گروه طالبان ممنوعیت آموزش دختران بالاتر از صنف ششم را تا یک زمان نا معلوم دیگر تمدید کرد. پس از ماه‌ها تعطیلی طالبان گفته بودند که مکاتب روزچهارشنبه ( ۳ حمل) بازگشایی می‌شود. اما در صبح روز بازگشایی، وزارت معارف طالبان اعلام کرد که مکاتب متوسطه و لیسه دختران تا امر ثانی بسته می‌ماند.
طالبان در توجیه این تاخیر در اعلامیه‌یی گفته‌اند که هرگاه براساس شریعت، رسم و رواج و فرهنگ افغانی لباس مکتب طراحی شود، آنگاه براساس حکم رهبری طالبان مکاتب دخترانه باز خواهد شد. اما تصمیم طالبان نگرانی و اعتراض‌های زیادی در داخل و خارج از افغانستان برانگیخته است.
معترضان به این تصمیم گفته‌اند که طالبان اراده‌ی به بازگشایی مکتب‌های دخترانه ندارند و با سرنوشت میلیون‌ها دختر دانش آموز بازی می‌کنند. معاونت سازمان ملل در افغانستان (یوناما) از این تصمیم طالبان ابراز تاسف کرده است سازمان عفو بین‌الملل در واکنش به آن گفته است از این تصمیم طالبان « عمیقا نگران است.»
این تصمیم طالبان برای بسیاری از خانواده‌ها و دختران دانش‌آموز شوکه کننده بوده است. بسیاری از دختران امروز با خوشحالی به مکتب رفتند؛ اما با گریه به خانه برگشتند. مثل هدیه اصیل دانش‌آموز صنف ۱۲ در یکی از مکتب‌های دخترانه در هرات که درگفت‌وگو با رسانه‌ی رخشانه می‌گوید، با خوشحالی به مکتب رفته است؛ اما با گریه به خانه برگشته است: « دیروز ساعت ۴ عصر از شروع مکتب‌ها باخبر شدم و خیلی خوشحال بودم و صبح با شور و شوق زیادی به طرف مکتب رفتم، اما وقتی که در صحن مکتب جمع شدیم، مدیر مکتب آمد و در حین سخنرانی گفت، شاگردان صنوف ۷ الا ۱۲ تا اطلاع ثانوی به مکتب نیایند، این خبر نابودم کرد، بغض گلویم را گرفت و اشک در چشمان من و همه‌ی صنفی‌هایم جمع شد، همه‌ی ما ناامید به خانه‌های مان برگشتیم. بعد از برگشت به خانه نیم ساعت گریه کردم زیرا هرگز تصور نمی‌کردم در قرن ۲۱ دختران از رفتن به مکتب محروم شوند.»
ویدیوی از دختری در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که با گریه در مقابل یک مکتب می‌گوید: « از افغانستان هستیم، انسان هستیم، چرا مکتب نرویم؟… قلبم خون گریه می‌کند.»
ترس از نشستن زنان بر خاک‌سیاه
با تسلط طالبان بر افغانستان، این گروه در اولین اقدام مکتب‌های دخترانه را بسته کردند. از این کار طالبان نزدیک به ۲۰۰ روز می‌گذرد. هدیه نگران است که طالبان در مورد سرنوشت میلیون‌ها دانش آموز دختری همان تصمیمی را بگیرند که در دور اول حکومت سرنوشت هزاران زن را به خاک سیاه نشاندند.
طالبان وقتی در دهه هفتاد در افغانستان حاکم شدند، به دختران اجازه آموزش و به زنان اجازه کار ندادند. نگرانی هدیه جلوگیری از آموزش و کار زنان است: « دیدگاه طالبان نسبت به تحصيل زنان، دیدگاه شخصی است و هیچ مبنای دینی و علمی ندارد. از نظر طالب زن باید در خانه باشد و کنیزی مرد را بکند.»
هاجر ۱۵ ساله و صنف یازدهم مکتب درهرات است. صبح امروز وقت خبر دارشد دوباره طالبان ممنوعیت آموزش دختران بالاتر از صنف شش را ممنوع کرده، به گفته‌ی خودش شوک بزرگی به او وارد شد: « طالبان با محروم کردن دختران سعی در کنترول آنان دارند و فکر می‌کنند زنان اگر آگاه شوند برای شان دردسرساز می‌شود، برای همین ما را از درس و کار محروم می‌کنند تا سکوت کنیم.»
زهرا ۱۵ ساله دانش آموزصنف نهم در کابل صبح زود برای رفتن به مکتب آماده شد و از خوشحالی ذوق کرده بود. به گفته‌ی خودش خوشحالی فقط تا دم دروازه مکتب ادامه داشت وقتی مدیر مکتب به آن‌ها گفت:«درس‌های دختران بالاتر از صنف ششم شروع نشده است و پس به خانه‌های تان بروید»
سمیرا و هم صنفی‌اش مه‌لقا، دانش‌آموز صنف یازده لیسه آصف مایل است. هر دو با پوشیدن یونیفورم مکتب، صبح زود به مکتب آمده است. سمیرا و دوستش با چهره آشفته و ناراحت در مقابل مکتب ایستاده‌اند: « از مدیر مکتب خبر شدم که درس‌های دخترای بالاتر از صنف شش باز شروع نشده. تمام شب از شوق زیاد خواب نرفتم از این که فردا مکتب میروم، واقعن زمین خوردم. نمیدانم چرا طالبا با سرنوشت ما بازی می‌کند.»
سمیرا ۱۷سال سن دارد. او آرزو داشت به دانش‌گاه راه پیدا کند و در رشته انجینری تحصیل کند. وقت از وضعیت پیش آمده حرف می‌زند، بغض در گلو دارد: « با محدودیت که طالبا برای دختران وضع کرده خودما و آرزوهای ما را زنده به گور می‌کنند. هر روز امید خود بیشتر به آینده از دست می دهم.»
مه‌لقا بدون اینکه حرف زند، سرش را با نشانه‌ی تاسف تکان می‌دهد.
خانواده‌ها در شوک
برای بسیاری از خانواده‌ها این تصمیم طالبان شوکه کننده بوده است. خیلی از پداران و مادران صبح زود فرزندان دخترش را به مکتب آورده بودند. مثل چمن‌یار که صبح امروز دو دختر دانش‌آموز خود را برای رفتن به مکتب آماده کرده بود. مادر ۴۷ ساله‌ی که در مقابل مکتبی درهرات خبر شد که دو دخترش هم‌چنان اجازه ندارند به مکتب بروند، با صدای بلند گریست.
وقت از احساسش در مورد این تصمیم طالبان می‌گفت، صدایش از خشم یا ناامیدی می‌لرزید: « از درد دل یک مادر هیچ‌کسی خبر نداره. از روزی که طالب آمده خواب از چشم‌هایم پریده، گوش‌هایم کر شده، چون نگران آینده‌ی فرزندانم هستم. سال‌ها با قالین‌بافی و هزار مشکلات دیگر خرج تحصیل دخترانم را مهیا کردم تا روزی آنان به آرزوهای شان برسند و مثل من بی‌سواد نشوند. اما طالبان همه‌چیز را نابود کرد.»
محمد یوسف، ۵۵ساله پدر سه دختر است. محمد یوسف که در غرب کابل دست فروشی میوه دارد می‌گوید از این که دو دختر دانش‌آموز اش امروز نتوانسته به مکتب برود نا راحت است:«برای مه دختر و پسر فرق نمیکنه آینده هر دویش بریم مهم است. طالبا اگر به دخترایم اجازه درس و تعلیم را ندهد، مجبور استم که بخاطر آینده شان کشور را ترک کنم دیگه اینجه چه کنم بیشنم؟ هیج امیدی نمانده.»
ماه بی بی ۳۴ ساله دخترش را به مکتب زینب کبری در غرب کابل آورده است. ماه بی بی خودش قربانی تصمیمی است که طالبان در دهه‌ی هفتاد آموزش دختران را ممنوع کرد. او سواد ندارد و هدیه دختر هفت ساله‌اش را به مکتب آورده است. هدیه روز اول است که مکتب را شروع کرده. او مشمول ممنوعیت تازه نمی‌شود؛ اما ماه بی بی ترس دارد که سرنوشت دخترش مثل خودش به دست طالبان سیاه نشود: « دوست دارم دخترم درس بخوانه و آینده روشن داشته باشه.امروز اولین روز درسی دخترم در عین حال که خوشحالم؛اما نگران آینده و ادامه تحصیل اش استم.»
طالبان بی‌برنامه است یا سرنوشت ملیون‌ها دختر بازی می‌کند؟
در ولایت سمنگان منابعی به رسانه‌ی رخشانه می‌گویند، در روز اول بازگشایی مکاتب، دروازه مکتب‌ها برای همه دختران از صنف اول تا ۱۲ باز بوده است.
مدیر یک مکتب دختران درشهر سمنگان که نمی‌خواهد از او در گزارش نامی برده شود می‌گوید، در سمنگان خبری از محدودیت طالبان نیست. به گفته‌ی او ریاست معارف طالبان هیچ‌گونه دستورالعملی در این مورد به مکاتب نفرستاده است: «تا صنف ۱۲ را تقسیم اوقات ساختیم، کتاب توزیع کردیم.»
شماری از استادان و مدیر مسوول‌های مکتب‌های دولتی درکابل در گفت‌وگو با رسانه‌ی رخشانه می‌گویند، طالبان سردرگم اند و وزارت معارف این گروه هیچ‌گونه برنامه‌ای برای برای پیشبرد مکتب‌ها ندارند.
مدیر مسوول یک مکتب دولتی در غرب کابل که نخواست نامش در گزارش ذکر شود، گفت:«ساختار وزارت معارف طالبان کاملا نابسامان است و هیچ گونه طرح و برنامه برای سال تعلیمی ندارد. از این که درس‌ها ادامه پیدا می‌کند یا خیر هیچ گونه تضمینی وجود ندارد.»
صالحه عباسی ( مستعار) در لیسه آصف مایل آموزگار است. او می‌گوید، نگران این تصمیم طالبان است و انگیزه درس دادن برایش نمانده است: « هر استادی دوست دارد شاگرداش تا بالاترین درجه تحصیل درس بخواند. از اینکه شاگردانم نمی‌تواند درس‌های شان را ادامه بدهد نگران استم.»
آمنه نوری دختری دانش آموز از غزنی به رسانه‌ی رخشانه می‌گوید: « صنف‌ها نه فرش دارند نه چوکی. درس نیست. کتاب نیست، شاگرد نیست. رفتم که پارچه نتایج پارسالم را بگیرم، حتا هموره هم پیدا نتوانستند.»
مدیر یک مکتب دخترانه در غزنی به رسانه‌ی رخشانه گفته است که طالبان از مکتب‌های دخترانه خواسته‌اند تا آموزگاران مرد را از این مکتب‌ها تبدیل کنند. او که نخواست هویتش در گزارش ذکر شود، می‌گوید، طالبان به آن‌ها دستور داده‌اند که دختران بالاتر از صنف شش را اجازه ورود به مکتب ندهند.
اما از نظر آگاهان ریشه این تصمیم طالبان دو عامل سیاسی و اجتماعی دارد. وحید پیمان روزنامه‌نگار از هامبورگ آلمان می‌گوید، طالبان از نظر سیاسی با گروگان‌گیری آموزش دختران می‌خواهند جهان را به ادامه کمک‌ها به این گروه وادار کند.
به باور آقای پیمان از نظر اجتماعی مخالفت طالبان با آموزش زنان ریشه در اندیشه این گروه هم دارد که از اساس با آموزش زنان مخالف است: « طالبی که امروز سیاست را در افغانستان به دست گرفته، نمی‌تواند بپذیرد که دختران کابل، هرات و مزار و… به مکتب بروند در حالیکه مادر، دختر و خواهر خودش مکتب نخوانده.»
عارفه فاطمی فعال حقوق زن می‌گوید، طالبان با سرنوشت دختران بازی می‌کند. او باور دارد که این گروه تغییری نکرده و آموزش دختران را گروگان گرفته‌اند
واکنش‌ها به این تصمیم طالبان چه بوده؟
از صبح روزی که طالبان اعلام کردند تا اطلاع بعدی دختران دانش‌آموز بالاتر از صنف ششم اجازه رفتن به مکتب ندارند، واکنش‌های زیادی را برنگیخته است. از سازمان‌های بین‌المللی تا مقام‌های پیشین و کاربران شبکه‌های اجتماعی در افغانستان.
سازمان عفو بین‌الملل با واکنش به ممنوعیت آموزش دختران بالاتر از صنف شش از سوی طالبان در رشته تویتی گفته است که «عمیقا نگران» این تصمیم طالبان است: «گزارش‌های نگران کننده‌ای منتشر می‌شود که دختران بالاتر از صنف ششم اجازه نیافتند در صنف حضور یابند و از مکتب برگشت داده شدند.»
هئیت معاونت سازمان ملل یا یوناما در افغانستان گفته است: «سازمان ملل در افغانستان در مورد اعلامیه‌ی طالبان که امروز منتشر شد و در آن دوباره حضور دختران بالاتر از صنف ششم را به‌صورت نامحدود تمدید کرده، ابراز تاسف می‌کند.»
سفیر امریکا برای افغانستان نیز در حساب توییتر خود نوشته است: «از شنیدن گزارش‌هایی که طالبان دختران بالاتر از صنف ششم را اجازه‌ی برگشت به مکتب را نداده‌اند، عمیقا نگران هستم. این کار طالبان بسیار ناامیده کننده و در تناقض با بسیاری از تعهدات و اظهارات آن‌ها می‌باشد. تمامی جوانان افغان مستحق آموزش هستند.»
رینا امیری، فرستاده ویژه امریکا برای حقوق بشر و امور زنان افغانستان نیز گفته است: «ناکامی طالبان در بازگشایی مکاتب دخترانه بالاتر از صنف ششم در سراسر کشور، نه تنها اعتماد به تعهدات طالبان را تضعیف می‌کند، بلکه امید خانواده‌ها را نسبت به آینده‌ی بهتر دختران‌شان از بین می‌برد.»
حامدکرزی رییس‌جمهور پشین افغانستان در تویتر از این تصمیم گروه طالبان ابراز تاسف کرده است. آقای کرزی از طالبان خواسته است که مکاتب دخترانه را بازگشایی کند و اجازه ندهد که برنامه «بیگانه‌گان» که خواهان یک افغانستان محتاج و زیر دست‌اند، عملی شود.
با رسانه‌ی شدن تصمیم ممنوعیت آموزش دختران در افغانستان، زنان معترض نیز صدا بلند کردند. این زنان معترض، امروز (چهارشنبه،۳ حمل) با برگزاری گردهمایی اعتراضی در داخل یک خانه در یکی از ولایت‌های شمالی افغانستان، به تصمیم تازه طالبان اعتراض کرده‌اند. در ویدیوهایی که به رسانه‌ی رخشانه فرستاده شده، این زنان با سردادن شعارهای «نان، کار،آموزش و حجاب بهانه است، زن‌ستیزی برنامه است» خواستار بازگشایی مکاتب به‌روی دختران شده‌اند.
زنان معترض هشدار داده‌اند که اگر مکاتب به‌روی دختران باز نشود، زنان بار دیگر دست به اعتراضات گسترده‌ی خیابانی خواهند زد.
در شبکه‌های اجتماعی این تصمیم طالبان نگرانی و اعتراضات گسترده‌ی در پی داشته است.
ناهید مهرگان در صفحه فیسبوک خود نوشته است: « مادرم را برادرانش نگذاشتند به مکتب برود. برای عملیات سرطان سینه‌اش حاضر نمیشد به پاکستان یا ایران برود، می‌گفت دخترم امتحان دارد، امتحانش که خلاص شد میروم. تا دم مرگ رنج مکتب نرفتن همراهش بود. من فقط تا صنف هفت توانستم درس بخوانم. این بار برادران کرزی نگذاشتند به مکتب بروم. لایق بودم. یک کتابچه‌ی صدورقه را برای چار پنج مضمون استفاده می‌کردم و گاهی برای داشتن چار تا کتابچه و چند تا قلم رنگه و یونیفورم منظم دلم به خانه‌ی خدا می‌رفت، ولی نمراتم پوره بود. دروازه ی مکتب و جهان بیرون که به رویم بسته شد، افسرده گی دامنم را گرفت و تا هنوز هم رهایم نکرده است. من هژده سال است که در آلمان زندگی می‌کنم و تمام این مدت را هم درس خوانده‌ام و هم کار کرده‌ام تا آن شش سال درس نخواندن را جبران کنم. آن شش سال درس نخواندن هنوز جبران نشده است. خواهری دارم در هرات. لایق است. برادران کرزی و غنی و چند تای دیگر امروز دروازه های مکتب را به روی او هم بستند. تا به کی باید تحمل کنیم؟»
سید باقر محسنی آگاه سیاسی که چندی قبل او را طالبان به دلیل انتقادهای تندش علیه این گروه برای چند روز باز داشت کرد، در واکنش به این ممنوعیت در شبکه‌ی اجتماعی فیسبوکس گفته است: « طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِیضَهٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَه (تحصيلِ دانش بر هر مرد و زن مسلمانى واجب است) تعطیلی یک واجب، بلکه بسیار بسیار واجب، جز اینکه یک سلیقه باشد، دیگر دلیل و توجیه شرعی ندارد. برای اجرای یک وجوب فرعی، واجب عینی را نادیده گرفتن، کار ناصواب است.»
