باران یوسفی
حدود یک هفته از آن لحظه‌ای که شبنم به دلیل پوشیدن شلوار آبی به قول خودش «مثل یک مجرم» بازداشت شد، گذشته؛ اما هنوز کابوس آن رفتار دست از سرش بر نداشته است. محتسبان امر به معروف طالبان در کابل شبنم ۲۱ ساله را بازداشت و با خود به حوزه بردند: «چپن سیاه، چادر و ماسک پوشیده بودم؛ اما یک مرد و زن که چپن‌های سفید به تن داشتند و مربوط به وزارت امر به معروف می‌شدند، از دستم محکم گرفتند و مرا به حوزه بردند.»
هنوز هم که شبنم برخورد آن روز را بازگو می‌کند، اشک می‌ریزد. شبنم به رسانه‌ی رخشانه گفته است، برای خرید لباس و مواد غذایی با خواهرش به مندوی کابل رفته بود که در این جریان، با برخورد توهین‌آمیز محتسبان امر به معروف طالبان روبه‌رو شد.
او گفته که بدون هیچ گناهی، مثل یک مجرم با او رفتار شده است: «در حوزه به من سندی را دادند که آن را تعهدنامه می‌نامیدند. دراین تعهدنامه که در آن باید مشخصات خود را می‌نوشتم، نگاشته شده بود که من به جرم بی‌حجابی بازداشت شدم و تعهد می‌کنم که بار دیگر این جرم را مرتکب نشوم. این سند را امضا کردم.»
بر اساس گفته‌های شبنم، محتسبان امر به معروف از خواهرش خواستند که برای شبنم لباس بلند بیاورد و به یکی از اعضای مرد خانواده تماس بگیرد که او را با خود به خانه ببرد.
شبنم گفته است، در حوزه او شاهد بوده که دختران دیگری نیز به خاطر نوع پوشش شان، از سوی طالبان بازداشت شده بودند. از زمان طرح حجاب اجباری طالبان، بارها شکایت‌هایی از بد رفتاری طالبان با دختران رسانه‌ای شده است.
گروه طالبان در ۱۷ ثور سال گذشته، به گونه‌ی رسمی پوشاندن صورت زنان را اجباری کرد. این گروه طی فرمانی، برای سرپرستان زنانی‌که از این حکم سر باز زنند، مجازات‌هایی مثل اخطار و احضار، زندان و اخراج از کار را در نظر گرفته است. الگوی حجاب طالبان، چادر بلند سیاه و برقع است.
در این گزارش شمار دیگری از دختران در کابل نیز با بیان تجربه‌های خود گفته‌اند، محتسبان طالبان به بهانه‌ی اندک زنان را مانند یک مجرم بازداشت می‌کنند.
یکی از آن‌ها مهرانگیز(مستعار) است. او دانشجوی سال دوم حقوق وعلوم سیاسی در یک دانشگاه خصوصی بود. او گفته است، گشتوگذار در خیابان‌ها دشوار شده است: «دو روز پیش من از خانه به سمت مرکز شهر در حرکت بودم که محتسبان امر به معروف طالبان، پس از بررسی مسافران، به من دستور دادند که از موتر پایین شوم. از من پرسیدند که چرا ماسک ندارم. هرچند برای آنان گفتم که من بیماری تنفسی دارم؛ اما آنان به سخنان من گوش ندادند و به من گفتند که پوشاندن صورت اجباری است و برعکس آن خلاف قوانین.»
روحینا در یک مکتب خصوصی آموزگار است. او هم تجربه‌ی مشابه با مهرانگیز دارد. به گفته‌ی روحینا، نیروهای طالبان او را به دلیل پوشیدن کفش پاشنه‌بلند، از موتر پایین کرده و با سخنان رکیک به او توهین کرده‌اند.
روحینا می‌گوید: «وقتی من را از موتر پایین کردند، مجبور شدم، دوباره به خانه برگردم و نتوانستم همان روز به وظیفه‌ام حاضر شوم. تمام روز را گریه کردم. این حادثه را فراموش نمی‌توانم و هر لحظه یادآوری آن من را رنج می‌دهد.»
با این حال، شماری از زنان می‌گویند، نیروهای طالبان زنان را به بهانه‌ی نپوشاندن صورت شان و سایر موارد که از دید طالبان بی‌حجابی تلقی می‌شود، توهین، تحقیر و در برخی موارد لتوکوب و بازداشت می‌کنند.
عاقله ۲۶ ساله که در یک مرکز آموزشی پنهانی آموزگار است، می‌گوید که طالبان زندگی را برای زنان سخت کرده‌اند. عاقله که با همسر و برادر همسرش به بیرون از خانه رفته و حجاب سیاه بلند نپوشیده بود، چنین می‌گوید: «به بسیار دشواری طالبان را قانع کردیم که ما را بازداشت نکنند. آنان به برادر همسرم گفتند که متوجه حجاب ناموس تان باشید.»
طالبان در دوره‌ی نخست حکومت‌داری شان محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌ای را علیه زنان وضع کردند. آن زمان نیز زنان حق بیرون رفتن از خانه را بدون محرم نداشتند و شماری از باشندگان کابل می‌گویند که محدودیت‌های کنونی طالبان نیز هر روز علیه زنان بیشتر می‌شود.
بصیره، یکی از شهروندان کابل به این باور است که طالبان به گونه‌ی سیستماتیک به دنبال حذف کامل زنان از جامعه هستند: «طالبان با توهین، لتوکوب و بازداشت زنان به بهانه‌ی حجاب، در حقیقت ترس و وحشت را میان آنان افزایش می‌دهند تا آنان دیگر به بیرون از خانه نروند.»
هفته‌ی گذشته نیز شماری از رانندگان و زنان در ولایت بلخ به رسانه‌ی رخشانه گفته بودند که نیروهای موظف امر به معروف و نهی از منکر طالبان، زنان را در شهر مزار شریف به بهانه‌ی حجاب اجباری توهین و تحقیر می‌کنند و رانندگان وسایط نقلیه‌ی عمومی که زنان بدون محرم و «بی‌حجاب» را سوار کنند، مجازات می‌کنند.
قبلا دیدهبان حقوق بشر نیز گفته بود که افغانستان برای زنان، تبدیل به زندان شده است. طالبان حق کار، آموزش، سفر و گشتوگذار آزادانه‌ی زنان را سلب کرده‌اند.
