نبود بازار؛ درد مشترک زنان تاجر

محدثه براتی

آنچه همیشه گلوی کسب و کار زنان را فشرده؛ نبود بازار برای صنایع و تولیدات آن‌ها بوده است.

کمبودی که در بسیاری موراد زنان را مجبور می‌کند که خودشان دست به فروش دوره‌گردی بزنند یا هم به امید برگزاری یک نمایشگاه در خانه بمانند و انتظار بکشند.

موردی که مسئولان همواره از برطرف‌سازی آن حرف زده‌اند؛ اما همچنان با قوت سابقش پابرجاست.

اکثر بازارهای زنانه در حاشیه‌ی شهر قرار دارد. مناطقی که کمتر افرادی سر به آن‌جا می‌زنند و تصمیم به خرید می‌گیرند. از آن‌جایی که تولیدات زنان با کلیشه‌ی جنسیتی بی‌اهمیت و مد و فیشن همراه است، آن را همیشه در درجه چندم دسته‌بندی می‌کنند. 

نوریه کهن، رییس شرکت آلتن کهن، کار صنایع دستی، قالین و سوزن‌دوزی را پیش می‌برد. او می‌گوید در صورتی که نمایشگاه دایمی باشد، آن‌ها بهتر می‌توانند دست‌رنج‌شان را به فروش برسانند. به گفته او زنان در ولایت هرات از یک بازار ثابت محروم‌اند و تولیدات آن‌ها تنها در نمایشگاه‌ها به فروش می‌رود.

پریسا، دختر خانمی که گند افغانی می‌دوزد و در کنار خودش برای ده‌ها زن دیگر هم زمینه‌ی کار را با هنر دستی‌شان فراهم کرده می‌گوید :« افتخار می کنم زن هستم و می توانم برابر یک مرد کار کنم و کسب درآمد کنم، درحالی که از هر سوی با تبعیض مواجه هستم».

آنچه زنان هرات بر آن تاکید دارند، حمایت دولت و برگزاری نمایشگاه‌های دایمی داخلی و بین المللی یا حداقل مکانی است که بتوانند با خیال آسوده به کار و بار شان ادامه بدهند. بدون آن که منتظر نمایشگاه‌های موقتی بمانند. 

درد زنان تنها مکان فروش نیست؛ زیرا شماری از زنان تجارت‌پیشه می‌گویند که مردان حاضر به معامله‌ی تجارتی با آن‌ها نیستند. این جبر تاریخی که زنان گویا از تجارت سر در نمی‌آورند، همواره زنان را در مخمصه مالی قرار داده است.

وضعیت مالی زنان!

رسیدن به استقلال مالی لازمه‌ی داشتن سرمایه‌ی هنگفتی نیست؛ حداقل این مورد را زنان افغانستان با راه‌اندازی کسب و کارهای کوچک به وضوح نشان دادند.

زنانی که از سرمایه‌ی حدود چند صد افغانی یا زیر ۴صد دالر، کسب و کارشان را آغاز کردند؛ اکنون اما این سرمایه به چند صد هزار افغانی رسیده است.

آمنه ۴۰ساله، بافندگی می‌کند. جوراب، دستکش، شال‌گردن و لباس‌های نخی را می‌بافد و در بازار به فروش می‌رساند.

آمنه می‌گوید کارش را از ۳صد افغانی شروع کرده و پس از این‌که برای خودش نخ/تار و لوازم مورد نیاز بافندگی را خریداری کرده، آنرا وسعت بخشیده است. در حالی که آمنه قبل از آن پول یک بسته تار را که کمتر از ۱۰۰ افغانی است، نداشت. 

زنان تاجر و کسبه‌کار در ولایت هرات رو به افزایش است. در هرات دست‌کم سه درصد زنان تجارت‌پیشه، ثبت اتاق صنعت بانوان هستند. علاوه بر این بیش از سه هزار زن نیز مشغول کسب و کارهای کوچک‌اند.

وزارت اقتصاد کشور نیز آمار می‌دهد که  شرکت‌های تجارتی که مدیران و مالکان آن زن هستند، افزایش‌یافته و در حال حاضر رقم زنانی که کسب و کار کوچک و بزرگ دارند به حدود ۵۴ هزار تن رسیده است.

بر بنیاد آمار این وزارت اکثر زنان تجارت‌پیشه، در بخش‌های تولیدی، تهیه پوشاک، فرآوری مواد غذایی، تهیه و فروش محصولات کشاورزی و سایر موارد خدماتی مشغول کار هستند.

از این تعداد ۲۷۴۱زن ثبت وزارت هستند و متباقی آن‌ها بدون داشتن جواز کار، فعالیت می‌کنند.

سهم ۳۶ میلیون دالری زنان در بودجه سال ۱۴۰۰

وزارت مالیه اخیرا گفته که در بودجه سال مالی ۱۴۰۰ حدود ۳۶ میلیون دلار برای حمایت و توانمندسازی اقتصادی زنان در نظر گرفته شده است.

موضوعی که حداقل حساسیت دولت در قبال کسب و کار زنان را نشان می‌دهد.

همزمان وزارت صنعت و تجارت افغانستان نیز اعلام کرده که امتیازهایی برای تشویق تاجران زن در نظر گرفته است. 

فواد احمدی، سخنگوی این وزارتخانه گفته که این اداره روند دریافت مجوز کار را برای زنان آسان‌تر ساخته و هم‌چنین از چند ماه به این طرف، زمین‌های ویژه‌ای را در پارک‌های صنعتی برای تسهیل سرمایه‌گذاری زنان در نظر گرفته است.

او اضافه کرد جهت شرکت این زنان و بازاریابی برای محصولات آن‌ها در نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی «حدود ۵۰ درصد امتیاز بیشتر» برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود.

روهینا عثمانی، رئیس اتاق صنعت بانوان در هرات می‌گوید که طرح‌های خوبی را به مرکز فرستاده و قرار است خبرهای خوبی برای زنان تجارت‌پیشه بدهد.

انیسه سروری، رئیس اداره امور زنان هرات نیز در ۸مارچ یا روز همبستگی زنان گفت که قرار است به منظور فروش صنایع تولیدی بانوان، برنامه‌های قرضه‌های کوچک روی دست گیرند که می‌تواند بر میزان سرمایه‌گذاری، تولید و فروشات آنان تاثیرگذار باشد. بیم و امید در کسب و کار زنان گره خورده است؛ گره‌ای که با عملی شدن وعده‌ها سست خواهد شد.