مریم مرسل
پس از سقوط جمهوری اسلامی افغانستان و روی کار آمدن دوباره طالبان به قدرت، همانند بسیاری از بخش‌ها و صنف‌های کاری، روند پیشبرد امور رسانه‌یی و کار خبرنگاری هم دچار چالش‌های فراوانی شده است.
از این میان در حوزه غرب افغانستان که در گذشته از مهم‌ترین مناطق فعالیت آزاد رسانه‌ها و آزادی بیان بود، مشکلات فراوانی به چشم می‌خورد. بنا بر آمارهای به دست آمده از نهادهای حامی رسانه‌ها، دست کم نیمی از خبرنگاران درغرب افغانستان یا وادار به فرار از کشور و یا هم به دلیل مسدود شدن اکثریت رسانه‌ها خانه نشین شده‌اند.
شواهد نشان می‌دهد که در حال حاضر در غرب افغانستان یک خبرنگار زن هم فعالیت ندارد. زنان خبرنگار در این ولایت می‌گویند که این وضعیت دو عامل دارد که شامل محدودیت‌های طالبان برای زنان خبرنگار و ممانعت‌های خانواده‌ها به خاطر ترس از عواقب پخش و نشر صدا یا تصویر زنان است.
سحر، یکی از گویندگان رادیوهای محلی در هرات پس از سقوط شهر به دست طالبان، دیگر به کارش بر نگشت. او دلیل این نرفتن به کارش را وضع محدودیت بر خبرنگاران از سوی طالبان عنوان می‌کند.
خانم سحر گفت که به شمول خودش، تمامی زنان خبرنگار ولایت هرات یا خانه‌نشین شده‌اند و یا هم افغانستان را ترک کرده‌اند.
این خبرنگار می‌گوید که مسوولان رسانه‌ها به خاطر قوانین سخت‌گیرانه طالبان هیچگونه تماسی برای برگشتن آنان به کار نگرفته‌اند.« از وقتی دفتر را ترک کردم دیگر هیچ کس از مسوولان دفتر ما برایم تماس نگرفت که به کارم برگردم. نه تنها برای من بلکه برای همه خبرنگاران زن که می‌شناسم و در تماس هستیم.»
رحیم فانی، یکی از خبرنگاران در هرات به رسانه‌ی رخشانه می‌گوید که تعداد محدودی از همکارانش باقی مانده‌اند و کسانی هم که هنوز در این ولایت هستند، فعلا فعالیتی ندارند.
او فشار طالبان بر آزادی رسانه‌ها و محدود شدن وضعیت اقتصادی رسانه‌ها را از مهم‌ترین عامل کار رسانه‌یی در حوزه غرب عنوان می‌کند.
وی همچنین به برخوردهای تند و کوبنده با خبرنگاران به بازداشت مرتضی صمدی، خبرنگار عکاس در هرات اشاره می‌کند که حدودا دو ماه قبل بازداشت و به مدت ۲۵ روز در زندان طالبان قرار داشت.
صمدی در هنگام عکاسی از یک تجمع اعتراضی مردمی در مقابل ساختمان اداره‌ی ولایته هرات بازداشت شده بود.
فانی وضعیت فعلی را « مرگ رسانه و خبرنگار» عنوان می‌کند و می‌گوید خفقان شدیدی در این ولایت حاکم شده است.
صدیق مهری، یکی از خبرنگاران رسانه‌های محلی در بادغیس به این باور است که طالبان می‌خواهند با فشار مستقیم و غیر مستقیم، بر رسانه‌ها نظارت جدی داشته و دیدگاه این گروه را اعمال کنند.
او تاکید دارد که طالبان با هر خبرنگار و یا رسانه‌ی که بر علیه شان مطلبی منتشر کند، برخورد تندی دارند و در بسیاری از موارد احتمال زندانی شدن شان وجود دارد.
این خبرنگار در بادغیس می‌گوید:« هیچ خبرنگاری جرات این که بخواهد حتی انتقاد مسالمت‌آمیز انجام دهد، ندارد و اگر این کار را هم بکند، باید منتظر برخورد شدید طالبان باشد.»
گزارش‌ها می‌رساند که اکثریت رسانه‌ها در ولایت غور نیز در حال حاضر فعالیت ندارند و بسیاری از دادخواهی‌هایی که مردم در گذشته از طریق رسانه‌ها انجام می‌دادند، حالا غیر ممکن شده است.
به گفته‌ی برخی از فعالان رسانه‌یی در این ولایت تنها تلویزیون ملی که در اختیار طالبان است و دو رادیوی محلی فعالیت دارند. اما در ولایت فراه که در گذشته عمدتا اخبار متفاوت لحظه به لحظه منتشر می‌شد، هیچگونه اطلاعی در دست نیست.
مسوولان طالبان در این ولایت هیچگونه تمایلی به فعالیت رسانه‌ها ندارند و از فعالیت آزادانه خبرنگاران هم خبری در دست نیست.
هم اکنون تنها در ولایت هرات، فقط دو مقام، یکی معاون والی طالبان و دیگری رییس اطلاعات و فرهنگ این گروه ، با رسانه‌ها صحبت می‌کنند. اعضای دیگر ادارات و نهادها یا علاقه به همکاری با رسانه‌ها ندارند و یا هم به آنان اجازه داده نشده است.
با این حال بارها اعضای گروه طالبان در کابل از جمله ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی این گروه از فعالیت آزاد رسانه‌ها، حکایت کرده‌اند. ادعایی که در واقعیت‌های عینی، خلاف آن به چشم می‌خورد.
تمیم راشد، از کارشناسان امور رسانه‌یی به این باور است که اگر روند خفقان رسانه‌یی همچنان در افغانستان ادامه داشته باشد، در شش ماه تا یک سال پیش‌رو، وضعیت اسفبار اجتماعی پدیدار خواهد شد و مردم با درهای بسته فراوانی روبرو می‌شوند.
او فعالیت آزاد رسانه‌ها و خبرنگاران که سعی در افشای حقایق و مشکلات مردم دارند را امری معمولی در جوامع دموکرات می‌داند اما این چنین امور در نظام‌های بسته‌ی همچون طالبان ممنوع می‌باشد.
