسانه‌ها و نهادهای وابسته به این گروه.
طالبان از چند ماه به این سو در ولایت‌های مختلف مصروف برگزاری گردهمایی‌های از سوی زنان هستند، تا نشان دهند که زنان از طرح حجاب اجباری طالبان حمایت می‌کنند. گردهمایی‌ها با حضور زنانی با پوشش دلخواه گروه طالبان زیر عنوان «حمایت بانوان از پوشش حجاب اسلامی» برگزار می‌شود.
تلویزیون ملی افغانستان که از سوی گروه طالبان مدیریت می‌شود و شماری دیگری از رسانه‌های همسو و وابسته به طالبان از یک ماه به این‌سو، به صورت گسترده گردهمایی زنان را در حمایت از طرح حجاب طالبان پوشش می‌دهند. تا کنون این گردهمایی در ولایت‌های مختلف از جمله بلخ، بغلان، بامیان، غزنی، هرات، بدخشان، کابل و شماری دیگر از ولایت‌ها برگزار شده است.
برای اجرای طرح حجاب اجباری، شیوه دوم طالبان، رفتار محدود کننده و خشن با زنان است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که زنانی که با لباس کوتاه و رنگ روشن که خلاف نظر طالبان است به بیرون از خانه می‌روند، نیروهای امر به معروف و نهی از منکر این گروه، آنان را مورد سرزنش قرار داده و در برخی موارد به خانواده‌های شان تماس می‌گیرند.
در این گزارش با بیش از ده زن از ولایت‌های کابل، هرات، قندهار و بامیان مصاحبه شده و آنان تجربه‌های شان را از برخورد نیروهای طالبان با ما در میان گذاشته‌اند.
تماس به خانواده‌ها
زنان می‌گویند، به دلیل ترس از طالبان، حالا خانواده‌ها بیشتر در مورد نوع پوشش دختران شان سخت‌گیری می‌کنند.
ماه جیبن ۲۳ ساله، دانشجوی یک از دانشگاه‌های خصوصی درکابل می‌گوید، یک روز به دلیل نپوشیدن ماسک وحجاب به رنگ سیاه، مورد بازپرس طالبان قرار گرفته و نیروهای امر به معروف این گروه به خانواده او تماس گرفته‌اند: «حجاب بلند پوشیده بودم، فقط رنگه بود. با بسیار خشونت، گفتند به خانواده‌ات زنگ بزن که ما بگوییم چرا تو را با این نوع پوشش به بیرون مانده؟ مجبور شدم به پدرم زنگ زدم و پدرم معذرت خواست گفت که دیگر بدون ماسک دخترم را بیرون رفتن نمی‌مانم.»
ماه‌جبین می‌گوید که تماس از سوی نیروهای امر به معروف و نهی از منکر طالبان به خانواده‌ها، سبب نگرانی اعضای خانواده شده و به میزان خشونت‌های خانوادگی نیز افزوده است: «آن روز وقتی به خانه رسیدم، نزدیک بود مادرم از ترس دچار سکته شود. او ترسیده بود که طالبان حتما مرا لت‌وکوب کرده‌اند یا با خودشان برده‌اند. همه به طرف من می‌دیدند، بعد از آن هر روز که از خانه بیرون می‌شوم، همه اعضای خانواده متوجه لباس‌هایم هستند.»
زهرا ی ۲۰ ساله و دانشجو در کابل، آخرین بار سه روز پیش در چهارراهی پل‌سرخ در دام محتسبان طالبان افتاد. او که قصد ندارد به این فرمان طالبان گردن نهد، می‌گوید هر روز رفتار طالبان خشن و بدتر می‌شود.
این دانشجوی ۲۰ ساله گفت: «وقتی جنجال کردند که چرا حجاب را مراعات نکردم، پیش شان عذر کردم و گفتم خبر نداشتم، دیگر تکرار نمی‌شود. ولی قبول نکردند و گفتند که باید به خانواده‌ام تماس بگیرم. مجبور شدم به خانه زنگ زدم، طالبان به خانواده‌ام اخطار دادند که بار دیگر بدون حجاب بیرون برود، به حوزه می‌بریم».
او می‌گوید که پس از آن روز، پدرش در قسمت نوع پوشش او رفتار سخت‌گیرانه‌تری به پیش گرفته و کمتر به او و دیگر خواهرانش اجازه می‌دهد که بیرون بروند: «پدرم می‌گوید دانشگاه نرو در شرایط طالبانی بیرون شدن دختر اصلا خوب نیست. بعد از تماس و اخطار طالبان، حتا برادرهایم متوجه استند که چه می‌پوشم و کجا می‌روم. در واقع همه نگران هستیم.»
در ایست‌های بازرسی طالبان در داخل شهر، افراد طالبان تنها به پوشش زنان گیر نمی‌دهند. محتسبان طالبان برای گیر دادن به زنان فهرست بلند و بالایی زیر بغل دارند. از جمله اگر دختری و پسری را با هم ببیند، آن‌دو باید نسبت شان را با اسناد ثابت کنند.
زرلشت از دختران کابل با برادرش چهار روز قبل در چهارراهی شهید در یک سیت موتر نشسته بود که نیروهای طالبان این دو را از موتر پایین کردند: «در اول جدا جدا از ما تحقیق کردند که چه نسبتی باهم داریم، دوباره از ما تذکره خواستند، وقتی برادرم گفت که ما تذکره نداریم شهروند همین کشور هستیم، تذکره را با خود نمی‌شه بگردانیم، حالی تذکره از کجا کنیم؟ یکی از اعضای طالبان عصبانی شد و با قنداق تفنگ زد. نزدیک بود فیر کند.»
زرلشت می‌گوید بعد از دو ساعت انتظار در چهارراهی، مجبور شدند شناسنامه‌های شان را بیاورند و به خانه برگردند: «در خانه زنگ زدیم که تذکره‌های ما را عاجل بیاورد و از او روز به بعد دیگه اصلا جرات نکردم با برادرم جای بروم تا مجبور نباشم حتا جرات نمی‌کنم از خانه بیرون شوم.»
نسیمه در یک شرکت خصوصی در کابل کارمند است. او می‌گوید، هر روز شاهد است که طالبان زنان را مورد بازپرس قرار می‌دهند: «تقریبا هر شام که از وظیفه میایم، افراد طالبان زنان را داخل موتر نظارت می‌کنند حتا گاهی اوقات به رنگ ناخن زنان گیر می‌دهند که چرا رنگ ناخن زدی در اسلام ممنوع است.»
سمانه دختری ۲۴ ساله که به تازه‌گی از دانشگاه هرات فارغ شده است می‌گوید، باری به دلیل سرزنش نیروهای طالبان به دلیل نپوشیدن برقع، نزدیک بود دچار سکته قلبی شود. او گفت که حدود سه ماه قبل در یک کوچه خالی با دو نیروی مسلح طالبان در هرات برخورده و آنان سمانه را به دلیل نپوشیدن چادر برقع یا حجاب سیاه عربی، سرزنش کرده و به او« فاحشه» گفته بودند.
« لباس عادی به تنم بود. در داخل کوچه هیچ کس نبود، دو نفر از نیروهای طالبان تفنگ به شانه‌های شان آمدند و به من گفتند، تو خجالت نمی‌کشی که چادر نمی‌پوشی. دست یکی از آنها روی ماشه تفنگ بود، دیدم که اگر حرفی بزنم با مرمی خواهد زد. سرم را پایین انداختم و گفتم باشه دیگر تکرار نمی‌شود.»
سمانه می‌گوید، وقتی او به خانه رسیده دچار شوک عظیم شده و یک ساعت بی وقفه نشسته و گریه کرده است. این دختر جوان می‌گوید که او وقتی به لباس‌های رنگه‌اش می‌بیند، گریه می‌کند و از وقتی که مجبور به پوشیدن لباس حجاب عربی به رنگ سیاه شده است، دچار افسردگی شده و غمگین است. او می‌گوید که پس از حاکمیت طالبان، حضور دختران آرایش کرده و با لباس‌های خوش‌رنگ در شهر هرات به ندرت به چشم می‌خورد.
نیازهای اداری زنان، ابزار فشار طالبان
یکی از شگردهای اجرایی شدن طرح اجباری طالبان استفاده ابزاری نیازمندی‌های اداری زنان است. افراد طالبان زنانی که پوشش مورد نظر آنها را نداشته باشند، از وارد شدن به اداره‌های دولتی منع می‌کنند.
صبرگل، دختر جوان حدود هشت روز پیش، هنگامی که می‌خواست سند فراغت صنف دوازده‌اش را برای تایید به وزارت معارف طالبان ببرد، در چهارراهی دهمزنگ در دام نیروهای طالبان افتاد.
لباس او تا زانو بود و با رنگ روشن‌تر؛ اما این کاملا خلاف طرح طالبان بود. زیرا این دختر جوان چادر برقع یا هم حجاب سیاه عربی نپوشیده بود.
او گفت: «نیروهای امر به معروف و نهی از منکر پرسیدند کجا میری با این وضعیت نمی‌شرمی؟ وقتی گفتم وزارت معارف، از موتر پایین‌ام کردند و گفتند اگر وزارت هم بروی با این لباس‌هایت اجازه نمی‌دهند. برو پس خانه، روز دیگر با حجاب سیاه و ماسک برو وزارت.»
مریم( مستعار) روزی با زن برادرش برای گرفتن تذکره الکترونیک در سایت سینمای پامیر مراجعه کرد. اما تنها به دلیل نپوشیدن یک ماسک دوباره از دروازه ورودی پس فرستاده شدند: «ما لباس دراز پوشیده بودیم، موهای ما هم پنهان بود. من ماسک پوشیده بودم و زن برادرم بدون ماسک بود.روز اول بی جنجال وارد شدیم چون که شلوغ بود و همه می‌رفتند داخل. اما روز دوم، قید گیری شده بود. وقتی پیش دروازه رسیدیم، دوتا طالب ایستاده بود، یک‌اش با چشمان سرمه شده و پیراهن تنبان، ما را ایستاد کرد و گفت داخل اجازه نیست تا وقتی که حجاب را رعایت نکنید.»
اصرار مریم و همراهش نه تنها نتوانست طالبان را قانع کند، بلکه حرف‌های رکیک طالبان مواجه شدند: «وقتی ما از پیشش گذشتیم، گفت کابل جای فاحشه‌ها بوده و تنبه اینا ساده نیست ولی ما اصلاح شان می‌کنیم.»
مریم از دومین تجربه خود به رسانه‌ی رخشانه می‌گوید، برای گرفتن اسناد به وزارت تحصیلات عالی برای دومین بار مورد مواخذه طالبان قرارگرفته است: «آنجا من مانتو پوشیده بودم، ماسک داشتم بازهم به محض که رسیدم، سربازطالب اجازه نداد و گفت که با چنین سر و وضع، نمی‌شرمی اینجا آمدی؟ حتا رویش را به طرف دیگردور داد و برم گفت بشرم و برو… من شروع کردم به تاکید و دلیل، ولی هیج اعتنای نکرد و با چیغ و داد، قنداق تفنگ را گرفت و گفت گمشو بی‌حجاب، تو چطور پتلون پوشیدی؟ چادرت هم جالی است.»
یک استاد دانشگاه که نمی‌خواهد نامش در این گزارش ذکر شود، با فرستادن پیامی به رسانه‌ی رخشانه گفته است: «یک روز صبح حدود ۱۰۰ دختر خانم بخاطر داشتن چادر رنگه از ورود به دانشگاه محروم شد. و کارت‌های همه شان را گرفتن و گفتند تا حجاب اسلامی را رعایت نکردین اجازه ورود به دانشگاه را ندارین.»
این موضوع تنها دربزرگ شهرهای هرات و کابل خلاصه نمی‌شود. صابره یک دختر دانشجو در دانشگاه بامیان می‌گوید که آنها به دلیل این که از رفتن به دانشگاه منع نشوند، مجبور هستند حجاب سیاه عربی بپوشند.
این دختر دانشجو می‌گوید که در دانشگاه زیر نظارت هستند و در دیوار دانشگاه، اطلاعیه‌های در مورد حجاب نصب شده است. طالبان حتا پیش از فرمان رهبر این گروه در کابل پوسترهای حجاب بر در و دیوار شهر نصب کرده بودند.
محدودیت‌های بیشتر در پایتخت معنوی طالبان
در ولایت قندهار در جنوب افغانستان ولایتی که به پایتخت معنوی طالبان معروف است و جایی که در حقیقت مساله پوشش زنان برای طالبان حل شده است، زیرا پیش از این گروه زنان چادر برقع می‌پوشیدند، محدودیت‌ها هر روز در حال بیشتر شدن است.
در این ولایت تابلوهای نصب شده و زنان بی‌حجاب {حجاب مورد نظر گروه طالبان} را به حیوان تشبیه کرده‌اند.
به تازه‌گی اداره امر به معروف و نهی از منکر طالبان در قندهار به راننده‌های موترها و سه‌چرخه‌های مسافربری دستور داده است که زنان تنها را در وسایط‌شان انتقال ندهند.
عبدالرحمن طیبی، رییس اداره امر به معروف طالبان در قندهار با نشر یک ویدیو، روز (شنبه، ۷ جوزا) این دستور را برای تمامی راننده‌ها در شهر قندهار ابلاغ کرده است. او در این ویدیو خطاب به راننده‌گان می‌گوید: «اگر کس دیگر داخل موتر نباشد، راننده‌ها نباید زنانی را که تنها باشد انتقال دهد.»
عبدالرحمن طیبی یک ماه قبل در نشستی که در ریاست امر به معروف طالبان در قندهار برگزار شده بود، از آغاز کمپاینی در برابر بی‌حجابی خبر داده بود.
یکی از زنان در قندهار که نخواست نامش در گزارش ذکر شود گفت که فعلا در ولایت قندهار، غیر از داکتران زن، هیچ زن دیگر حق ندارد که بیرون از خانه بیرود و کار کند.
فعالان حقوق زن در افغانستان می‌گویند، طالبان با اعمال محدودیت‌های هر روزه و طرح حجاب اجباری در تلاش حذف زنان از جامعه هستند.
پریسا حقجو، فعال حقوق زن درکابل می‌گوید: «طالبان فضای بیرون از خانه را برای زنان وحشتناک ساخته‌اند به این هدف که زنان خود جرآت بیرون شدن نکنند. حجاب، ماسک و نپوشیدن رنگ‌های روشن بهانه است طالبان زنان را در جامعه نمی‌خواهند.»
