الیاس میرزایی
وزارت اطلاعات و فرهنگ تحت اداره‌ی طالبان برای نخستین بار بعد از مسلط شدن دوباره به افغانستان، تقویم رسمی این گروه را به چاپ رسانده است. در تقویم سال ۱۴۴۴ هجری قمری که از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان برای ادارات و وزارت‌ها توزیع شده، تعدادی از روزهای مذهبی و مناسبت‌های ملی و بین‌المللی حذف و در مقابل مناسبت‌های مربوط به گروه طالبان افزوده شده است. در سال‌نمای طالبان، مجموع روزهای رخصتی سال از ۱۵ روز به ۹ روز کاهش یافته است. تقویم طالبان بر اساس سال قمری ترتیب شده که سال آن از اول محرم (۸ اسد۱۴۰۱) شروع و روز ۲۷ سرطان ۱۴۰۲ ختم شده می‌شود. هم‌چنین، مناسبت‌ها به تاریخ قمری نوشته شده و مصادف با روزهای شمسی ذکر گردیده است. به گونه‌ی مثال، از ۲۸ اسد این‌گونه یاد شده است: ۱۸ محرم‌الحرام مصادف به ۲۸ اسد روز استرداد استقلال کشور.
کدام روزها حذف شده است؟
نسخه‌ای از تقویم طالبان که نگارنده به آن دست یافته نشان می‌دهد که طالبان مناسبت و تعطیلی روزهای اول و دوم سال نو هجری شمسی را حذف کرده و دوم حمل، روز دهقان را به نام «روز آغاز دروس معارف» تغییر داده است. هم‌چنین این گروه، تعطیلی روز هشتم ثور، سال‌روز پیروزی مجاهدین را حذف کرده و از هفتم ثور به عنوان «روز کودتای ننگین حزب خلق و پرچم» نام برده است. هم‌چنین، مناسبت‌های روز جهانی مادر، ۸ مارچ روز همبستگی زنان و روز جهانی منع خشونت علیه زنان نیز از سوی این گروه حذف شده است. افزون بر این روزها، تعطیلی دهم محرم (روز عاشورا) و ۱۲ ربیع الاول زادروز حضرت محمد (ص) را نیز برداشته است. ۱۸ سنبله سال‌روز ترور احمدشاه مسعود و هفته شهید از دیگر روزها و مناسبت‌هایی است که در تقویم منسوب به طالبان لغو شده است؛ ولی تعطیلی ۲۸ اسد سال‌روز استرداد استقلال افغانستان و ۲۶ دلو سال‌روز خروج ارتش سرخ شوروی از کشور، پا برجاست. «روز ملی زبان اوزبیکی»، «روز جهانی ملل متحد»، «روز جهانی صلح»، «روز جهانی سینما» و «هفته قانون اساسی» از دیگر مناسبت‌هایی است که از این تقویم حذف شده است.
واکنش‌ها چیست؟
درج جزئیات تقویم طالبان که در آن تعدادی از مناسبت‌ها حذف شده، واکنش‌هایی را به دنبال داشته است. دکتر محمد قاسم وفایی زاده سرپرست وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت پیشین افغانستان و استاد دانشگاه کانازاوا در جاپان، می‌گوید که طالبان با این اقدام در حقیقت برای یک‌دست‌سازی مناسبت‌ها تلاش می‌کند؛ اما این یک اقدام نکوهیده است. به باور وی، حذف این مناسبت‌ها از تقویم رسمی کشور «به معنی انکار بخش مهمی از تاریخ و در عین حال انکار تنوع فرهنگی و مذهبی جامعه افغانستان است.»
نیک‌بخت فهیمی، نماینده قبلی مردم بامیان در پارلمان، در واکنش به حذف شدن مناسبت روز مادر و ۸ مارچ «روز جهانی همبستگی زنان» می‌گوید که طالبان با این کارشان یک‌بار دیگر نشان دادند که این گروه در ضدیت کامل با زنان قرار دارد، طوری که حتی تحمل بودن روز مادر و زن را در تقویم ندارد. به باور او، طالبان وقتی زنان را از حقوق اساسی که اسلام برای آن‌ها داده، محروم کنند، حذف مناسبت‌های مربوط به زنان، برای آنان کار خیلی ساده است و با توجه به عمل‌کرد این گروه، انتظاری بیش‌تری از این، از آنان نمی‌رود.
کاربری، در شبکه‌ها‌ی اجتماعی در واکنش به حذف شدن روز نوروز، چنین نوشته است: «شاید نوروز را از تقویم حذف کنند، اما از دل‌های ما حذف نمی‌توانند، چون نوروز جزء فرهنگ ماست.»
چه روزهایی اضافه شده است؟
طالبان با حذف مناسبت‌ها و تعطیلی‌های مرسوم در زمان جمهوریت، روزهایی منسوب به خودشان را درج تقویم کرده است. در تقویم این گروه، از ۲۴ اسد ۱۴۰۰ به عنوان «روز پیروزی جهاد مردم افغانستان به رهبری امارت اسلامی افغانستان علیه اشغال امریکا و متحدین آن» یاد گردیده و رخصتی اعلام شده است. هم‌چنین از «۱۰ حوت ۱۳۹۸ روز امضای توافقنامه تاریخی ختم اشغال از طرف امارت اسلامی با امریکا در دوحه» نام برده شده و از ۹ سنبله به عنوان روز «اخراج کریس دوهانو آخرین عسکر امریکایی از افغانستان» یاد گردیده است. ۳ ثور روز مرگ ملا محمد عمر بنیان‌گذار طالبان و ۵ جوزا ۱۳۹۵ روز انتخاب ملا هبت الله آخوندزاده به حیث رهبر طالبان و چندین مناسبت دیگر، از جمله روزهایی است که در تقویم افزوده شده است.
از جانب دیگر، با وصف این‌که طالبان سال قمری را اساس کارشان قرار داده و آن را به عنوان روزشمار سال انتخاب کرده است؛ اما به مناسبت فرا رسیدن سال نو قمری، هیچ پیامی از طرف رهبری این گروه به نشر نرسیده است.
پیچیده‌گی تقویم قمری طالبان
تقویم طالبان با وصف این‌که بیشتر برای استفاده کارمندان ادارات ساخته شده و در خارج از ادارات کسی به آن مراجعه نخواهد کرد، دارای پیچیده‌گی‌هایی است که برای کارمندان ادارات دردسرساز خواهد بود. زیرا مصادف کردن روزهای قمری با مناسبت‌های سال شمسی، به معمایی می‌ماند که تنها با منطق طالبانی حل شدنی است. به طور نمونه یکی از مناسبت‌های ماه صفر چنین درج گردیده است: « ۳ رجب المرجب ۱۴۲۲ مطابق ۳۰ سنبله ۱۳۸۸ روز صدور اعلامیه فرضیت جهاد از طرف شورای علمای کرام علیه تجاوز امریکا، ناتو و متحدین آن در افغانستان.» پیچیدگی در این است که ۳۰ سنبله ۱۴۰۱، مطابق به ۲۴ ماه صفر قمری و ۲۱ ماه سپتمبر میلادی است؛ اما در این تقویم سوم ماه رجب که هیچ سنخیت با ماه صفر ندارد، ذکر شده است. این پیچیده‌گی و درهم تنیدگی در روزها و ماه‌های دیگر نیز تکرار شده است. این درهم تنیدگی بدون شک باعث سرگردانی استفاده‌کننده‌گان تقویم خواهد شد.
