احمد راسخ ( مستعار)
ولایت زابل، در جنوب افغانستان، با جغرافیای سخت و فاصله‌های طولانی میان قریه‌ها، دسترسی ساکنان آن بویژه زنان و کودکان را به خدمات صحی چالش برانگیز کرده است. شفاخانه ولایتی زابل، تنها مرکز درمانی اصلی در این ولایت نیز با بحران عمیق کمبود دارو و تجهیزات دست‌وپنجه نرم می‌کند. این مرکز در پاسخ به نیازهای صحی هزاران بیمار، به‌ویژه زنان و کودکان ناتوان است.
این ناتوانی، قصه‌های دردناکی را برای بسیاری از ساکنان آن رقم زده است. مثل فاطمه، مادری که از ولسوالی ارغنداب زابل، پس از ساعت‌ها سفر دشوار، کودک بیمار خود را به این شفاخانه آورده است. پزشکان برایش گفته‌اند که تجهیزات و دارو را خودش از بازار تهیه کند. اما دست فاطمه خالی است و مانده است که چه کند. یا حکایت تلخ بی‌بی جان که تا کنون چهار کودک‌اش را به دلیل سوءتغذیه و دسترسی نداشتن به امکانات از دست داده است. روزی که به شفاخانه آمده بود، سه فرزندش هم بیمار بود.
زابل یکی از محروم‌ترین ولایات افغانستان است که بیش از ۳۵۰ هزار نفر جمعیت دارد. حدود ۸۰ درصد این جمعیت در مناطق دورافتاده و روستایی زندگی می‌کنند. جایی که نبود جاده‌های مناسب، مشکلات حمل‌ونقل را دوچندان کرده است. در چنین شرایطی، شفاخانه ولایتی زابل که در شهر قلات واقع شده، تنها پناهگاه ساکنان این ولایت است.
داستان تلخ فاطمه و بی‌بی جان تنها نمونه‌ای از بی‌شمار قصه‌هایی از شرایط بحرانی مردم زابل است که سلامت کودکان و زنان‌شان به شدت در معرض تهدید قرار دارد. از سوی دیگر زنان باردار یکی از آسیب‌پذیرترین گروه‌ها در زابل هستند. شفاخانه ولایتی که مرکز اصلی ولادت در این ولایت است، حتی امکانات ابتدایی برای مراقبت از زنان باردار را ندارد. در حالی‌که بسیاری از ولادت‌ها بدون حضور داکتر یا قابله انجام می‌شود و خطرات جانی برای مادر و نوزاد به همراه دارد.
براساس گزارش‌های محلی، مرگ‌ومیر مادران هنگام زایمان و سوءتغذیه شدید کودکان زیر پنج سال در زابل، به‌طور بی‌سابقه‌ای افزایش یافته و نبود خدمات درمانی باعث شده است بسیاری از خانواده‌ها تنها نظاره‌گر جان‌دادن عزیزان خود باشند.
کادر درمان شفاخانه نیز کاری از دست‌شان ساخته نیست. آن‌ها از وضعیت دشوار این مرکز گلایه‌مند هستند. یک پزشک موظف در این شفاخانه به شرط محفوظ ماندن هویت‌اش به من گفت: «ما با کمترین امکانات تلاش می‌کنیم جان بیماران را نجات دهیم. اما دارو و تجهیزات کافی نداریم و کمک‌های محدود نهادهای خارجی هم به درستی توزیع نمی‌شود. بیشتر این کمک‌ها به گروه‌های خاص طالبان تعلق می‌گیرد و مردم عادی، به‌ویژه زنان و کودکان، از آن بی‌بهره هستند.»
بر اساس معلومات منابع از شفاخانه حوزوی زابل، نرخ سوءتغذیه شدید در میان کودکان زیر پنج سال در زابل به بیش از ۵۰ درصد رسیده است/ ارسالی به رسانه‌ی رخشانه
کاهش شدید کمک‌های بین‌المللی به افغانستان پس از تحولات سیاسی اخیر، بر سیستم صحی زابل تأثیر عمیقی گذاشته است. سازمان‌هایی که پیش‌تر از مراکز درمانی زابل حمایت می‌کردند، یا کمک‌های خود را قطع کرده‌اند یا منابع بسیار محدودی ارائه می‌دهند. این در حالی است که طالبان نیز توانایی پاسخگویی به این بحران را ندارد.
بر اساس معلومات منابع از شفاخانه حوزوی زابل، نرخ سوءتغذیه شدید در میان کودکان زیر پنج سال در زابل به بیش از ۵۰ درصد رسیده است. همچنین میزان مرگ‌ومیر مادران هنگام ولادت نیز از چالش‌های عمده برای باشندگان این ولایت به شمار می‌رود.
مادری که فرزند بیمار خود را از ولسوالی شاه‌جوی به قلات آورده بود، گفت: «اگر دولت و نهادهای خارجی به وضعیت ما توجه نکنند، ما فرزندان‌مان را از دست خواهیم داد. مردم اینجا فقیر هستند و نمی‌توانند هزینه‌های درمان را پرداخت کنند. اینجا باید برای همه ما باشد، نه برای افراد خاص.»
شکی وجود ندارد که بحران درمانی در شفاخانه ولایتی زابل نیازمند توجه فوری است. تأمین تجهیزات، دارو و جذب داکتران متخصص یک ضرورت فوری است. زیرا به طور عام ساکنان زابل و به صورت خاص زنان و کودکان زابل به خاطر بیماری‌هایی که درمان ساده‌ای دارد، جان خود را از دست می‌دهند. این یک فاجعه انسانی است.
یادداشت: این روایت را یک خبرنگار محلی از قندهار به کمک یک کادر درمان موظف در شفاخانه‌ی ولایتی زابل برای نشر به رسانه‌ی رخشانه فرستاده است. مسوولیت محتوایی این روایت به دوش نویسنده آن است.
