باج‌گیری طالبان از موسسات همکار برنامه جهانی غذا

نویسنده: محمد حسین جوهری

سازمان ملل برای جلوگیری از سقوط نظام اقتصادی افغانستان و مبارزه با گرسنگی و فقر در این کشور، تا کنون کمک‌های زیادی را به افغانستان سرازیر کرده که باید دور از دسترسی طالبان، به مردمان متضرر از وضعیت کنونی توزیع شود؛ اما منابعی از کابل به من گفتند که استخبارات و پولیس طالبان در نواحی مختلف، از این کمک‌ها مستفید شده‌اند.

سازمان ملل کمک‌هایش را از طریق موسسات و نهادهای فعال در افغانستان توزیع می‌کند تا دست طالبان از مداخله در روند توزیع کمک‌ها کوتاه باشد؛ شرطی که سران طالبان هم آن را پذیرفته و به نهادهای کمک‌رسان از عدم مداخله‌ی‌شان اطمینان داده‌اند؛ ولی خلاف آن تعهد، افراد این گروه از چند ماه به این سو در تمامی نواحی کابل به کمک‌های سازمان ملل دست‌برد زده و موسسات مسوول توزیع کمک‌ها را مجبور به باج دادن ساخته‌اند.

موسسات همکار سازمان ملل کمک‌ها را از طریق نواحی و وکلای گذر توزیع می‌کند. طوری که ابتدا مقدار کمک و تعداد مستفیدشدگان با ناحیه مربوط در میان گذاشته می‌شود و بعد شمار مستفیدشوندگان میان وکلای گذر تقسیم می‌گردد. حامد (مستعار) از وکلای گذر کابل می‌گوید که در ناحیه، ابتدا حوزه پولیس و استخبارات سهم‌شان را می‌گیرند و بعد مقدار کمک باقی‌مانده میان وکلای گذر تقسیم می‌شود. به گفته‌ی وی، طالبان به این حد قناعت ندارند و اکتفا نمی‌کنند؛ بلکه استخبارات، پوسته پولیس و زون منطقه‌یی هر کدام به‌طور جداگانه برای هر وکیل گذر افرادی را به‌خاطر شامل شدن در لیست کمک معرفی می‌کنند. این وکیل گذر تا کنون در هر دور توزیع کمک، ۷ تا ۱۲ نفر از اعضای استخبارات و پولیس طالبان را به جای موکلینش معرفی کرده است.

افراد طالبان وکلایی را که از دادن سهمیه به آن‌ها خودداری کرده‌اند، از وکالت منفک کرده و به جای آن‌ها افراد مورد نظرشان را معرفی نموده‌اند. عبدالمتین (مستعار) از جمله وکلایی است که توسط استخبارات طالبان بازداشت و سپس از قید این گروه رها شده است. او می‌گوید: «زمانی که نام ۷ نفر معرفی شده از سوی استخبارات را شامل لیست نکردم، توسط طالبان دستگیر و به نظارت خانه منتقل شدم. بعد از چند روز آزاد شدم؛ اما مهر وکالتم را ندادند و گفتند که دیگر حق فعالیت نداری.» به باور او، نزدیک به ۳۰ درصد از کمک‌ها، توسط طالبان در هر ناحیه تصاحب می‌شوند.

منبعی در شهرداری کابل نیز گفت که بعد از آمدن طالبان، حدود ۴۰۰ وکیل گذر، بنا بر دلایل مختلف از سوی این اداره منفک شده‌اند. او منفک شدن وکلای گذر را از سوی استخبارات طالبان رد نکرد؛ بلکه نارضایتی مردم را از دلایل عمده برکناری وکلای گذر دانست؛ اما به گفته عبدالمتین، اکثریت وکلای گذر به علت عدم همکاری با استخبارات طالبان، منفک شده‌اند.

احمدضیا (مستعار) کارمند یکی از موسسات توزیع‌کننده کمک‌ها به شرط محفوظ ماندن هویتش، گفت که  موسسه‌ای که او کارمندش است، به‌خاطر تهدید شدن از سوی استخبارات طالبان، مجبور شده‌اند تا به آنان باج دهند، در غیر آن اجازه فعالیت در ساحه مورد نظر برایش داده نمی‌شود. او تصریح کرد که ما از طالبان خواسته‌ایم تا افراد معرفی‌شده از سوی آنان باید ساکن همان ناحیه باشد و در ضمن هنگام گرفتن کمک با اسلحه در محل توزیع کمک حاضر نشوند. وقتی به او گفتم که باج‌دهی شما به طالبان، خلاف تعهدات سازمان ملل متحد است، در جواب گفت که اگر این کار را نکنیم، طالبان با توطئه و دوسیه‌سازی موسسه ما را تعطیل می‌کند. به ادعای وی، مقامات رده بالای سازمان جهانی غذا (WFP)  از باج‌گیری طالبان به نحوی با خبر است.

در عین حال، احمدالله از باشندگان ناحیه پنجم شهر کابل می‌گوید که استخبارات طالبان به او پیشنهاد کرده‌ که در برابر شامل شدن در لیست کمک، برای آن‌ها از منطقه مورد نظر گزارش‌دهی نماید؛ اما او این پیشنهاد را نپذیرفته است. احمدالله به این باور است که طالبان با استفاده از فقر مردم، می‌خواهد از این طریق آنان را وادار به جاسوسی کند.

افزون بر این، کارمند یکی از موسسات که در زمان جمهوریت در بخش‌ اعمار مکتب و چاه‌های آّب نوشیدنی در ولایات فعالیت داشت، گفت که با آمدن طالبان، تمام دفاتر ولایتی‌شان بسته شد و رهبری موسسه با درک شرایط بد اقتصادی مردم افغانستان، تصمیم به توزیع پول چند پروژه ولایتی به افراد مستحق در هفت ناحیه کابل گرفتند؛ ولی طالبان به این کار مداخله کردند. او افزود: بعد از آن که گروه‌های سروی ما به سه ناحیه توظیف شدند، طالبان مانع کار آنان شدند. طالبان با افزودن یک نفر از اعضای خودشان در گروه، اجازه سروی خانه‌ها را داده و از این طریق افراد مورد نظرشان را برای دریافت کمک وارد لیست کرده بودند.»

دست‌برد زدن طالبان به کمک‌های سازمان جهانی غذا، در حالی است که منبعی از وزارت رسیدگی به حوادث طبیعی طالبان می‌گوید: «کمک‌هایی که به این وزارت داده می‌شود، به افراد نیازمند توزیع نمی‌گردد؛ بلکه به وزارت‌های داخله و دفاع منتقل می‌گردد.»

منبع به این باور است که طالبان، نان و غذای سربازان‌شان را از این کمک‌ها تهیه می‌کنند.