الهه محمدی
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان اعلام کرده است در سه ماه اول سال جاری (۱۴۰۰) ۱۵۸ هزار و ۳۹۲ خانواده از ۲۶ ولایت افغانستان بیجاشده‌اند.و بیشتر از ۷۰ درصد بیجاشدگان داخلی امنیت ندارند.
این نهاد امروز(چهارشنبه، ۱۳اسد) در یک نشست خبری گزارشی از وضعیت بیجاشدگان داخلی به نشر رسانده است.
براساس این گزارش، در صورتی که میانگین هر خانواده شش نفر در نظر گرفته شود، تعداد بیجاشدگان داخلی در سه ماه اول سال جاری به بیش از ۹۳۸ هزار نفر می‌رسد.
در گزارش آمده است ننگرهار با ۲۲ هزار و ۷۹۰ خانواده‌ی بی‌جا شده در صدر و ارزگان با ۱۰۰ خانواده بی‌جاشده در آخر جدول قرار دارد.
کمیسیون حقوق بشر گفته است که براساس گزارش وزارت دولت در امور مبارزه با حوادث، در جریان دو سال اخیر حدود پنج میلیون نفر در سراسر کشور به‌دلیل ناامنی و خشونت‌های گروه‌های مخالف دولت بی‌جا شده‌اند که این آمار در مقایسه با سال ۱۳۹۴ خورشیدی، ۷۴.۸ درصد افزایش یافته است.
از این میان، تنها در شش ماه اخیر ۶۲ هزار و ۴۸۰ خانواده و تنها در جریان یک ماه (۱۷ جوزا تا ۱۷ سرطان)، ۳۲ هزار و ۲۸۴ خانواده در ۲۵ ولایت به‌دلیل افزایش جنگ و خشونت، بی‌جا شده‌اند.
براساس یافته‌های کمیسیون حقوق بشر، ۶۸.۱ درصد مصاحبه‌شوندگان جنگ و خشونت‌های مسلحانه، ۱۲ درصد تهدیدهای ناشی از رفتار مخالفان مسلح دولت با مردم محل، ۷.۳ درصد نبود کار و زمینه‌ی درآمد، ۵.۲ درصد فقر، ۲.۴ درصد نبود مکتب و شفاخانه به‌علت تسلط طالبان بر منطقه، ۲ درصد مشکلات ناشی از حوادث طبیعی، ۱.۵ درصد خصومت‌های شخصی و ۱.۱ درصد کمبود امکانات آموزشی را عامل بی‌جاشدگی گفته‌اند.
کمیسیون مستقل حقوق بشر در این گزارش گفته است که ۸۳.۳ درصد از مصاحبه‌شوندگان پیش از بی‌جاشدن از سوی مخالفان مسلح دولت، ۹.۴ درصد از سوی نیروهای طرفدار دولت و ۷.۳ درصد دیگرشان از حوادث طبیعی صدمه دیده و مناطق اصلی‌شان را ترک کرده‌اند.
یافته‌های گزارش نشان می‌دهد که ۷۷.۶ درصد بیجاشدگان که در محل زندگی کنونی‌شان از امنیت لازم برخوردار نیستند. ۲۲.۴ درصد کسانی که در این گزارش با آنان مصاحبه شده، گفته‌اند که در محل اقامت جدید خود امنیت دارند. میزان بی‌جاشدگانی که از امنیت شخصی‌شان ابراز نگرانی کرده‌اند، در مقایسه با سال ۱۳۹۴ خورشیدی، ۱۰.۶ درصد افزایش یافته است.
همچنین، ۸۹.۸ درصد مصاحبه‌شوندگان گفته‌اند که در محل اقامت جدید خود سرپناه دارند، اما ۱۰.۲ درصد دیگرشان گفته‌اند که سرپناه ندارند. همین‌طور، ۶۵.۳ درصد مصاحبه‌شوندگان گفته‌اند که به خدمات صحی دسترسی ندارند. در مقابل ۳۴.۷ درصد گفته‌اند که به خدمات صحی دسترسی دارند.
در گزارش کمیسیون حقوق بشر آمده است که افراد واجد شرایط در ۵۲.۲ درصد خانواده‌های بی‌جاشده از رفتن به مکتب، دانشگاه و دیگر مراکز آموزشی محروم اند. ۸۴.۹ درصد مصاحبه‌شوندگان گفته‌اند که در محل اقامت جدید خود با بی‌ثباتی شغلی مواجه اند.
با این حال، ۵۴.۷ درصد مصاحبه‌شوندگان گفته‌اند که از کمک‌های نهادهای دولتی و غیردولتی استفاده کرده و در مقابل، ۴۵.۳ درصد دیگرشان گفته‌اند که از این کمک‌ها استفاده نکرده‌اند. ۳۴ درصد مصاحبه‌شوندگان گفته‌اند که به آب آشامیدنی سالم و پاک دسترسی ندارند. ۴۹.۸ درصد مصاحبه‌شوندگان نیز گفته‌اند که از حق مشارکت در انتخابات محروم بوده‌اند.
کمیسیون حقوق بشر گزارش تازه‌اش را زیر عنوان «وضعیت حقوق بشری بیجاشدگان داخلی» منتشر کرده است و این گزارش براساس مطالعات میدان و مطالعات کتاب‌خانه‌ای تهیه شده است که در آن با دوهزار و ۹۰۳ نفر از بیجاشدگان داخلی در ۱۹ ولایت (محل اقامت کنونی بیجاشدگان داخلی) صحبت شده است. ۵۵.۱ درصد مصاحبه‌شوندگان مردان و ۴۴.۹ درصد دیگر زنان بوده‌اند.
کمیسیون مستقل حقوق بشر در این گزارش پیشنهادات مشخصی نیز ارایه کرده است. این نهاد از دولت افغانستان، گروه طالبان و جامعه جهانی خواسته است تا در حمایت و تقویت روند صلح عدالت‌محور، برقراری آتش‌بس و خاتمه‌دادن به جنگ و خشونت همکاری مشترک داشته باشند.
این کمیسیون از وزارت امور مهاجرین و عودت‌کنندگان، وزارت دولت در امور رسیدگی به حوادث و دیگر نهادهای مسئول خواسته است تا تدابیر عاجل را به‌خاطر اسکان موقت و رسیدگی به نیازهای اولیه‌ی بیجاشدگان جنگ و ناامنی‌های اخیر روی‌دست گیرند.
این در حالی است که از چند ماه به این سو جنگ میان نیروهای امنیتی و گروه طالبان در ولایت‌های مختلف افغانستان جریان دارد.
