خانهاش را به محل آموزش برای دستکم ۹۰ دختر دانشآموز تبدیل کرده است. آموزگار رضاکار و جوانی در ولسوالی سپین بولدک ولایت قندهار که میگوید، آستین برزده تا با بیسوادی دختران منطقهاش مبارزه کند. نامش زیتالله مبارز است. ۲۲ ساله و دانشجوی فارمسی در دانشگاه قندهار.
مبارز به رسانهی رخشانه میگوید، این مرکز آموزشی را چهار ماه قبل در خانهاش راه انداخته است و به دانشآموزان، آموزش عصری داده میشود. «مکتب حاجی عبدالصمد خان در ۵ کیلومتری قریهی ما است. دو بار که از آن دیدن کردم حیوانات در آن بسته بود. نه شاگرد دارد نه استاد. وضعیت تعلیم در منطقه ما خیلی خراب است.»
خانه آقای مبارز در منطقه «جبهه» در ولسوالی اسپینبولدک است؛ جایی که ۱۰ کیلومتر با مرکز ولسوالی فاصله دارد. به گفتهی این آموزگار، تا کنون برای آموزش دختران در این منطقه هیچ کاری نشده است.
برای این که مبارز بهانهای به دست طالبان و مردمی که مخالف آموزش دختران هستند، ندهد، آموزگاران این مرکز را از میان زنان انتخاب کرده است. سه عضو خانوادهی اقای مبارز که آنها در پاکستان مکتب خوانده و با سواد شدهاند.
در این مرکز آموزشی، به دختران مطابق نصاب معارف افغانستان مضامین ریاضی، هنر، فارسی، پشتو و انگلیسی تدریس میشود. «حدود چهار ماه قبل، این مرکز را شروع کردم. حس مسوولیت بود. چون در جامعهی ما به حق دختران جفا میشود. دختران از درسخواندن محروم هستند. در تمام کشور، به دختران اجازه رفتن به مکتب داده نمیشود.»
اشارهی مبارز به محدودیتی است که طالبان وضع کرده است. بیش از ۴۰۰ روز از بسته ماندن مکتبهای دخترانهی بالاتر از صنف ششم به دستور طالبان گذشته است. هنوز روشن نیست که این وضعیت تا چه زمانی دوام خواهد کرد. هرچند ،هفته پیش ذبیحاالله مجاهد سخنگوی گروه طالبان در نشستی در ترکیه گفت، بازشدن مکتبهای دخترانه حتمی است. اما طالبان روشن نکرده است که چرا مکتبهای دخترانه تا هنوزبسته است.
مبارز نیز در این مرکز تنها برای دختران تا صنف ششم خدمات آموزشی ارایه میکند. هرچند در شروع در این مرکز برای ۱۵ دختر دانشآموز بالاتر از صنف ششم نیز درس داده میشد، این کار دوام نکرد. «از طرف خانواده برای شان اجازه داده نشد. وقتی مکاتب بسته بود، از طرف برخی مردم تبلیغات میشد که دختران فقط باید در خانه باشند. زنان اجازه بیرون شدن از خانه را ندارند. تبلیغات منفی آخر کار خودش را کرد. خانوادههای ۱۵ دختری که بالاتر از صنف ششم بودند، فرزندان خود را مانع شدند.»
به گفتهی مبارز، در مناطق دو دست افغانستان، بهویژه در جنوب کشور، خانوادهها در مورد اهمیت آموزش دختران آگاهی کمی دارند. اومیگوید، باید در قدم اول ذهنیت سازی شود تا خانوادهها در کنار پسران به دختران هم اجازهی آموزش را بدهند. «حق دختران است که مثل پسران درس بخوانند. آنان هم انسان هستند. نباید از حق خود محروم شوند. خواست من این است تا مکاتب دخترانه باز شود. فعلا یک خلا درست شده، دختران تا صنف ششم اجازه دارند اما از ششم تا دوازدهم اجازه ندارند. بعد اجازه دارند. اگر مشکل فرهنگی است، چرا مکاتبی که در شهر است و استادان زن دارد در آنجا به دختران بالاتر از صنف ششم اجازه داده نمیشود.»
وقتی دروازههای مکاتب دخترانه در افغانستان به دستور طالبان به روی دختران بسته شد، خیابانها تنها شاهد حضور اعتراض زنان بودند. به نظر مبارز، بسیاریها در برابر این کار، پنبه در گوش فروکردند.
این مرکز آموزشی به با هزینهی شخصی مبارز راه افتاده و تا حالا به کارش ادامه است. براساس برآورد مبارز، تمویل مالی این مرکز آموزشی با هزینهی شخصی برای پنج ماه بود که چهار ماهش گذشته است. بعد از پنج ماه خطر این که مرکز به خاطر کمبود مالی بسته شود، بسیار زیاد است.
این آموزگار رضاکار میگوید: «این مکتب را بهخاطری فعال کردم که در قریه ما برای دختران مکتب نبود. تا پنج ماه من میتوانم با پول خود مکتب را فعال نگه دارم. امام بیش از آن توان ندارم. چون وضعیت اقتصادی خودم خوب نیست.»
از نظر مبارز، برای اینکه تبلیغات کند تا ذهنیت مردم را در مورد آموزش دختران بازتر کند و همچنان تهیه کتاب، مواد آموزشی و فراهم کردن جای مناسبتر آموزشی به کمک و دستگیری نیاز دارد.
این آموزگار جوان، برای این که اهمیت آموزش زنان را برجست کند،میگوید، در حال حاضر در تمام ولسوالی سپین بولدک حتا یک دندانپزشک زن وجود ندارد. او میگوید راه حل این مشکل با سواد شدن دختران است. «داکتر زن نیست. زنان باید پیش داکتر مرد بروند. این در حالی است که به دختران اجازه داده نمیشود درس بخوانند. دختران هم شوق دارند درس بخوانند. در همین مرکز ما، دختران با شوق بسیار میآیند و درس میخوانند. آنان میخواهند پیشرفت کنند»
هرچند مبارز علاقه چندانی نداشت که کارش حالا رسانهای شود، اما میگوید، ترس او این بود که بهخاطر کمبود بودجه مرکز آموزشیِ را که با خون دل باز کرده، بسته شود. به همین خاطر میخواهد به رغم نگرانیهایی که دارد کارش را رسانهای کند تا روزنهای برای دوام کارش شود و از نظر مالی ادامه این مرکز آموزشی ویژه دختران در جایی که دسترسی زنان ودختران به فرصتهای آموزشی صفر است، ممکن شود. «تا به حال کسی را خبر نکرده بودیم. مکتب ما پُت بود… اما حالا مجبور هستیم. با کمبود پول و امکانات مواجه هستیم. به خاطر کمک میخواهم موضوع، رسانهای شود.»
براساس گفتههای منبع، در ولسوالی سپین بولدک ولایت قندهار یک مکتب دخترانه به نام مکتب عبدالکریم وجود دارد که به مکتب فراهیها نیز معروف است.