به دنبال شدت گرفتن جنگ میان گروه طالبان و «جبهه مقاومت ملی» در ولایت‌های پنجشیر، بغلان و تخار نگرانی‌ها از شکنجه، کشتار غیر نظامیان و همچنان کوچ اجباری توسط نیروهای طالبان در حال افزایش است.
روایت‌های مردم از رفتار طالبان نشان می‌دهد که افراد مسلح طالبان، دست به شکنجه، بدرفتاری و قتل صحرایی غیرنظامیان زده‌اند و شمار زیادی از خانواده‌ها به شمول زنان و کودکان را مجبور به کوچ اجباری کردهاند.
افرادی که در این گزارش با آنها گفت‌وگو شده، مدعی‌اند که طالبان به دلیل حملات مربوط به «جبهه‌ی مقاومت‌ملی افغانستان» به رهبری احمد مسعود بر مواضع این گروه،از مردم ملکی انتقام می‌گیرند.
آنها گفته‌اند که دامنه بدرفتاری افراد طالبان با مردمان ملکی بسیار بزرگ‌تر از چیزی است که در رسانه‌ها آمده است.
اما طالبان ادعای هرگونه شکنجه، قتل و آواره‌گی افراد غیر نظامی در مناطق جنگی را از سوی نیروهای خود بی‌اساس خوانده‌اند.
ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان در صحبت با بی‌بی‌سی، گفته است که نیروهای آنها کسانی را که بخواهند امنیت را برهم بزنند، مهار خواهند کرد؛ اما آقای مجاهد تاکید کرد که افراد طالبان آسیبی به غیرنظامیان نزده‌اند. مجاهد به تاریخ ۲۰ ثور یک ویدیو در صفحه‌ی تویترش به اشتراک گذاشت و در آن افراد طالبان ادعا دارند که ده‌ها نفر از باشندگان ولسوالی دره ولایت پنجشیر به این گروه تسلیم شده‌اند.
در این گزارش با هشت منبع محلی از طریق تلفن صحبت شده و به دلیل حساسیت‌های امنیتی،اسم‌های تمامی مصاحبه شوندگان، مستعار انتخاب شده است.
چه بر سر غیرنظامیان آمده است؟
ماجرای از حدود ۱۵ روز پیش آغاز شد. چریک‌های مربوط به جبهه‌ی مقاومت‌ملی افغانستان در یک حمله به افراد طالبان در ولسوالی دره‌ی پنجشیر به آنان تلفاتی وارد. در مورد شمار تلفات افراد طالبان ادعای ضد و نقیض وجود دارد؛ اما این حمله طالبان را خشمگین کرد.
از قول منابع مردمی در ولسوالی دره پنجشیر، طالبان با لشکرکشی به این ولسوالی وارد خانه‌های مردم شده و ۹ تن از باشندگان قریه عبدالله‌خیل این ولسوالی را به قتل رسانده‌اند.
فرهاد باشنده ولسوالی دره ولایت پنجشیر در صحبت تلفنی به رسانه‌ی رخشانه گفت: «از یک خانواده یک‌تا طفل، زن و شوهر ره جابه‌جا کشتند، بعد ۶ نفر دیگه از مردم عادی ره هم کشتند.».
عبدالحق ضمن اشاره به کشتار باشنده‌های ولسوالی دره، می‌گوید که باشنده‌های روستای عبدالله خیل از ترس این‌که مبادا به چنگ طالبان افتاده و جان شان را از دست دهند، همه خانه‌های شان را ترک کرده و در کوه‌ها پناه برده‌اند «حال همی قریه و خانه‌های مردم کلآ خالی است.»
این در حالیست که یک منبع دیگر از ولایت پنجشیر که نمی‌خواهد مکان و نام او همگانی شود، وضعیت افرادی را که از ترس افتادن به چنگ طالبان خانه‌های شان‌را ترک کردهاند، اسفناک تعریف کرده و می‌گوید، تاکنون یک نفر بنام «لطف‌خدا»از گرسنگی،جان باخته و دو تن دیگر که می‌خواستند، به بستگان شان نان برسانند، توسط افراد طالبان گلوله‌باران شده‌اند.
به گفته‌ای این منابع،از خدمات بهداشتی و غذایی در این ولایت خبری نیست و بسیاری از مراکز صحی و آموزشی عملا تبدیل به مراکز نظامی و شکنجه‌گاه‌های نیروهای طالبان تبدیل شده است.
فرهاد می‌گوید،افراد طالبان در هر جا مردم را بازرسی می‌کنند و اگر کسی مقداری غذا به همراه داشته باشند، به‌جرم کمک به جبهه مقاومت ملی کشته خواهند شد.
او می‌گوید، طالبان حدود دو هفته پیش، دو پسر جوان از باشندگان قریه سوچی ولسوالی خوست ولایت بغلان را نیز به جرم داشتن نان و به ظن این‌که آن‌را به افراد جبهه مقاومت ملی می‌رسانند، به رگبار گلوله بستند: «گفته بودند، ای‌قدر نانه کجا می‌برین، باز کشته بودند. تا ۵ روز دیگه کسی نبود که جسد آنها ره ببرند و کدام جای دفن کنند.».
ویدیویی نیز که ادعا می‌شود مربوط به پنجشیر است، در رسانه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که ظاهراً توسط جنگ‌جویان طالبان ضبط شده است. این ویدیو دو رهگذر غیر مسلح را نشان می‌دهد که توسط طالبان مورد حمله قرار گرفته و یکی به ضرب گلوله کشته شده و دیگری، ظاهراً موفق به فرار می‌شود.
پس از افزایش درگیری‌ها در پنجشیر، تصاویری از آن ولایت در رسانه‌های اجتماعی نشر شد که نشان می‌داد، طالبان با تعداد زیادی از افراد خود به آن ولایت لشکرکشی کردهاند.
به گفته باشندگان پنجشیر، افراد طالبان از کلینک‌ها، مکاتب و مساجد در این ولایت، به‌عنوان زندان، شکنجه‌گاه و خوابگاه استفاده می‌کنند. منابع مردمی از این ولایت می‌گویند، شماری از مردم، جان‌های شان را در شکنجه‌گاه‌های طالبان از دست داده‌اند.
به گفته‌ای دو منبع مردمی بنام‌های مستعار فرهاد و سکندر، طالبان هرازگاهی مورد حملات چریکی جبهه مقاومت واقع می‌شوند و دوباره نمی‌توانند آنها را پیدا کنند وآن‌وقت به کشتار و شکنجه پیرمردان، جوانان و کودکانی می‌پردازند که در آن محل بر آنها حمله شده باشد.
همچنان به گفته‌ای این منابع، به نسبت بدرفتاری جنگ‌جویان طالبان با باشنده‌های محل، مردم قادر به دفن کردن اجساد بسته‌گان شان نیستند. اجساد معمولاً توسط زنان روستا جمع و دفن خاک می‌شوند.
یک منبع از ولسوالی دره ولایت پنجشیر می‌گوید که فردی بنام «خالد» در دره کرامان ولسوالی آبشار تیرباران شده بود، پس از چند روزی پنج زن جسد او را آورده بودند که هنوز دفن خاک نشده است.
عبدالله عبدالله، رئیس پیشین شورای عالی صلح افغانستان نیز گفته است که گزارش‌های مستند از بدرفتاری، شکنجه و قتل‌های صحرایی مردم غیرنظامی در پنجشیر، اندراب و تخار در دست دارد.
در همین‌حال، ون برانت، نماینده ویژه اروپا برای افغانستان گفته است که نگران گزارش‌های رسیده از بدرفتاری و کشتار مردم غیرنظامی در پنجشیر است.
همزمان نگرانی از رفتار طالبان باغیرنظامیان در شبکه‌های اجتماعی نیز به نگرانی‌های زیادی دامن زده است. تا جاییکه کاربران در شبکه‌های اجتماعی برای چند روز پیهم، کارزاری را با هشتگ #StopTajikGenocide راه اندازه کردهاند.
کنشگران شبکه‌های اجتماعی خواهان توقف نسل‌کشی تاجیک‌ها در پنجشیر، اندراب و ورسج تخار از طرف طالبان شده‌اند.
در ولسوالی‌های خوست و اندراب‌ها چه گذشته؟
پس از ولایت پنجشیر، ولایت‌های بغلان و تخار دومین صحنه نبرد طالبان و جبهه‌ی مقاومت ملی در چند هفته گذشته بوده است.
منابع مردمی از ولایت بغلان می‌گویند، طالبان در ولسوالی‌های خوست و اندراب‌های ولایت بغلان و همچنان در ولسوالی ورسج ولایت تخار نیز، تعدادی از باشنده‌های محل را به قتل رساند، عده‌ای را شکنجه کرده و شماری را به کوچ اجباری مجبور کردهاند. شفیع‌الله* باشنده روستای سوچی ولسوالی خوست ولایت بغلان می‌گوید، با افزایش حملات جبهه مقاومت ملی علیه طالبان در نیمه‌های ماه رمضان که تلفات سنگینی را بر آنها وارد کرده بود، افراد طالبان بیشتر از ۷۷نفر که در میان شان پیرمردان و کودکان نیز شامل بودند را از این روستا بازداشت کرده بودند.
یک خبرنگار محلی از ولایت بغلان که نمی‌خواهد نامش در گزارش ذکر شود، با تایید سخنان شفیع‌الله می‌افزاید که همه‌ای ۷۷ نفری را که طالبان از روستای «سوچی» بازداشت کرده بودند، افراد غیرنطامی و باشنده‌های عادی این روستا بودند. او می‌گوید: «همی هرچه مرد و کودک دَ قریه گیر کده بودند، برده بودند؛ از جمله دو بیدرزاده مه که ۹ و ۱۲ سال سن داشتند را هم برده بودند. شبیه بیادرزاده‌های مه زیاد طفلا و همین‌قسم پیرمردان رَ برده بودند.».
عین‌الله و شماری دیگر از منابع مردمی از ولسوالی خوست ولایت بغلان که نمی‌خواهند نامش شان در گزارش ذکر شود، می‌گویند که افراد طالبان پس چند روز عملیاتی را برای بازداشت افراد جبهه مقاومت در کوه‌های ولسوالی خوست به راه انداخته و سرانجام موفق به بازداشت سربازان جبهه مقاومت ملی نمی‌شوند. پس از این، طالبان دوباره به روستا‌های ولسوالی خوست برگشته و ۲۴ فامیل را از روستای سوچی به ظن خانواده‌های سربازان جبهه مقاومت، بازداشت می‌کنند.
یکی از منابع محلی گفت: «زن، بچه، پیر، جوان و کودک ره گرفته و به موترهای نظامی خود بار زدند. می‌خواستند با خود شان ببرند و بعد به شرط کوچ اجباری آزاد کرند».
این گونه اتفاقات در پنجشیر و بغلان، تنها به کوچ اجباری، شکنجه و بازداشت باشندگان محل خلاصه نمی‌شود. منابع در صحبت‌های شان گفته‌اند که طالبان بر حیوانات و مواشی مردم در ولسوالی‌های خوست و بغلان نیز رحم نکرده و با ضرب گلوله چندین رأس حیوان را کشته و به‌خاطر کمبود غذا، چندین رأس دیگر را خورده‌اند. عین‌الله می‌گوید: «خانه‌ها را به بهانه خانه‌های مقاومت‌گرا چور می‌کنند، مواشی شان را با مرمی می‌کشند یا حلال کده می‌خورند. همی خانه خود مه از زمستان پارسال تا حال دو بار توسط طالبا چور شده.»
گفته می‌شود افراد طالبان در ولسوالی اندراب ولایت بغلان جنایت‌های بیشتری را مرتکب شده‌اند. عین‌الله و شکرالله، از روستای «پشه‌ای قاسان» ولسوالی ده‌صلاح می‌گویند، پس از آن‌که طالبان در جنگ با نیروهای جبهه مقاومت،در دره قاسان ساحه کاسه‌تراش و قریه دیزک،ولسوالی اندراب ولایت بغلان تلفات سنگین را متحمل شدند، تعدادی از باشنده‌های محل را در خانه‌های شان گلوله باران کرده و جسد‌های آنها را به مدت ۴روز در بازار ولسوالی «ده‌صلاح» به نمایش گذاشته بودند.
شکرالله همچنان در مورد دیگر روستا‌ها و ولسوالی‌های که در آنها جنگ شده است می‌گوید: «دره قاسان و کاسه تراش دو نمونه استند، چنین رفتار طالبان در شهرستان بنو و دره نوبهار اندراب و همچنان قریه دهمندوی ولسوالی ورسج ولایت تخار هم صورت گرفته است.»
آخرین معلومات از چه قرار است؟
رسانه‌ها در افغانستان از سفر وزیر دفاع طالبان در پنجشیر خبر داده‌اند. آریانا نیوز گزارش داده است که مولوی محمدیعقوب مجاهد روز جمعه( ۳۰، ثور) با مردم پنجشیر دیدار کرده است. او در این سفر از مردم خواسته است که شکار تبلیغات « دشمن» نشوند.
ظاهرا اشاره آقای مجاهد به نگرانی‌های است که در دو هفته گذشته پیوسته از بد رفتاری نیروهای طالبان با غیرنظامیان از سوی رسانه‌ها و نهادهای حقوق‌بشری مطرح شده است.
در این سفر، دوباره وزیر دفاع طالبان به سرکوب کسانی که در مقابل این گروه به جنگ بپردازند، تاکیده کرده است.
آخرین معلومات که رسانه رخشانه از منابع مردمی در ولایت پنجشیر و بغلان دریافت کرده، نشان می‌دهد که جنگ هنوز به‌صورت پراکنده در این ولایت‌ها جریان دارد. از قول منابع مردمی در مکان‌های هم که درگیری جریان ندارد، طالبان به کشتن مردم محل، شکنجه و آزار و اذیت مردم ادامه داده‌اند.
منابع مردمی از ولایت پنجشیر تایید می‌کنند که در روزهای اخیر، دو برادر هنگام دهقانی و آبیاری زمین‌های زراعتی شان در دره «شال‌کچه» ولسوالی پریان از سوی طالبان مورد شلیک گلوله قرار گرفته‌اند که یکی زخمی و دیگری جانش را از دست داده است.
طالبان در دره عبدالله خیل ولسوالی دره نیز رفت و آمد مردم را به خارج از این دره منع کردهاند و مردم به کمبود مواد خوراکی مواجه‌اند؛ در حالی‌که به گفته منابع، افراد طالبان در این دره از خانه‌های مردم به زور مواد خوراکی شان را تامین می‌کنند.
علاوه بر این، عین‌الله، با فرستادن یک لیست ۲۷ نفری از باشندگان ولسوالی پل حصار اندراب، گفت که طالبان در دو روز اخیر آنها را مجبور به کوچ اجباری کرده و اجازه نداده‌اند، غیر از لباس تن شان، چیزی از خانه‌های شان بردارند.
باید افزود که براساس گزارش رسانه‌های محلی، در این درگیری‌های میان جبهه مقاومت و طالبان دست‌کم سه فرمانده طالبان به نام‌های ملا ملنگ و ملا غفار، معاون قل‌اردوی بدری طالبان در قندهار، از جانب طالبان و اسدالله خان با شش تن از همراهانش از جانب جبهه مقاومت کشته شده‌اند.
افزون بر این شماری از رسانه‌ها گزارش داده‌اند که در (۲۵ ثور) جسد ۵۸ جنگ‌جوی طالب که در جنگ‌های پنجشیر و اندراب جان‌های شان را از دست داده بودند، تنها به ولایت هلمند انتقال داده شده است.
هرچند آمار دقیقی از باشنده‌های عادی ولایت بغلان و پنجشیر که در این جنگ‌ها جان‌های شان را از دست داده‌اند، در دست نیست؛ اما روزنامه هشت صبح نام‌های ۲۰ تن از باشنده‌گان پنجشیر را نشر کرده و گفته است که آنها توسط طالبان تیرباران شده‌اند. این روزنامه همچنان در گزارشش نام ۱۳ تن از باشندگان پنجشیر را نشر کرده و گفته است که توسط طالبان مورد اصابت گلوله قرار گرفته؛ اما زنده مانده‌اند.
گفتنی است که در پی نگرانی‌ها از آن‌چه‌که در ولایت‌های پنجشیر، بغلان و تخار اتفاق افتاده است، ریچارد بنت گزارش‌گر ویژه‌ی سازمان ملل متحد در مورد وضعیت حقوق بشر در افغانستان، گفته است که ویدوها، فایل‌های صوتی و گزارش‌های بسیار نگران‌کننده از نقض حقوق بشر در ولایت‌های پنجشیر، بغلان و تخار منتشر شده است که نیاز به تحقیق بیشتر دارد. آقای بنت در تویتی روز جمعه هفته قبل (۲۳ ثور) گفته است که وضعیت را در این سه ولایت دنبال می‌کند.
افزون بر این، دیبرا لاینز، نماینده خاص سرمنشی سازمان ملل در افغانستان روز دو شنبه (۲۷ ثور) در پیوند به نقض حقوق بشر و گزارش‌ها در پیوند به کشتارهای غیر نظامیان در پنجشیر دیدار کرد. در خبرنامه‌ای که در صفحه فیسبوک یوناما نشر شده، آمده است که دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد در کابل برای تقویت حقوق افغان‌ها از همه امکانت، به شمول گفت‌وگو با طالبان استفاده می‌کند.
افزون بر این نمایندگی‌های دیپلوماتیک جمهوری افغانستان روز چهار شنبه (۲۱ ثور) با صدور بیانیه‌ای، طالبان را بر طبق شواهد و گزارش‌های بدست آمده از ولایت‌های پنجشیر، بغلان و تخار، به انجام جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت متهم کرده و اعمال آنها را در قبال باشنده‌های محل شدیدا محکوم کرده است.
در قسمتی از این بیانیه آمده است که «نیروهای طالبان به تاریخ نهم و دهم می ۲۰۲۲، در ولایت پنجشیر، در ولسوالی اندراب ولایت بغلان، ولسوالی ورسج ولایت تخار مرتکب سلسله‌ای از اعدام‌ها، گروگان‌گیری، بازداشت‌های خودسرانه، شکنجه و بدرفتاری با غیرنظامیان بی‌گنا؛ به شمول زنان و کودکان گردیده‌اند.»
سازمان ملل متحد، ریچارد بنت گزارش‌گر ویژه‌ای این سازمان را برای تهیه گزارش به افغانستان فرستاده است.
اتهام بدرفتاری، شکنجه و دادگاه صحرایی غیرنظامیان توسط طالبان درپنجشیر، بغلان و تخار تنها موردی خبرساز در هفته‌های گذشته نبوده است.
رقص افراد طالبان در کنار مقبره احمدشاه مسعود، قهرمان ملی و از فرماندهان شناخته شده جنگ ضد طالبان در دهه‌ی ۹۰ میلادی در ولایت پنجشیر انتقادهای گسترده‌ی را علیه این گروه بر انگیخت.
در ویدیویی که در شبکه‌های اجتماعی همرسانی شد، نشان می‌دهد که افراد طالبان با آهنگی به زبان پشتو در آرامگاه احمدشاه مسعود اتن می‌کنند، دست می‌زنند و می‌رقصند. ظاهرا این اتفاق در روزهای عید فطر امسال رخ داده است.
هرچند سخنگوی طالبان اعلام کرد که رفتار نیروهای این گروه در پنچشیر مورد تایید رهبری شان نیست، اما این کار طالبان احساسات زیادی را جریحه‌دار و باعث انتقادهایی تندی شد.
از جمله امرالله صالح از افراد نزدیک به احمدشاه مسعود در زمان حیات او و معاون حکومت پشین افغانستان این کار طالبان را «بی‌حرمتی ملیشه‌های طالب» نامید.
