صادق بهزاد
مردان قندهاری در خوش‌گذرانی و تفریح شهره هستند. ولایت‌هایی مثل کابل، پنجشیر، ننگرهار، به‌خصوص بامیان و هرات در روزهای عید قربان امسال شاهد حضور گسترده شهروندان قندهار بودند که برای تفریح به آنجا رفته‌اند.
در عید قربان امسال برای یک سفر سه روزه به پارک ملی بند امیر در بامیان رفتم. تعداد مردان قندهاری بیشتر از بازدیدکنندگان بند امیر از ولایت‌های دیگر بود.
اما با یک تفاوت بزرگ، کسانی که از ولایت‌های دیگر برای بازدید آمده بودند، اغلب با زنان و خانواده‌های شان بودند؛ اما مردان قندهاری تنها و بدون خانواده و زنان شان بودند.
از زمان برگشت طالبان، تفریح گاه‌های قندهار خالی از حضور زنان شده‌اند. منابع زیادی در این گزارش گفته‌اند که طالبان در شهر قندهار از رفتن زنان به مناطق تفریحی جلوگیری می‌کنند.
رفتن زنان به مکان‌های تفریحی در شهر قندهار تا قبل از آمدن طالبان نیز زیاد معمول نبود؛ اما ممانعتی هم وجود نداشت. بسیاری از زنان می‌توانستند برای تفریح به دامنه‌های کوه‌ها و مناطق دیدنی شهر قندهار بروند، فرصتی که حالا در سایه‌ی طالبان به طور مطلق از زنان گرفته شده است.
«روزی با اعضای خانواده به قصد تفریح، به زیارت بابا صاحب در ولسوالی ارغنداب رفتیم، زمانی که در پارکینگ شوهرم موترش را ایستاد می‌کرد، طالب آمد و با لحن تند گفت، زود از این‌جا بروید، زن‌ها بند هستند. بار دیگر نبینم تان.»
این خاطره‌ی تلخ مروه فیضی است. او می‌گوید، خواسته روزی با شوهرش و فرزاد پسر دو ساله‌اش برای تفریح و زیارت مقبره‌ی«بابا صاحب» برود؛ اما آن‌ها با ممانعت طالب روبه‌رو شده‌اند.
این محدودیت حدود سه ماه قبل اتفاق افتاده است: «زمانی‌که دوباره به سمت خانه روان بودیم، خیلی مایوس شدم، گلویم را بغض گرفته بود. در مورد زندگی خود و در کل زنان که از کجا به کجا رسیدیم، فکر می‌کردم.»
مروه ۲۵ سال سن دارد. او در یک انستیتوت نیمه‌عالی خصوصی دانشجوی سمستر سوم رشته‌ی خبرنگاری بود که فرمان ممنوعیت رفتن زنان به دانشگاه از سوی طالبان صادر شد. مروه دو سال نیز در یک رادیویی محلی قندهار که ترجیح می‌دهد نامی از آن در گزارش ذکر نشود، کار خبرنگاری کرده است.
او گفته است: «در گذشته چند تا پارکی در داخل شهر و مکان‌های طبیعی بیرون از شهر وجود داشت و می‌توانستیم با خانواده به تفریح برویم؛ اما اکنون برای زنان اجازه نیست.»
مناطق تفریحی مثل زیارت بابا صاحب در ولسوالی ارغنداب و بند دهله که در ولسوالی شاه‌ولیکوت موقعیت دارد، از مناطق دیدنی و مشهور ولایت قندهار است.
تا قبل از آمدن طالبان، سه پارک در منطقه‌ی عینومینه و یک پارک به نام«چهل‌زینه» که در ناحیه‌ی ششم موقعیت دارد، در روزهای چهارشنبه ویژه‌ی خانواده‌ها بود.
در یک فایل صوتی که از مولوی عبدالحی عمر، رییس اداره‌ی امر به معروف طالبان در قندهار به رسانه‌ی رخشانه رسیده است نیز او بر ممنوعیت زنان برای رفتن به تفریح تاکید می‌کند.
عمر در این فایل صوتی که در پیام‌رسان واتسپ پخش شده است می‌گوید، در مکان‌های تفریحی«بابا صاحب»، «باغ سرکاری» و «خاک‌ریز» اگر مردی زنان را آورده باشد، او را بازداشت کنید.
او در این پیام صوتی به گونه‌ی توهین‌آمیز زنان را به «بُز» تشبیه می‌کند و می‌گوید: «اهل قریه اگر همگی(زنان) را دنبال خود مثل بزهای قریه روان کرده بود، نمانید و مردی که تنها با این‌ها(زنان) آمده بود را بندی کنید که تو چطور تمام قریه را روان کردی.»
به نظر می‌رسد این دستور به صورت جدی از سوی طالبان در ولایت قندهار که به پایتخت معنوی این گروه معروف است، اعمال می‌شود.
سعیده ۲۷ ساله، ساکن ناحیه‌ی سوم شهر قندهار است. او از تجربه‌ی شخصی خود گفته است که حدود یک سال‌ونیم قبل، چهار خانواده یک‌جا شده و در موترهای شخصی به طرف بنده دهله حرکت کرده بودند و در دروازه‌ی ورودی بند، سربازان طالبان به دلیل حضور زنان، آنان را از حضور در آنجا منع کرده و اجازه ورود ندادند.
سعیده می‌گوید، طالبی در صحبت با پدرش گفته بود که برای زنان اجازه‌ی داخل شدن به بند نیست: «قندهار ولایتی است که آزادی برای مردها حق است و برای زنان کفر است. این‌ها می‌گویند که آزادی اصلا برای زن خوب نیست. در این‌جا زن حق آزادی را ندارد، حق تفریح را ندارد، حق تعلیم را ندارد، حق وظیفه را ندارد.»
بند«دهله» بر روی رودخانه‌ی ارغنداب، یکی از جاذبه‌های دیدنی و تفریحی قندهار است. وقتی در فصل بهار آب از این بند سرازیر می‌شود، پای هزاران باشنده‌ی قندهار را به آنجا می‌کشاند؛ اما جای زنان در آنجا خالی است.
سعیده گفته است، بار دوم که می‌خواست با اعضای خانواده‌اش برای تفریح به پارکی در منطقه‌ی«عینومینه» شهر قندهار برود، باز هم با ممانعت طالبان مواجه شده‌اند.
او می‌گوید، بیش از یک‌ونیم سال می‌شود که حتی یک روز هم نتوانسته‌اند تفریح کنند و از طبیعت لذت ببرند.
مواردی نیز وجود دارد که اعضای مرد فامیل به دلیل همراه داشتن زن با خود، مورد لت‌وکوب و مواخذه‌ی لفظی قرار گرفته‌اند.
جمشید صمدی ۴۰ ساله می‌گوید، حدود سه ماه قبل با اعضای خانواده‌اش قصد رفتن به منطقه‌ی تفریحی«سربند» را داشته؛ اما در مسیر راه دو بار طالبان با آنان با خشونت برخورد کرده‌اند.
جمشید می‌گوید، طالبی در ایست بازرسی زمانی که فهمید او زنان خانواده را برای تفریح آورده، در مقابل چشمان خانواده‌اش او را با سیلی زده است: «طالب برایم گقت که از موتر پایین شوم، پرسید که زنان کی هستند و کجا می‌روید؟ وقتی جواب دادم که برای تفریح آمدیم، بدون کدام دلیل و حرفی با چپه‌لاغ[سیلی] به صورتم زد و گفت، تو شرم نداری که زنان را آوردی. خیلی لحظه‌ی سختی بود در مقابل اعضای فامیل.»
نه تنها در قندهار، بلکه در بسیاری از بزرگ‌‌شهرهای افغانستان، طالبان برای رفتن زنان به پارک‌ها و مناطق تفریحی محدودیت وضع کرده‌اند. یا پارک‌ها را بر روی زنان بسته‌اند یا هم روزهای محدودی را به زنان اختصاص داده‌اند؛ اما با آن‌هم در اکثر ولایات بر خلاف قندهار، مردم هم‌چنان با خانواده‌های خود به دامان طبیعت پناه می‌برند.
این گروه اخیرا رفتن زنان به بند امیر بامیان را نیز ممنوع کرده‌اند، اقدامی که واکنش‌های گسترده‌ای را به همراه داشت.
