در شرایط محدودیت‌های گسترده طالبان بر مراسم‌های فرهنگی، امسال تعدادی از زنان و دختران هراتی شب یلدا را به‌صورت مخفیانه گرامی داشتند.
رخشانه: به گفته‌ی این زنان، شب یلدا پیام امیدبخشی دارد: «طولانی‌ترین و سیاه‌ترین شب‌ها سرانجام به سحر می‌رسند.»
مژگان، دختر ۲۴ سالهای که نام مستعار دارد، امسال برخلاف سالهای گذشته، شب یلدا را در کنار زنان معترض جشن می‌گیرد. او در گفت‌وگو با رسانه‌ی رخشانه اظهار داشت: «امسال یلدا را به شکلی متفاوت سپری می‌کنم. تصمیم گرفته‌ام در کنار زنانی باشم که برای حقوق و آزادی ایستاده‌اند، زنانی که در برابر دشوارترین شرایط مقاومت می‌کنند».
به باور مژگان، شب یلدای امسال دو جنبه‌ی فرهنگی و اعتراضی دارد. او می‌گوید: «در شرایطی که طالبان محدودیت‌های سنگینی بر زنان اعمال کرده‌اند، ما تلاش داریم تأثیر این محدودیت‌ها را نه تنها بر آزادی زنان، بلکه بر فرصت‌های فرهنگی، اجتماعی و سنت‌های عمیقاً ریشه‌دارمان بررسی کنیم».
در همین حال، برای نرگس، دختر ۲۵ ساله دیگری، شب یلدا فرصتی برای ارج گذاشتن به دوستی، خانواده و اقوام است. او این شب را در کنار اعضای خانواده‌اش و در خانه‌ی مادربزرگش جشن می‌گیرد.
نرگس با انتقاد از فرمان طالبان که یلدا را حرام اعلام کرده‌اند، می‌گوید: «طالبان هر چیز را به دین ربط می‌دهند و می‌گویند تجلیل از این شب کفر است و خلاف اسلام است. اما شب یلدا برای ما نمادی از اتحاد، همبستگی و گردهمایی است»
سال گذشته، وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان در تاریخ ۳ جدی با انتشار بیانیه‌ای در پلتفرم ایکس (توییتر سابق) اعلام کرد که شب یلدا «حرام و گناه» است و تجلیل از آن جایگاهی در دین اسلام ندارد.
دکتر احمدغنی خسروی، استاد دانشگاه بارد و لیبرال آرت یونیورسیتی برلین، در گفت‌وگویی با رسانه‌ی رخشانه اشاره کرد که در آریانای باستان، شب یلدا نماد پیروزی نور بر تاریکی بوده و به‌عنوان مهم‌ترین شب سال جشن گرفته می‌شده است.
او با تأکید بر رابطه‌ی طالبان با مراسم‌ها و جشن‌های آریایی، اظهار داشت که یلدا، نوروز و مهرگان نه‌تنها تضادی با دین اسلام ندارند، بلکه بخشی از هویت فرهنگی مشترک کشورهای فارسی‌زبان محسوب می‌شوند.
دکتر خسروی افزود: «باوجود فشارها برای حذف این مراسم‌ها، یلدا جایگاه خود را در دل مردم حفظ کرده است. هیچ حکومت یا فردی نمی‌تواند یلدا را از میان ببرد. مردم همیشه این شب را جشن می‌گیرند، حتی در برابر همه فشارها. این سنت نه‌تنها زنده است، بلکه بیش از پیش در جامعه ما ریشه دوانده است. هیچ‌کس نمی‌تواند در حریم خصوصی مردم دخالت کند و آنان را از برگزاری یلدا بازدارد».
