زیبا بلخی
سومن ۱۳ ساله با موهای ژولیده در راهرو بیمارستان حوزوی ابوعلی‌سینای بلخی پشت دروازه اتاقی روی زمین نشسته که مادرش در آن بستری است. او منتظر است که داکتران اجازه دهند، مادرش را از نزدیک ببیند.
سومن که با مادرش از ولسوالی دهدادی بلخ به بیمارستان آمده است، می‌گوید، نزدیک بود مادرش را به خاطر خون‌ریزی شدید در راه از دست دهد.
نگرانی در چشمانش موج می‌زند. به خاطر کمبود امکانات در مرکز درمانی دهدادی که نزدیک‌ترین ولسوالی به مرکز ولایت بلخ است جان مادرش به خطر افتاده است: «مادرم در داخل است طفلش افتیده کرتاژ می‌کند از کود و برق آمدیم. در آنجا شفاخانه است رفتیم جواب داد گفت نمی‌شود مادرت بیخی ضعیف شده مادرم خون‌ریزی شدید داشت.»
روی تخت‌های بیمارستان حوزوی ابوعلی‌سینای بلخی در شهر مراز شریف زنانی بسیاری از ولسوالی‌های دور و نزدیک ولایت بلخ بستری‌اند. آن‌ها شکایت دارند که دسترسی زنان به خدمات صحی در ولسوالی‌های ولایت بلخ محدود و خدمات صحی معیاری وجود ندارد و به همین خاطر خیلی از زنان تا یک قدمی مرگ هم می‌روند.
بی بی گل ۳۸ ساله بی‌حال روی تخت افتاده است. از شدت خون‌ریزی، در صورتش دیگر خونی نمانده است. او را از ولسوالی دولت آباد ولایت بلخ به بخش زنان و زایمان بیمارستان حوزوی ابوعلی‌سینای بلخی آورده است.
انگارنای صحبت کردن ندارد؛ اما می‌گوید: «شفاخانه و کلینیک‌های که در دولت‌آباد است هیچ توجه‌ی به مریضان نمی‌کنند. خون‌ریزی پیدا کردم و درد داشتم آنجا امکانات نداشت پدر اولادهایم گفت که شفاخانه مزار برویم اینجه آمدم طفلم دوماه در شکمم بود خون ریزی شدید داشتم و کرتاژکردم.»
از زمان روی‌کار آمدن طالبان، وضعیت دسترسی زنان به خدمات صحی در حال بدتر شدن است. برخی از بیمار داران می‌گویند که در شماری از مناطق، تنها یک ساعت داکتران بیماران را در روزهای مشخص و براساس تقسم‌اوقات شان، معاینه می‌کنند و دیگر فرصت نمی‌دهند.
مسوولان طالبان برای ولایت بلخ در مورد وضعیت دسترسی زنان به خدمات صحی در ولسوالیها معلوماتی نمی‌دهند.
سید عارف، باشنده ولسوالی دولت آباد ولایت بلخ است. او همسرش را برای درمان به بیمارستان مرکزی بلخ در شهر مزار شریف آورده است. او می‌گوید، در تمام ولسوالی دسترسی مردم، به ویژه زنان به خدمات صحی محدود است. به همین دلیل آن‌ها برای اندک بیماری ناگزیر است راه طولانی ولسوالی دولت آباد تا شهر مزار شریف را بیاید.
او گفت: «در قریه ما خو کلینیک وجود ندارد در یک قریه بعدش در قریه بیدو کلینیک است و یک شفاخانه هم در مرکز ولسوالی است که امکانات زیادی ندارد. در کلینیک که در قریه بیدو است مردم قریه‌ها مطابق تقسیم‌اوقات می‌توانند مراجعه بکنند مثلا فلان فلان قریه تنها روزهای شنبه و یکشنبه می‌توانند مراجعه کنند در غیر این دو روز اگر یک روز دیگر مراجعه کنیم ما را معاینه نمی‌کنند و مجبور هستیم به شفاخانه مزار شریف که از قریه ما فاصله زیاد دارد مراجعه کنیم.»
مریم، همسر سیدعارف به رسانه‌ی رخشانه می‌گوید، درمانگاه روستا‌ی بیدو ساعاتی محدودی مریضان را می‌پذیرد: «در قریه بیدو تا ساعت ۱۱ یا ۱۲ مریض را معاینه می‌کند بعد از آن مریض را معاینه نمی‌کنند. نه ولادتی نه هم مریض‌های دیگر را. شفاخانه که در مرکز است معاینه می‌کند اما آنجا ما مراجعه کرده نمی‌توانیم چون که آنجا ما را معاینه نمی‌کند، می‌گویند شما در بست بیدو هستید بروید آنجا.»
افغانستان از جمله کشورهایی است که میزان مرگ و میر مادران و نوزادان در آن هنوز بالا است. براساس گزارش چند ماه پیش صندوق جمعیت سازمان ملل متحد (UNFPA)، افغانستان بالاترین آمار مرگ و میر مادران باردار را در آسیا دارد.
مریم سال گذشته یکی از بستگان نزدیکش را به خاطر نبود امکانات در ولسوالی دولت آباد از دست داده است: «یکی از اقارب نزدیک ما اول بارش بود. ولادتش در خانه شد، خون ریزی‌اش بسیار زیاد بود، بردند کلینیک، کلینیک هم گفت ما رسیده‌گی نمی توانیم بلاخره اقتصاد هم بسیار زیاد پایین بود تا وقتی که این‌ها پیسه پیدا کردند تا موتر پیدا کردند که بیاورند شهر مزارشریف طفل ماند و مادر از بین رفت.»
زهرا احمد آبادی همنوا، ترینر متخصص و مسوول بخش زنان و زایمان در بیمارستان ابوعلی‌سینای بلخی نیز به رسانه‌ی رخشانه می‌گوید که بیشتر بیماران که به این بخش مراجعه می‌کنند، از ولسوالی‌های ولایت بلخ است.
او گفته است: «دلیل مراجعه زنان از ولسوالیها اکمالات مالی و معنوی شفاخانه ما است. یعنی ما اتاق ولادت استاندرد داریم، پرسونل قوی داریم . بانک خون، آکسیجن، اتاق عاجل و ادویه لازم را در دسترس داریم. لابراتوار مجهز داریم که مشکل مردم را رفع کند که درولسوالی ها این امکانات نیست.»
کمبود امکانات صحی و وضع محدودیت‌های گروه طالبان بر زندگی زنان، همیشه یکی از چالش‌های فرا روی زنان افغانستان بوده است.
نسیمه(مستعار) مادری که دختر ۱۳ ساله‌اش را بخاطر خون‌ریزی شدید از ولسوالی بلخ به این بیمارستان آورده است.
یک شبانه روز است که نخوابیده است. وقت از وضعیت دخترش حرف می‌زند، صدایش می‌لرزد: «دخترکم خون‌ریزی داشت، خون‌ریزی‌اش زیاد شد از ولسوالی بلخ آمدیم حالی هیچ خون ریزی‌اش کم نمی‌شود از شب در اینجا است. کلینیک و شفاخانه‌ی که در آنجا است هیچ رسیده‌گی نمی‌توانند ۱۰ بجه شب آوردیم.»
داکتر آناهیتا امین، آگاه امور صحی در گفت‌وگو با رسانه‌ی رخشانه می‌گوید، پیامد محدودیت دسترسی به خدمات صحی و معیاری برای زنان فاجعه‌بار و حکم مرگ را دارد: «بسیاری زنان در هنگام ولادت و یا زمان بارداری با مشکلاتی روبرو می‌شوند که باید هر چی عاجل به شفاخانه و یا کلنیک مراجعه کنند، اما وقتی در قریه و ولسوالی شان شفاخانه با امکانات خوب‌تر وجود ندارد بسیاری مریض‌های هستند که اقتصاد ضعیف دارند و یا فاصله زمانی شان تا این که به یک شفاخانه بهتر منتقل شوند بیشتر می‌باشد بنابراین چنین مواردی می‌تواند منجر به مرگ طفل یا مادر شود.»
