زیبا بلخی
شماری از استادان قراردادی زن در دانشگاه بلخ می‌گویند، ماه‌ها است که طالبان معاش آن‌ها را نپرداخته‌اند. دو ماه از پایان سمستر گذشته و این استادان هنوز معاش سمستر گذشته را دریافت نکرده‌اند.
منابعی که با رسانه‌ی رخشانه صحبت کرده، گفته‌اند که نهادهای مسوول طالبان در دانشگاه بلخ حاضر نیستند حتا دلیل این تاخیر را توضیح دهند.
«۱۵هزار افغانی از پول آب و برق قرض‌دار هستیم و ۱۰هزار هم از کرایه‌ی خانه. تصمیم داشتم وقتی معاش این سمستر دانشگاه را بگیرم، اول قرض خود را خلاص کنم، چون اگر تا چند وقت دیگر پول برق و آب را تحویل نکنم شاید آب و برق ما را قطع کنند و صاحب‌خانه هم ما را از خانه بکشد.»
گفته‌های حسیبا ملک‌زاده(مستعار) استاد قراردادی در دانشگاه بلخ است. این استاد ۲۳ ساله سرپرست خانواده‌ی شش نفری است. او گفته است، نزدیک به دو ماه از پایان سمستر درسی دانشگاه بلخ می‌گذرد؛ اما تا اکنون معاشش را دریافت نکرده است.
حسیبا گفته است: «چند وقت پیش که از ریاست دانشکده‌ی ما پرسان کردم که چرا تا حال معاشات ما پرداخت نشده، گفتند راپورهای تان هنوز تکمیل نشده است.»
این در حالی است که حسیبا می‌گوید، گزارش کاری او و سایر استادان قراردادی به تاریخ ۲۰ قوس تکمیل و به نهادهای مربوط فرستاده شده است: «اصلا مسج و زنگ ما را جواب نمی‌دهند.»
حسیبا ترجیح می‌دهد که سطح تحصیلی، نام رشته و دانشکده‌یی که در آن تدرس می‌کند، در این گزارش نیاید.
او به این نظر است که این تاخیر عمدی و به هدف تحت فشار قراردادن استادان زن، برای ترک دانشگاه است: «همان قسمی که برای ما گفتند دیگر طبقه‌ی اناث، چه استاد و چه دانشجو، حق ندارد به دانشگاه بیاید، فکر می‌کنم معاشات ما را هم پرداخت نخواهند کرد.»
طالبان تنها دو روز پس از بستهشدن دروازه‌های دانشگاه‌ها بر روی دختران در افغانستان، کارمندان و استادان زن دانشگاه‌ها را نیز تا «امرثانی» خانه‌نشین کردند.
معاش یک سمستر حسیبا، ۳۲ هزار افغانی می‌شود. در حال حاضر، تامین مصارف زندگی او و خانواده‌اش به این معاش بستگی دارد: « نمی‌دانم تا کی باید صبر کنم و بیننده‌ی این وضع و این روزگار سیاه باشم؟»
حسیبا تا قبل از آمدن طالبان، در بخش تکنولوژی یک دفتر خصوصی در ولایت بلخ کار می‌کرد. پس از بستهشدن آن دفتر، به عنوان استاد قراردادی در دانشگاه بلخ آغاز به کار کرد.
برپایه‌ی معلوماتی که از سوی استادان دانشگاه بلخ در اختیار رسانه‌ی رخشانه قرار گرفته، برای استادان قراردادی در مقابل یک کردت ۶۵ افغانی پرداخت می‌شود. به همین دلیل، استادان ناگزیر اند برای دریافت پول بیشتر، کریدت بیش‌تری را در جریان سمستر تدریس کنند.
حسیبا گفته است: «مجبور بودم هر روز هفته به دانشگاه بروم و بعضی روزها تا ساعت ۳ و نیم مجبور بودیم در دانشگاه بمانیم. چون دخترها و پسرها، سه روز در هفته درس داشتند و باید درس دو روز را در یک روز می‌خواندند. هشت ساعت بدون تفریح سر پا ایستاد می‌شدم و درس می‌دادم.»
بیشتر استادان قراردادی زن در دانشگاه بلخ سرپرست خانواده‌های خود هستند. استادان قراردادی در دانشگاه بلخ، براساس تعداد کریدت و درپایان سمستر معاش خود را دریافت میکنند.
مسوولان در دانشگاه بلخ حاضر نشدند که در این مورد و در مورد تعداد استادان قراردادی در دانشگاه بلخ معلومات ارائه کنند؛ اما براساس یافته‌های رسانه‌ی رخشانه، پنج دانشکده‌ی دانشگاه بلخ دست‌کم ۳۵ استاد قراردادی زن و مرد دارد که هنوز معاش هیچ یک از آن‌ها پرداخت نشده است.
این درحالی است که این مشکل در بخش پرداخت معاش استادان رسمی دانشگاه بلخ وجود ندارد. یک استاد رسمی در دانشگاه بلخ به شرط حفظ هویتش، گفته است، استادان رسمی معاش هر ماه را گرفته‌اند: «این‌که به این استادان می‌گویند راپورهای شان تکمیل نیست، به نظر من دلیل قانع کننده‌یی نیست چون راپور هر استاد در شروع سمستر تنظیم می‌شود و در ختم سمستر اگر کدام تغییری هم آمده باشد، تغییر داده و روان میکنند که زیاد وقت‌گیر نیست.»
ادیبه صالح(مستعار) استاد قراردادی دیگر در دانشگاه بلخ گفته است، معاش سمستر گذشته‌اش ۱۲ هزار و ۵۰۰ افغانی شده که هنوز به او پرداخت نشده است. این استاد ۲۶ ساله گفته که از سه سال به این سو، به عنوان استاد قراردادی در دانشگاه بلخ تدریس کرده است.
ادیبه گفته است که در سمستر گذشته ۱۶ کریدت درس داده است: «برای تکمیل این مقدار کریدت ما باید مسوولیت چندین مضمون را به عهده بگیریم. ما تلاش می‌کنیم کریدت زیاد بگیریم و با کیفیت تدریس کنیم تا بتوانیم حداقل در آخر سمستر پولی بدست بیاوریم که یک چیزی برای ما شود.»
از نظر ادیبه نیز دلیل پرداخت نشدن به موقع معاشات، قانع‌کننده نیست: «فکر می‌کنم باز د حق ما جفا میکنند و معاشات ما را پرداخت نمی‌کنند، چون دلایلی که می‌گویند اصلا برای ما قناعت‌بخش نیست.»
طوبا کریمی(مستعار) یک تن دیگر از استادان قراردادی دانشگاه بلخ است که دو سال پیش ماستری خود را از کشور ایران گرفته است. او پس از حاکمیت طالبان، تصمیم گرفت که به عنوان استاد قراردادی در دانشگاه بلخ تدریس کند.
طوبای ۲۵ ساله با مادرش در خانه‌ی کرایی در حومه‌ی شهر مزار شریف زنده‌گی می‌کند. او به رسانه‌ی رخشانه گفته است، تنها راه درآمدش نیز همین معاشی بوده است که از دانشگاه دریافت می‌کرد. در شرایطی که طالبان اجازه‌ی کار را از زنان گرفته‌اند، این معاش برای طوبا و مادرش حکم آب حیات را دارد.
طوبا گفته است که معاش وی در سمستر گذشته شش هزار و ۵۰۰ افغانی شده است که هنوز از پرداخت آن خبری نیست: «تنها چشم امید ما در این حالت دشوار همین معاش ما است که می‌خواهیم هرچه زودتر پرداخت شود. تنها دلیلی که این‌ها می‌گویند همین است که راپورهای تان تکمیل نشده. به نظر من این دلیل درستی نیست. خوب اگر توان پرداخت ندارند بیایند یک دلیل درست ارائه کنند.»
با روی کار آمدن طالبان، شماری زیادی از استادان دانشگاه‌ها افغانستان را ترک کرده‌اند. براساس یک گزارش بی بی سی، با آمدن طالبان دست‌کم ۴۲ استاد از دانشگاه بلخ، افغانستان را ترک کرده‌اند. هم‌چنان روزنامه‌ی هشت صبح گزارش داده است که طالبان دست‌کم ۵۰ استاد را از دانشگاه بلخ اخراج کرده‌اند.
