علی صادقی
طالبان در هرات از یک هفته به این سو طرح تفکیک جنسیتی را در رستورانتهای این شهر اعمال کرده‌اند. طرحی خانواده‌ها به دردسر انداخته و کار صاحبان رستورانت‌ها را با رکود بی‌پیشینه مواجه کرده است.
بعد از اعمال طرح تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها و پارک‌ها این‌بار ریاست امر به معروف و نهی از منکر طالبان درهرات، این محدودیت را در رستورانت‌ها اعمال کرده است. منابع درهرات می‌گویند، دستورالعمل رسمی برای اعمال از طرف طالبان صادرنشده؛ اما افراد این گروه با رفتن به رستورانت‌ها از نشستن زنان و مردان یک خانواده در بخش خانوادگی جلوگیری می‌کند.
اسحاق رسولی* صاحب رستورانتی درهرات که به خاطر ترس از طالبان نمی‌خواهد نامی از رستورانت او در گزارش ذکر شود، به رسانه‌ی رخشانه می‌گوید، بیش از ۱۰ سال است که رستورانت‌‌داری می‌کند و بدترین شرایط کاری‌اش را در نُه ما اخیر با شروع حکومت طالبان تجربه کرده است.
آقای رسولی می‌گوید، کارمندان ریاست امر به معروف و نهی از منکر بدون هیچ نوع مکتوب رسمی وارد رستورانت شدند و دستور به تفکیک جنسیتی دررستورانت دادند: «از یک هفته پس از اعلان این طرح؛ درآمد رستورانت ما از ۱۰۰ فیصد به ۵۰ فیصد کاهش یافته است، چون نزدیک به ۸۰ درصد مشتریان رستورانت ما خانواده‌ها بودند.»
این مالک رستورانت درهرات می‌گوید، در حال حاضر آنان مجبور هستند از دروازهی ورودی مهمانان شان که همه اعضای یک خانواده هستند، به بخش‌های جداگانه راهنمایی کند: «هیچ فامیلی در این مدت یک هفته از اعلان این طرح قبول نکردند که از همدیگر جدا بنشیند. خانواده‌ها می‌گویند ما به رستورانت می‌آییم تا با نشستن کنار همدیگر آرامش بگیریم و چند لحظه‌ی شاد باشیم نه این‌که از هم جدا بشینیم.»
هرات از جمله ولایت‌های است که فرهنگ رستورانت رفتن در میان مردم جا افتاده است. براساس گزارش‌های رسانه‌های محلی که سال گذشته به نشر رسیده، بیشتر از ۱۱۷ رستورانت و ۵۶ فست‌فود فروشی در این شهر فعال است.
اسحاق رسولی این طرح طالبان را برای کسب‌وکار شان نا امید کننده و سخت‌گیرانه می‌داند:«طالبان هر روز چهار الا پنج بار به رستورانت ما سر می‌زنند تا بررسی کنند که قانون طرح تفکیک جنسیتی عملی می‌شود یا خیر.»
از نظر آقای رسولی این طرح طالبان نان شماری زیادی از آن‌ها می‌گیرد: «ما سال‌ها برای رفاه مردم خود کار کردیم؛ اما اکنون مجبوریم کارمندان بخش خانوادگی را اخراج کنیم چون ما هر روز در حال ضرر هستیم. در گذشته درآمد رستورانت ما خوب بود؛ اما اکنون فقط کوشش می‌کنیم جلوی بسته شدن رستورانت خود را بگيريم.»
شماری از مالکان رستورانت‌ها در گفت‌وگو با رسانه‌ی رخشانه گفته‌اند که در ۹ ماه حاکمیت طالبان کار و بار شان از رونق افتاده است. کسانی هم بوده که رستورانتهای شان را بسته‌اند.
«مجبور شدم از بخش خانوادگی را ببندم»
احمد اکبری* ۶۰ ساله که رستورانت او درهرات دو شعبه دارد، می‌گوید که قبل از این طرح طالبان روزانه دستکم ۱۰۰ مشتری در بخش خانوادگی داشت: « با طرح تفکیک جنسیتی طالبان مجبور شدیم بخش خانوادگی را در هر دو شعبه‌ی مان رخصت کنیم و کارمندان آن بخش را نیز اخراج کردیم، چون درآمدی نداریم که معاش شان را بدهیم.»
آقای اکبری پشت دخل رستورانتش با چهره مغموم نشسته است. می‌گوید، طالبان آتش به کارش زده است: «بعد از قانون تفکیک جنسیتی ۶۰ درصد فروشات ما کاهش پیدا کرده چون ما بیشتر به بخش خانوادگی خدمات عرضه می‌کردیم و بخش مجردی ما از گذشته‌ها چندان مشتری نداشت. این روزها هر خانواده‌ی که با خوشحالی سری به رستورانت ما می‌زنند با ناراحتی از رستورانت ما بیرون می‌شوند، چون هیچ مردی بدون همسر و فرزنداش به یک رستورانت به گونه‌ی جداگانه نمی‌شیند.»
او می‌گوید، اگر وضع به همین منوال ادامه پیدا کند، راهی جز خدا حافظی با کارش برای او نمی‌ماند.
در حال حاضر طالبان هر روز دست به طرح‌هایی می‌زنند که عملا به بیکاری گسترده در افغانستان دامن می‌زند که به تازگی اداره بازرس امریکا در امور بازسازی افغانستان (سیگار) از افزایش میزان بیکاری در افغانستان هشدار داده و گفته است که تا نیمه‌ی سال جاری میلادی که حدود یک ماه دیگر می‌شود، میزان افرادی که از زمان تسلط طالبان شغل خود را از دست خواهند داد، به حدود ۷۰۰ تا ۹۰۰ هزار نفر خواهند رسید.
فیروز سعیدی* مالکی رستورانتی درهرات گفت که این طرح طالبان کمر کار و کسب آن‌ها را خواهد شکست: «این روزها مشتریان چندین ساله‌ی ما مایوس و ناراحت از رستورانت خارج می‌شوند و ترجیح می‌دهند به خانه بروند تا بتوانند حداقل کنار فامیل غذا میل کنند و اگر محفلی تولدی دارند را نیز تجلیل کنند.»
این مرد ۴۵ساله می‌گوید، طالبان روزها با لباس مبدل به رستورانت‌اش سر می‌زنند تا مطمئن شوند که خانواده‌ها کنار همدیگر غذا نمی‌خورند.
آقای سعیدی می‌گوید، در ۱۲ سال از تاسیس رستورانت‌اش هرگز شاهد چنین وضعیتی نبوده است: « در گذشته حدود ۶۰ تا ۷۰ خانواده روزانه به رستورانت ما می‌آمدند؛ اما اکنون به چهار الا پنج خانواده خلاصه می‌شود. ما حتا مجبور شدیم که هفت تن از کارمندان بخش خانوادگی خود را نیز اخراج کنیم که هر کدام نان‌آور خانواده‌های شان بودند و ماهانه شش هزار افغانی برای شان معاش می دادیم.»
میرویس فقیری* هم می‌گوید، در یک هفته‌ای اعمال طرح تفکیک جنسیتی طالبان، 80 درصد مشتریانش را از دست داده است: «بعد از تحولات ما در ۹ماه اخیر با خسارت کار می‌کنیم چون مواد اولیه که از ایران میاریم چون گذشته نیست و باید به نرخ آزاد و با قیمت گزاف بخریم و در عین حال قانون‌های سخت‌گیرانه‌ی هر روزه‌ی طالبان باعث شده تا درآمد ما ۵۰ درصد کاهش پیدا کند.»
دردسر برای خانواده‌ها
طرح تفکیک جنسیتی طالبان نه تنها از نظر اقتصادی کمر بسیاری خواهد شکست که برای خانواده‌ها دردسر شده است. اقدامی با واکنش شدید مردم مواجه شده است. طالبان هنوز با اعتراض مردم پاسخی نداده است.
سحر الکوزی* مادر ۲۷ساله با دختر سه ساله‌اش در بیرون از محیط یک رستورانت منتظر شوهرش است تا از رستورانت بیرون شود. او امروز ناچار شده است که جدا از شوهرش در رستورانت غذا صرف کند: «امروز وقتی آمدم رستورانت مسوولان دروازهی ورودی گفت ممکن نیست که کنار هم بشینید، من با شنیدن این حرف خیلی متاثر و ناامید شدم.»
سحر در یکی از شفاخانه‌‌های شهر هرات داکتر است. سحر به رسانه‌ی رخشانه می‌گوید: «چهار شب پیش با اعضای خانواده همه رفته بودیم به یکی از رستورانتهای شهر، در حین خوردن غذای شام بودیم که یکی از طالب‌ها آمد و دستور جدایی مردان و زنان را دادند. مردهای خانواده مجبور شدند غذای شان را نیمه رها کنند و به بخش مردانه بروند.»
سحر الکوزی می‌گوید، طالبات دشمن خوشی مردم است: «چند لحظه‌ی برای فرار از دغدغه‌های زندگی با شوق زیاد به رستورانت می‌آییم تا با خانواده بشینیم و اختلاط کنیم؛ اما ناامید به خانه برمی‌گردیم… مشکل طالب فقط زن است، نه به امنیت توجه دارد و نه به اقتصاد کشور.»
سهیلا اخلاقی، امروز با زن برادر و برادرزاده‌های کوچک‌اش به رستورانت رفته و می‌خواست برادرش نیز کنارش باشد؛ اما طرح تفکیک جنسیتی طالبان مانع باهم بودن آن‌ها شده است.
او می‌گوید که طالبان شرایط را آنقدر محدود ساخته که حتا فضای نفس کشیدن را از زنان گرفته‌اند.
سمیه رامش، نماینده پشین شورای ولایتی درهرات در اعتراض به این طرح در صفحه‌ی فیسبوکش گفته است: «منع رفتن زنان و حتي منع رفتن فاميل‌ها به رستورانت در شهر هرات ، جامعه را هر روز به سمت تک جنسيتي شدن ميبرد! اين فاجعه يعني انكار زن ، يعني انكار خانواده و يعني انكار زندگي شهري و تمدن … طالبان در مدرسه‌هاي ديني پاكستان رشد كردند ، اين جماعت مفهوم خانواده را درک كرده نمي‌توانند…و قواعد پشت كوهي و قبيله‌اي را در زندگي روزانه‌ی مردم تحميل مي‌كنند. چقدر غمگين بايد باشيم براي اين تراژيدی.»
*به دلیل حساسیت‌های امنیتی نام‌های مصاحبه شوندگان مستعار انتخاب شده است.
