حوا محمودی
با خروج نیروهای خارجی از افغانستان، خشونت‌ها در کشور شدت گرفت. حکومت افغانستان با فرار محمداشرف غنی رئیس جمهور سابق افغانستان از هم پاشید و در ۲۴ ماه اسد سال روان کابل مرکز قدرت به دست طالبان افتاد.
هرچند این گروه بعد از تصرف کابل، عفو عمومی(از دید شرعیت طالبان تمام افرادی که در حکومت گذشته کار می کردند و جامعه مدنی و خبرنگاران و هنرمندان و… مجرم بودند) را اعلام کرد؛ اما گذشته‌ی تاریک این گروه نگرانی‌های زیادی را برای همه به ویژه برای همکاران ناتو در افغانستان به میان آورد. به دنبال این نگرانی‌ها آمریکا و متحدانش اعلام کردند که همه‌ی همکاران محلی و افغان‌های آسیب‌پذیر را از افغانستان بیرون می‌کنند.
ترجمان‌های نیروهای خارجی، کارمندان دولت و افراد سیاسی، فعالان جامعه مدنی و خبرنگاران از افراد معروض به خطر عنوان شدند. ایالات متحده امریکا برای انتقال این افراد، شش هزار نیرو به افغانستان فرستاد و آنان را در میدان هوایی کابل مستقر کرد تا امنیت اتباع خارجی و همکاران محلی‌شان را در افغانستان تأمین کنند.
از آغاز این روند (۲۵ اسد) تا کنون حدود ۱۲۰ هزار افغان توسط این نیروها از افغانستان منتقل شده‌اند. با این وجود، شماری زیادی هنوز مدعی اند که در معرض تهدید جدی طالبان اند، اما شامل روند تخلیه اضطراری نشده‌اند.
چه کسانی معترض اند؟
بعد از سقوط کابل به دست طالبان، روند تخلیه‌ی افراد آسیب‌پذیر از افغانستان آغاز شد. درحالی که مهلت تعیین شده به پایان رسید؛ اما شمار زیادی از افغان‌های آسیب‌پذیر با وجود داشتن اسناد لازم، نتوانسته‌اند از افغانستان خارج شوند.
باقی ماندن این افراد در افغانستان، درستی ارقام ارایه‌شده از سوی کشوهای عضو سازمان ناتو را به صورت جدی زیر سوال برده است.
افراد باقی‌مانده، روند تخلیه‌ی اضطراری از افغانستان را تبلیغات می‌خوانند و مدعی اند که اعضای کشورهای عضو ناتو به ویژه ایالات متحده امریکا برای سرپوش گذاشتن به اشتباهاتش در افغانستان، این تبلیغات را راه انداخته‌اند، نه برای کمک به افراد آسیب‌پذیر.
بهار سهیلی، فعال مدنی در فیسبوکش نوشته است: «خروج هزاران افغان آسیب‌پذیر و آمارهایی که از یک عملیات موفقانه‌ی اضطراری ارایه می‌شود؛ دروغی بیش برای حفظ وجه‌ی بین‌المللی نیست، تمام افرادی که من می‌شناسم در کابل گروگان گرفته شدند.»
او در ادامه توضیح داده است که طالبان تمام راه‌های منتهی به میدان هوایی کابل را بسته‌اند و از حمله‌ی انتحاری به میدان هشدار می‌دهند. به‌گفته‌ی او، رسیدن به میدان هوایی کابل از چند روز به این طرف غیر ممکن شده است. از این رو ارقام ارایه شده نیز دروغ: «عکس‌هایی که از ورود افغان‌ها به کشورهای دیگر پخش می‌شود مختص همان پرواز اول است.»
بهار مهر یکی دیگر از شهروندان افغانستان نیز نوشته است که برنامه‌ی خروج نیاز به بازبینی جدی دارد. آقای مهر در فیسبوکش نوشته است: «برنامه‌ی خروج اضطراری نیروهای خارجی از افغانستان با جعل و تزویر همکاران امنیتی افغان همراه بوده است. هزاران تن افراد واجد شرایط خروج؛ مترجمان نیروهای بین‌المللی، خبرنگاران در معرض تهدید، فعالان مدنی و مسئولین امنیتی در افغانستان گیر مانده‌اند.»
او توضیح داده است که همکاران امنیتی مأموریت خروج در میدان هوایی کابل، خانواده‌ها و اقارب خود را شامل پروازها ساخته و به بیرون از کشور انتقال داده‌اند.
لیلا(نام مستعار) یکی از افغان های مهاجر می گوید که او در شهر دوحه در کمپ مهاجرین با گروهی سر می خورد که بیش از صد نفر است و تنها یکی از آن صد نفر موترش کارت ورود به میدان هوایی کابل را داشته و با استفاده از فرصت تمام اقوامش را به داخل میدان هوایی بین المللی کابل برده است.
خبرنگاران زن
پایان روند تخلیه اضطراری، هنوز صدها خبرنگار آسیب‌پذیر در افغانستان مانده اند و به دلیل وجود تهدیدها به گونه مخفیانه زندگی می‌کنند.
این درحالی است که دو روز پیش، شماری از خبرنگاران آسیب‌پذیر افغانستان که عمدتا زنان و تا کنون در کشور گیر مانده، در یک نامه‌ی سرگشاده به سازمان ملل متحد، جامعه بین‌المللی، نهادهای مدافع حقوق بشر و سازمان‌های پشتیبان خبرنگاران، نسبت به امنیت خود و خانواده‌های‌شان ابراز نگرانی کرده‌اند.
در این نامه از نهادهای یادشده خواسته شده است که پیش از ختم روند خروج، برای تخلیه‌ی خبرنگاران آسیب‌پذیر دست به کار شده و راهی پیدا کنند. در این نامه هشدار داده شده است که اگر برای تخلیه‌ی خبرنگاران آسیب‌پذیر اقدام نشود، گواه خشونت‌های فزاینده در برابر خبرنگاران و خانواده‌های‌شان خواهند بود: “در این مقطع حساس ما می‌خواهیم که جهان به جای نظاره، اقدام عملی برای محافظت از جان خبرنگاران و خانواده‌های‌شان انجام دهد.”
در قسمتی از این نامه آمده است که روند خروج و نجات خبرنگاران با توجه به عملکرد مافیای رسانه‌ای شفاف نبوده و باید شفاف‌سازی شود.
این خبرنگاران توضیح می‌دهند که از آغاز روند تخلیه اضطراری تا کنون، تنها شماری انگشت شماری از خبرنگاران زن منتقل شده و متباقی با آن که در معرض تهدید جدی از سوی طالبان اند، در افغانستان گیر مانده‌اند.
خبرنگاران در نامه سرگشاده افزوده‌اند که با فروپاشی حکومت محمد اشرف غنی، شماری زیاد از خبرنگاران بنا بر تهدید طالبان از ادامه‌کار منع شده و اکنون به گونه‌ی پنهانی زندگی می‌کنند.
این در حالی است که با روی کار آمدن طالبان، در محتوای نشراتی رسانه‌های افغانستان تغییرات قابل ملاحظه‌ای به میان آمده است. حضور زنان در رسانه‌های تصویری به کم‌ترین سطح ممکن رسیده است و پخش موسیقی نیز ممنوع شده است.
رسانه‌های چاپی نیز از چاپ مانده‌اند. در ولایت قندهار طالبان به گونه‌ی صریح از رسانه‌ها خواسته‌اند که به زنان اجازه فعالیت در تلویزیون‌ها را ندهند.
مردان خبرنگار نیز مدعی اند که با بدتر شدن اوضاع امنیتی شماری از صاحبان رسانه‌ها بدون اطلاع قبلی و بدون پرداخت حقوق ماهانه کارمندان شان، افغانستان را با خانواده‌های‌شان ترک کرده‌اند و کارمندان را در وضع بدی قرار داده‌اند. آنان توضیح می‌دهند که در طول سال‌ها کار رسانه‌ای براساس خط‌مش از پیش تعیین شده در نظام جمهوریت فعالیت کرده‌اند و اکنون از مخالفان طالبان پنداشته می‌شوند و بی‌سرنوشت اند.
آنان مدعی اند که صاحبان رسانه‌ها اعضای خانواده و نزدیکان‌شان را به عنوان خبرنگار جا زده و از افغانستان خارج کرده‌اند.
تبعیض قومی در دروازه های میدان هوایی کابل
افزون به این، شاهدان عینی می‌گویند که در روند تخلیه‌ی اضطراری تبعیض صورت گرفته است و به دلیل وجود تعصب قومی شماری با وجود داشتن اسناد لازم از سفر باز مانده‌اند.
نبیلا یک تن از شهروندان کابل می‌گوید که در گیت آخر ماموران امنیتی به هزاره‌ها اجازه‌ی ورود به میدان را نمی‌دادند: «در گیت آخری ماموران به صورت آشکارا به زیردستان‌شان دستور می‌دادند که مانع ورود هزاره‌ها به میدان شوند.»
او توضیح می‌دهد که با وجود مانع شدن مأموران، به کمک نیروهای خارجی توانسته داخل میدان هوایی شود.
سینا (اسم مستعار) یکی دیگر از شهروندان که اکنون در کانادا رسیده است، می‌گوید که از بین ۳۵۰ نفر، تنها ده نفر هزاره، همراه آنان بوده‌اند.
مژده (اسم مستعار) یکی دیگر از شهروندان می‌گوید که او نیز با وضع مشابه مواجه شده است: «هم‌سفران من همه از قوم پشتون اند. از کابل تا این دم که ما در کمپی در قطر هستیم، با من برخورد تبعیض‌آمیز صورت می‌گیرد.» او افزود که در هواپیمای نظامی حامل مهاجرین به قطر که بیش از ۸۰۰ تن بودند تنها او که خبرنگار در یکی از رسانه های داخلی است، هزاره بوده است.
او توضیح می‌دهد که در میدان هوایی ترجمان‌ها که همه پشتون بودند و از این رو غیر پشتون‌ها را نادیده می‌گرفتند: «ما را نادیده می‌گرفتند و تلاش می‌کردند که پشتون‌ها را به میدان راه دهند. در اینجا هم حتا از من نمی‌پرسند.»
رحمان که اکنون در فرانسه رسیده، می‌گوید که در بین بیش از ۳۰۰ نفر تنها ده نفر هزاره همراه او بوده‌اند: «در اینجا بیشتر پشتون‌ها است افرادی که از هیچ نگاه آسیب پذیر نیستند و اگر در افغانستان بود، طالب بودند.»
او توضیح می‌دهد که شماری از همراهان او، باورهای افراطی دارند و خیلی نزدیک به طالبان اند.
این در حالی است که به تازگی دولت فرانسه دو افغان را به اتهام نزدیکی با طالبان بازداشت کرده‌اند. یکی از این دو افغان، اعتراف کرده که با افراد این گروه در ارتباط بوده است.
شماری اما شاید به اندازه‌ی این افراد خوش‌اقبال نبوده‌اند. آنان نه تنها مورد تبعیض قرار گرفته، بل‌که به شدت از سوی ماموران قطعه ۰۱ طالبان در میدان هوایی لت‌و‌کوب شده‌اند.
فرید که شهروندی استرالیا را داشت یکی از افراد آسیب دیده از این برخورد تبعیض‌آمیز است. ویدیو‌ها از او در صفحه‌های اجتماعی منتشر شد که او را خون آلود نشان می‌دهد.
با سقوط کابل به دست طالبان در ۲۴ اسد سال روان، هزاران نفر برای فرار طالبان از سرزمین مادری خود دل کندند و به امید رسیدن به یک زندگی بهتر به سوی میدان هوایی حامد کرزی هجوم ببرند تا با پروازهای نظامی به کشورهای دیگر منتقل شوند.
ازدحام بیش از حد مردم، باعث هرج‌ومرج کنترل‌ناپذیری در اطراف میدان هوایی و ورودی‌های آن شد و در نتیجه‌ی آن تاکنون نزدیک به دو صد نفر جان باخته‌اند. طبق آمار منتشر شده دست کم ۲۵ نفر در ازدحام و ۱۷۰ نفر در نتیجه انفجار شام‌گاه پنج‌شنبه در میدان هوایی جان باخته‌اند.
با این رقم بلند تلفات و هشدارها از انفجار اما هنوز افرادی زیادی در تلاشند که خودشان را به میدان هوایی کابل برسانند و شامل روند تخلیه اضطراری شوند. 31 آگوست آخرین فرصت تخلیه اضطراری بود
