زندان زنانه‌ی طالبان در بلخ؛ از شکنجه تا نداشتن حق ملاقات

زیبا بلخی

با نام مستعار ساجده حاضر شده است از چگونگی بازداشت و شکنجه‌ی خود، به رسانه‌ی رخشانه روایت کند. تصاویری‌ از خود را  نشان می‌دهد که در آن آثار شکنجه و لت‌و‌کوب واضح دیده می‌شود؛ اما ساجده حاضر نیست این تصاویر را رسانه‌ای کند. کبودی شدید چشم‌ چپ‌اش، کبودی پشت کمر و پشت‌ران‌هایش نشان می‌دهد که«بی‌رحمانه» توسط طالبان مورد خشونت قرار گرفته است.

ساجده یکی از زنان معترض بلخی است. او در ماه سنبله‌ی سال گذشته، در اعتراضی که علیه طالبان در مرکز شهر مزار شریف راه‌اندازی شده بود، شرکت کرد.  به گفته‌ی خودش، پس از آن دیگر زند‌گی روی خوش به او نشان نداده است.

ساجده می‌گوید، بدون اطلاع‌ خانواده‌اش در این راه‌پیمایی اعتراضی شرکت کرده بود. او دومین‌بار نیز در یک اعتراض خانگی شرکت کرده بود که باعث شد توسط طالبان بازداشت و ۲۰ روز را در زندان این گروه بگذراند. در این گزارش، آن‌چه در این مدت بر او گذشته و چشم دیدهایش را از وضعیت زندان زنانه‌ی طالبان در بلخ روایت کرده است.

ساجده گفته است: «چند روزی از اعتراض گذشت که یک تن از نزدیکان ما یک روز آمد و گفت که حوزه معترضان را شناسایی کرده و در جستجوی معترضان است. بسیار زیاد زیر بار ملامت فامیل رفتم. شوهرم سرزنش کرد که تو به تنها پسرت فکر می‌کردی. شما خود را همراه طالبان می‌زنید.»

محدودیت‌های روزافزون طالبان باعث شد که ساجده دست از اعتراض برندارد. او با این‌که مدت زیادی به خاطر ترس از گرفتاری توسط طالبان، با دختران معترض دیگر ارتباطی نداشت؛ اما خواست دوباره با معترضان در ارتباط شود.

ساجده در ماه جنوری سال گذشته در یک اعتراض، در یک مکان سربسته شرکت کرد: «چندین بار دیدم دختران معترض تظاهرات خانگی به راه انداختند و با جستجوی زیاد، از طریق فیسبوک توانستم همرای یک تن شان ارتباط برقرار کنم و در اواسط ماه جنوری در یک تظاهرات خانگی اشتراک کردم.»

ساجده به رسانه‌ی رخشانه گفته است که صبح روز شنبه تاریخ ۲۹جنوری، یک رنجر طالبان پشت دروازه‌ی آن‌ها آمد. افراد طالبان او را تا سرحد مرگ لت‌وکوب و شوهرش را بازداشت کردند: «همان شب شوهرم ماند در حوزه. فردای آن روز کلان‌تر منطقه، ملا امام مسجد و چند بزرگ دیگر با چند ورق که نمی‌دانم چی بود، رفتند و با ضمانت این‌که دیگر به هیچ عنوان اجازه‌ی اغتشاش را به من که خانمش هستم، نمی‌دهد و این ورق را امضا و تایید می‌کند، شوهرم را از بند طالبان آزاد کردند.»

ساجده به رسانه‌ی رخشانه مدعی شده است که به خاطر لت‌وکوب طالبان و ترس شدید، سقط جنین کرده است: «مه حامله بودم و ماه ۵ را تمام در و شروع ماه ۶ بودم. شدیدا درد پیدا کردم. وقتی به داکتر مراجعه کردم، متاسفانه طفلم از بین رفته بود و بعد از یک شب بستر بودن کورتاژ شدم. وضعیت چندان خوبی نداشتم.»

هنوز ساجده در بستر بیماری بود که دوباره طالبان به سراغ‌اش آمدند: «خودم به بستر مریضی بودم و شدید خون‌ریزی داشتم. وضعیت جسمی و روحی‌ام خوب نبود. تاریخ ۸ فبروری بود که از طرف حوزه با یک خانم حجابی برای جلب آمدند. از بستر مریضی بالا شدم و من را با خود بردند.»

ساجده می‌گوید که طالبان بعد از دستگیری، او را به زندان زنانه انتقال داده‌اند و مدت ۲۰ روز را با وجود بیماری، در زندان طالبان سپری کرده است: «به دلیل این‌که یکی از استخبارات شان گفته که من برای اغتشاش برنامه‌ریزی می‌کنم و با این‌که حتی روح من از این موضوع خبر نداشت، مرا به محبس زنانه انتقال دادند. چون از تلفون همراهم چیزی پیدا نتوانستند و بهانه دست ‌شان نیامد، برای آزادی‌ام جریمه و شرط گذاشتند.»

 ساجده ادعا دارد که با پرداخت ‌مبلغ  50 هزار افغانی و با قید ضمانت، از زندان طالبان آزاد شده است.

طالبان به صورت گسترده دست به گرفتاری زنان معترض زده‌اند. روزنامه‌ی اطلاعات ‌روز در یک گزارش تحقیقی در یافته است که در بیش از یک سال، دست‌کم ۱۱۱۵ زن توسط طالبان زندانی شده‌اند. هم‌چنان قبلا این گروه اعتراف اجباری زنان معترض را رسانه‌ا‌ی کرده است.

ساجده در مدت ۲۰ روزی که در زندان زنانه‌ی طالبان در بلخ سپری کرده، چشم دیدهایش را از وضعیت این زندان به رسانه‌ی رخشانه چنین روایت کرده است: «من چون وضعیت جسمی‌ام خوب نبود، خون‌ریزی شدید داشتم به من زیاد کار نمی‌گرفتند؛ اما شاهد رفتار زشت با زنان دیگر و لت‌وکوب شان بودم.»

ساجده می‌گوید، بیش‌تر زنانی که به زندان طالبان آورده می‌شوند، کسانی اند که تهمت زنا، فرار از منزل و یا نافرمانی از شوهر به آنان زده شده است. به گفته‌ی ساجده، در ۲۰ روزی که او در زندان به سر برده، همه‌روزه تعداد سه یا چهار زن و دختر از سوی طالبان از نقاط مختلف ولایت بلخ به جمع آن‌ها اضافه می‌شده است.

او می‌گوید، در زندان زنانه‌ی طالبان خشونت، لت‌وکوب، رفتار زشت و استفاده از الفاط رکیک در مقابل زنان از مواردی عام است که او شاهد بوده است: «بعضی از خانم‌ها را به بهانه‌های مختلف می‌بردند و با رنگ‌های پریده پس می‌آمدند. خانم‌ها، از لکه‌های گردن و وضعیت روحی شان فهمیده می‌شد که چی بر سرشان آمده؛ اما هیچ کدام شان قصه نمی‌کردند که چی گپ بوده و چی جریان دارد. شاید هم مورد تهدید قرار گرفته بودند که باید به کسی چیزی نگویند.»

موضوع بدرفتاری با زندانیان و شکنجه‌ی طالبان در رژیم طالبان چیزی تازه‌ای نیست. بارها در این مورد گزارش‌های«وحشتناکی» به نشر رسیده است.

ساجده در ادامه گفته است: «ساعت ۹ یا ۸ شب خانم‌ها را می‌بردند، ساعت ۲ یا ۱ صبح پس خانم‌ها می‌آمدند. رفت‌وآمدها بدون اطلاع رییس محبس بود به نظرم. به‌خاطری که از طرف روز خانم‌ها ره نمی‌بردند. در ضمن شماری از خانم‌های گویا از این‌که در کجا و به‌خاطر چی برده می‌شوند، می‌فهمیدند. پیش از پیش حمام می‌کردند و آرایش می‌کردند. بعضی خانم‌ها را یگان شب ‌فکر می‌کردی به کدام محفل می‌روند که این‌قدر فیشن می‌کنند.»

او می‌گوید، در صحبت با هم‌بندی‌هایش دریافته است که بیش‌تر زنانی که در زندان طالبان به سر می‌برند، بدون هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای زندانی شده‌اند. ساجده داستان زنی را روایت می‌کند که هفت ماه پیش از خودش زندانی شده بود.

وقتی ساجده آزاد شد، او هنوز در زندان بود: «یک خانم در زندان بود که شوهرش سر بعضی از مسایل و دعوا‌های زناشویی، او را لت‌وکوب کرده بود. او به خانه‌ی پدرش پناه برده بود و شوهرش وقتی خبر شده، بدون هیچ گپی شکایت کرده و همرای طالبان سر خانه خُسر خود رفته و خانمش را د حوزه بردند و خانم خواستار طلاق بود. هر دو طرف وکیل گرفته بودند.»

 به گفته‌ی ساجده، آن زن به اتهام خارج شدن از خانه محکوم به زندان شده بود: «خانم راضی به زندگی زناشویی نبود و مرد حاضر به طلاق. خانم تقریبا ۷ ماه شده بود که در زندان بود و وکیل هرکاری می‌کرد، قاضی و طرفین رضایت به آزادی حتا تحت وثیقه‌ را نمی‌دادند.»

ساجده می‌گوید، به شماری از زنان زندانی حتا اجازه‌ی ملاقات نیز داده نمی‌شد. چنان‌که یکی از دوستانش در ماه سنبله‌ی سال قبل، به دلیل شرکت در تظاهرات از سوی طالبان دست‌گیر شده و تا حال نیز در زندان به سر می‌برد: «از زمان زندانی شدنش تا حالی، هیچ‌کس را اجازه نمی‌دهند تا با او ملاقات کند.»

مساله‌ی بدرفتاری و شکنجه‌ی زنان در زندان زنانه‌ی طالبان در بلخ، موضوعی است که یک منبع مطلع دیگر نیز به رسانه‌ی رخشانه تایید کرده است.

یک وکیل مدافع حاضر شده با نام مستعار«نادر» در این مورد صحبت کند. نادر در شهر مزار شریف وکیل مدافع است.

نادر به رسانه‌ی رخشانه گفته است: «بیش‌تر زنانی که فعلا در زندان هستند و طالبان دست‌گیرشان کرده، کسانی هستند که یا تهمت فرار از منزل برای شان زده شده، یا هم داشتن رابطه‌ی نامشروع. یا این‌که اگر در شهر و بازار زنی را درحال صحبت با مردی دیدند، بدون چون و چرا دستگیرش کردند و گفتند که با هم رابطه‌ی نامشروع دارید. یا هم این‌که اگر شوهرش ظلمی به او کرده، در مقابل ظلم شوهر خاموش ننشسته و طالبان هم به دلیل بی‌احترامی به شوهر، او را زندانی کردند.»

نادر نیز تایید کرده که زنان در زندان طالبان در ولایت بلخ مورد خشونت و لت‌وکوب قرار می‌گیرند. او گفته است، یک وکیل مدافع زن که از دوستانش هم بوده، ۹ماه پیش به دلیل نامعلومی از سوی طالبان دستگیر و زندانی شده است.

به گفته‌ی نادر، این زن پس از سپری نمودن یک ماه در زندان طالبان، از قید آزاد شد. او می‌گوید، طالبان وکیل زن را در زندان مور لت‌وکوب شدید قرار داده‌ بودند: «این وکیل ۲۳ سال سن داشت و ۹ماه قبل زندانی شد؛ اما دلیل‌اش اصلا مشخص نیست. ولی وقتی از زندان رها شد، فقط یک روز او را دیدم که بسیار شدید لت‌وکوب شده بود. در صورت‌اش آثار لت‌وکوب، کبودی و زخم دیده می‌شد.»

به گفته‌ی این وکیل مدافع، طالبان به وکیل زن هشدار داده بودند تا در مورد آن‌چه که بر او در زندان گذشته و در مورد مساله‌ی بازداشتش، به رسانه‌ها چیزی نگوید: «کسی از او خبر ندارد که آیا زنده است یا مرده. شماره‌های تلفونش خاموش است و در شبکه‌های اجتماعی اصلا نیست. من هم از او هیچ خبری ندارم.»

در همین‌حال بصیر(مستعار)، یک وکیل مدافع دیگر در ولایت بلخ نیز تمامی این موار را تایید می‌کند. بصیر برای رسیدگی به قضایای موکلین خود، گاهی برای ملاقات با آنان به زندان زنانه می‌رود.

او گفته است، زنان در زندان به شدت مورد لت‌وکوب و حتا تجاوز قرار می‌گیرند؛ اما تهدید می‌شوند که در این مورد با کسی صحبت نکنند. بصیر گفته است، هیچ زنی هنگام ملاقات با وکیل یا بستگانش تنها گذاشته نمی‌شود: «وقتی می‌روم تا با موکل خود صحبت کنم، دو یا سه نفر از کارمندان محبس بالای سر ما ایستاد می‌شوند و موکلم هم نمی‌تواند واضح با من حرف بزند و مشکلات خود را بگوید. این کارها خودش واضح بیان می‌کند که یعنی نمی‌خواهند از بلایی که بالای زنان در زندان آورده می‌شود، کسی باخبر شود.»