دروازه‌ بسته باشگاه‌های زنانه؛ «دریک ماه که ورزش نکردم از درد کمر از جایم بلند شده نمی‌توانم»

شیرین یوسفی

دو هفته است که بیماری فشار خون بالا و نفس‌تنگی زهرای ۴۲ ساله به حالت اولش برگشته است. دوسال زحمت و تلاش او برای مهار این بیماری به این دلیل که طالبان دروازه‌ باشگاه‌های زنانه را در کابل بسته‌اند، از بین رفته است. زهرا به توصیه داکتر باید زیر نظر مربی و به گونه منظم ورزش می‌کرد.

۱۶ روز پیش به دستور طالبان، باشگاه زنانه‌ی که زهرا زیر نظر مربی در آن تمرین می‌کرد، مهر و لاک شد. زهرا به رسانه‌‌ رخشانه گفته است: «دو هفته که ورزش نکردم، فشارم تغییر کرده. احساس نفس تنگی دارم. داکتر برایم گفته باید هر روز ورزش کنم؛ اما فعلا نه جای دارم و نه مربی و هر روز حالم خراب‌تر میشه. افغانستان جای نیست که زنان در سن و سال مه از شوق کلپ برود. همه نیاز داریم و مجبوریم ورزش کنیم.»

شماری از زنان در کابل که به توصیه داکتر شان باید ورزش می‌کردند و پس از بسته شدن باشگاه‌های زنان به دستور طالبان به رسانه‌ رخشانه گفته‌اند، وضعیت سلامتی شان بدتر شده‌اند. رسانه‌ رخشانه دستکم با هفت زن که  از فشار خون بالا، تنگی نفس، اضافه وزن، دیابت، دیسک کمر و افسردگی رنج می‌برند، گفت‌وگو کرده و از این که بسته شدن باشگاه‌های ورزشی زنان چه تاثیر بر زندگی آنان دارد، پرسیده است. این زنان گفته‌اند، به دلیل نبود امکانات و فضای مناسب نمی‌توانند در خانه‌های ‌شان ورزش کنند. از نظر این زنان، طالبان دشمن سلامتی زنان هم است.

زهرا مادر پنج فرزند است. او از چربی و فشار خون بالا رنج می‌برد. دو سال قبل وقتی به داکتر مراجعه کرد، وزرش منظم بخشی از درمان دراز مدت برایش به « شدت» توصیه شد.  او به این توصیه عمل کرد و نتیجه‌ی خوبی هم گرفته بود. حالا او دوباره نگران وضع سلامتی‌اش است.

ممنوعیت ورزش زنان و بسته شدن باشگاه‌های زنانه یکی از ده‌ها محدودیت طالبان علیه زنان در افغانستان است. از زمان برگشت دوباره گروه طالبان، زنان مرحله به مرحله از فضای عمومی در حال حذف شدن هستند.

طالبان حدود یک ماه قبل ( ۲۲ عقرب) تصمیم بسته شدن باشگاه‌های زنانه را در افغانستان اعلام کردند. در آن زمان در توجیه این تصمیم، محمد عاکف صادق مهاجر، سخنگوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر این گروه به خبرگزاری فرانسه گفته بود: «سالن‌های ورزشی برای زنان تعطیل است، زیرا مربیان آن‌ها مرد و برخی از این سالن‌ها مختلط بودند.»

بصیره ۳۴ ساله به رسانه‌ رخشانه گفته است، در ساعتی که آن‌ها ورزش می‌کردند، همه زنان و مربی نیز زن بود. بصیره که سه سال است از درد شدید کمر رنج می‌برد، از یک سال به این طرف به دستور داکتر عضو باشگاه زنانه‌ی در غرب کابل شده بود.

یک ماه است که طالبان دروازه باشگاهی را که بصیره زیر نظر مربی در آن ورزش می‌کرد، بسته‌اند. او گفته است، نگران سلامتی خودش است: «در یک ماهی که ورزش نکردم درد کمرم بیشتر شده و گاهی حتا نمی‌توانم از جایم بلند شوم.»

روزی که طالبان دروازه باشگاه را بستند، بصیره در حال تمرین بود. او گفته است، خاطره تلخ آن روز و تحقیر طالبان را هرگز نمی‌تواند فراموش کند: «صدای موسیقی بلند بود، وقتی که طالبا دروازه ره تک تک کرده ما نشنیده بودیم که یکباره با لکد به دروازه باشگاه زد.  مربی ما رفت دید که طالبا آمده.  در حالیکه باشگاه ما زیر زمینی بود. با توهین و تحقیر گفتند در این زیر زمینی فاحشه‌خانه جور کردید. زود بیرون شوید. بیست دقیقه وقت داد که لباس‌های ما را بپوشیم {تبدیل کنیم}، جواز باشگاه را پاره و دروازه را هم مهرولاک کردند‌.»

از زمان روی‌کار آمدن دوباره این گروه به قدرت، برخورد طالبان با ورزش زنان به شدت سختگیرانه بوده‌ است. بسیاری از زنان که در افغانستان ورزش حرفه‌ی می‌کردند، از ترس طالبان کشور را ترک کرده‌ یا زندگی مخفیانه‌ی دارند. حالا هیچ ورزشکاری زن از افغانستان حق شرکت در مسابقات را ندارند. به عبارت دیگر، حضور زنان در میدان‌های ورزشی به صفر رسیده است. در واکنش به این وضعیت، به تازگی دیده‌بان حقوق بشر خواستار تعلیق عضویت افغانستان در کمیته بین‌المللی المپیک شده است.

کمیته بین‌المللی المپیک در واکنش به منع زنان و دختران افغانستان از ورزش توسط طالبان، نیز گفته که حضور نمایندگان این کشور در مسابقات پاریس ۲۰۲۴، مشروط بر دست‌رسی ایمن زنان و دختران به ورزش است.

سیاه موی ۲۸ ساله این روزها به سختی از جا بلند می‌شود و به فرزند و کارهای خانه‌اش رسیدگی می‌کند. میان صحبت‌هایش نفس‌اش می‌گیرد. در حالیکه عرق پیشانی‌اش را با گوشه چادرش پاک می‌کند می‌گوید، این روزها کمتر جرأت می‌کند از خانه بیرون شود و ترس دارد که  در مسیر راه نفس‌اش کوتاهی کند و در مسیر راه بماند. دو ماه است که دروازه باشگاه به رویش بسته شده است. سیاه موی که از اضافه وزن رنج می‌برد، به تازگی مشکل نفس تنگی هم پیدا کرده است.

او با اشاره به یگانه فرزند دو ساله‌اش می‌گوید، نگران است نفس‌تنگی جانش را بگیرد و جوانی پسرش را نبیند. بسته شدن باشگاه‌ها از نظر سیاه‌موی مبنای شرعی و اسلامی ندارد و این کار بخشی از سیاست زن‌ستیزانه این گروه است: «مه در خانه امکانات ندارم ورزش کنم. به دلیل وزن زیادم از وقتی که ورزش نکردم چند قدم پیاده روی نمی‌تانم و نفسم می‌گیره.»
در همین حال شماری از زنان در کابل با شکایت از محدودیت‌های طالبان گفته‌اند، این وضعیت بر روان آن‌ها تاثیر منفی گذاشته و با ورزش کردن می‌توانند بخش از درگیری‌های ذهنی شان را کم کنند.

کتاب‌های کنج اتاق تنها همدم این روزهای صدیقه‌ی ۳۱ ساله است. تا قبل از حاکمیت طالبان، صدیقه با خواندن هر کتاب برای آینده‌اش رویا می‌بافید؛ اما این روزها فقط برای سرگرمی کتاب را ورق می‌زند. او یکسال است که  با افسردگی شدید دست و پنجه نرم می‌کند و با نگاهی به داروهایش می‌گوید هیچ گاه تصور نمی‌کرد روزی از تابلیت‌های ضد افسردگی استفاده کند: «مه کجا و این دواها کجا. به چه روزی افتادیم.»

صدیقه  بر اساس توصیه داکتر روزانه در کنار استفاده از دارو باید به شکل منظم ورزش کند. اما با محدودیت‌های طالبان و بسته شدن ورزشگاه‌ها نمی‌تواند به باشگاه برود: «وقتی کلپ می‌رفتم همان دو ساعت خیلی خوش می‌گذشت. موسیقی بود با خانم‌ها آشنا می‌شدیم و برای چند لحظه به دور از دغدغه بودم که متاسفانه یک هفته است کلپ ما را طالبا بسته کرده و نمی‌توانم بروم.»
صدیقه‌ از دانشگاه بین المللی جنوب آسیایی کشور هند از رشته جامعه شناسی ماستری دارد. او می‌گوید از این‌ که نمی‌تواند در جامعه کار و فعالیت کند گوشه‌‌گیر  است. صدیقه با اشاره به سیاهی دور چشم‌هایش می‌گوید، همه این مریضی‌ها در همین یک سال  سراغ‌اش آمده است.

شبنم ۱۵ساله با بسته شدن مکتب‌های دخترانه به ورزش تکواندو روی آورد. او یک سال ورزش کرد، تا این که یک روز افراد طالبان دروازه باشگاه آن‌ها را مهر ولاک کردند.
بهاراحمدی، مدیر مسوول یک باشگاه زنانه درغرب کابل به رسانه‌ رخشانه می‌گوید، طالبان جواز کار باشگاه‌های زنانه را  بی‌اعتبار اعلام کرده‌اند. به گفته‌ی خانم احمدی طالبان به مالکان ساختمان‌ها هم هشدار داده‌اند درصورت کرایه دادن مکان به زنان به خاطر ورزش،  آن‌ها را زندانی خواهند کرد: «جدا از رشته‌های رزمی، اکثر زنان که به کلپ‌ می‌رفتن زنانی بودند که مشکلات صحی داشتند. بخصوص بعد از سقوط که هیچ کس از شوق ورزش نمی‌کردند که فعلا متاسفانه خودم هم خانه نشین شدم. طالبان بریم اخطار دادند که در صورت جمع کردن زنان دور و برت زندانی می‌کنیم.»

از نظر داکتران، ورزش برای سلامت روانی و جسمانی زنان یک ضرورت است. یکی از داکتران در کابل می‌گوید که او همیشه ورزش را برای بیمارانش توصیه می‌کند. 

نور الله نوری، متخصص ارتوپیدی در کابل یک در تماس تلفنی به رسانه رخشانه گفت: «زنان در زمان بارداری و تولد طفل مواد ضروری بدن شان را از دست می‌دهند. در کنار گرفتن غذایی مفید باید فعالیت‌های فزیکی داشته باشند. دیسک کمر از شایع‌ترین مرض نزد زنان است که مه در حالت‌های ممکن ورزش را حتمن توصیه می‌کنم.»