زیبا بلخی
تمرینات رسمی ورزشی تیم بسکیتبال زنان دارای معلولیت جسمی روی ویلچر در بلخ از زمان روی‌کار آمدن طالبان متوقف شده است. یک منبع از این تیم که نمی‌خواهد هویت‌اش افشا شود، گفته است که طالبان با فرستادن مکتوبی به آنان، مانع تمرینات این تیم شده‌اند.
شماری از دختران که دارای معلولیت جسمی هستند و روی ویلچر ورزش بسکیتبال می‌کنند، نیز به رسانه‌ی رخشانه گفته‌اند که تمرینات رسمی آن‌ها متوقف و آن‌ها از شرکت درمسابقات منع شده‌اند.
تیم ورزشی دختران ویلچرنشین در رشته‌ی بسکیتبال در بلخ ۲۵ عضو دارد. منبعی از میان این تیم که خواست هویت‌اش حفظ شود، گفت: «بانوان از طالبان پنهانی و به بهانه فزیوتراپی فقط هفته یک روز دوساعت به تمرین ادامه می‌دهند.»
تا پیش از طالبان این دختران دستکم سه روز در هفته تمرین داشته‌اند. یک داکتر فزیوتراپیست به رسانه‌ی رخشانه گفته است که ورزش بخشی از درمان افراد دارای معلولیت جسمی است.
دختران ویلچرنشین بلخ گفته‌اند که تمرین یک روزه و آن‌هم به گونه پنهانی کافی نیست و طالبان نباید مانع سر راه ورزشی که بخش از درمان آن‌ها است، شوند.
اما مسوول این تیم حاضر نشد در مورد این ممنوعیت طالبان با رسانه‌ی رخشانه صحبت کند.
مروه *۱۷ ساله، سه سال است که عضویت تیم بسکیتبال زنان روی ویلچر ولایت بلخ را به دست آورده است. او از هر دو پا معلولیت مادرزادی دارد. مروه می‌گوید، باورش نمی‌شود که چرخ آرزوهایش دیگر پشت مانع طالبان متوقف شده است: «اینجا رسمی نمی‌آییم بخاطر که طالبا اجازه نمی‌دهند، بخاطر مشکل پای ما، برای فزیوتراپی میاییم.»
براساس اطلاعات اداره قبلی افغانستان درولایت بلخ نزدیک به ده‌هزار فرد دارای معلولیت جسمی شناسایی شده که از هر پنچ نفر یک نفر شان زن هستند.
مسوولان در ریاست تربیت بدنی ولایت بلخ گفته، ۱۵۰ ورزشکار معلول ثبت پاراالمپیک و تربیت بدنی این ولایت است که از این میان در حدود ۵۰ تن آنان زن هستند.
ناهید* ۲۸ ساله از بازی بیرون شده و در گوشه‌ی از میدان در حال استراحت است. در حالی که عرق صورت‌اش را با دستمال می‌گیرد، می‌گوید از زمان تاسیس تیم ویلچر بسکتبال در ولایت بلخ عضویت این تیم را دارد و همزمان در همین رشته عضویت تیم ملی کشور را نیز دارد.
به گفته‌ی خودش تا کنون چندین بار لقب بهترین ورزشکار را در بخش بسکیتبال با ویلچر زنان به دست آورده است. او اقدام طالبان برای ممنوعیت این روزش را بی‌انصافی می‌خواند.
ناهید می‌گوید، طالبان به آن‌ها اجازه نداده‌اند تا در مسابقات کشور تایلند شرکت کند: «بسیار جگر خون شدم، دنیا سرم تاریک شد. این‌قدر زحمت بکش آخر هم زحمتت هیچ شود و بگویند مسابقه نیست نه ولایتی نه جای دیگر در حالی که بچه‌ها می‌روند و میایند اصلآ کاری به آن‌ها ندارند.»
ناهید تا قبل از طالبان چهار بار برای مسابقات به بیرون از افغانستان سفر کرده است.
به طورعموم معلولان در افغانستان زندگی دشواری دارند. اگر معلول زن باشد، رنج زن‌بودن نیز به آن افزوده می‌شود.
شکیبای* ۲۶ ساله در ۱۴ سالگی با سقوط از بلندی خانه کمرش شکست. ۱۲ سال است که زمین‌گیر شده است. او می‌گوید، جامعه به زنان دارای معلولیت جسمی به نگاه افراد ضعیف می‌بیند.
به گفته‌ی شکیبا ورزش برای او راهی برای شکستن این تابوی اجتماعی بود. او که عضو تیم زنان بسکیتبالیست ویلچرنشین در بلخ است می‌گوید، در حال از دست دادن امید خود است: «فعلا در جامعه ما بانوان معلول با مشکلات خیلی زیاد مواجه هستند در بیرون فعالیت نمی‌توانند. تمام فعالیت‌های ما قطع شده.»
او به رسانه‌ی رخشانه گفت: «من خیلی از دختران معلول را می‌شناسم که اصلا در این یک سال نمی‌توانند همان روحیه قبلی را داشته باشند. یا همان انگیزه قبلی را …خودم کسی هستم که در اوایل بسیار افسرده‌گی پیدا کرده بودم. بسیاری معلولین دیگر انگیزه برای زندگی ندارند.»
براساس گفته‌های دختران ویلچرنشین بلخ، ورزش بسکیتال روی ویلچر در سال ۲۰۰۸ توسط یک فیزبوتراپست به نام « آقای پاول» در ولایت بلخ راه اندازی شد که بعدا در ولایت‌های کابل و هرات هم این برنامه گسترش پیدا کرد. در مورد آقای پاول جزییات بیشتری ارایه نشده است.
از نظر طبی ورزش برای افراد دارای معلولیت جسمی به قوی شدن عضلات آن‌ها کمک می‌کند و در حقیقت این بخش از درمان است.
داکتر فریده آگاه، فزیوتراپیست و یکی از بنیان‌گذاران تیم ویلچر باسکتبال بانوان به رسانه‌ی رخشانه می‌گوید که در این ورزش کسانی شرکت می‌کنند که اکثریت شان از کمر به پایین فلج هستند: «اهمیت بسکیتبال برای این معلولین این است که عضلات بالا تنه این‌ها تقویه می‌شود، سیستم تنفسی این‌ها تقویه می‌شود، بخاطری که اکثریت این‌ها سیستم تنفسی شان مشکلاتی داشته، عضلات دست‌های شان مشکلاتی داشته و نمی‌توانستند که از اطراف خود چیزی را بگیرند؛ اما در اثر همین تمرینات بود که عضلات شان تقویه شده.»
این فیزیوتراپست که از نزدیک شاهد ورزش دختران ویلچرنشین بوده هم تایید می‌کند که فعالیت رسمی ورزشی آنان متوقف شده است. او معتقد است: «باید روزانه حداقل یک ساعت یا یک‌ونیم ساعت تمرین کنند تا با مشکل تنفسی و یا ضعف عضلات روبرو نشوند.»
*یادداشت: نام‌های برخی از مصاحبه شوندگان در این گزارش به درخواست خود آنان، مستعار انتخاب شده است.
