مژده محمدی
رقیه ساعی ۲۹ ساله، از دختران معترض که در نخستین اعتراضات خیابانی علیه طالبان در کابل شرکت داشت، دوبار توسط این گروه بازداشت و زندانی شده است. در این گزارش، او روایت‌هایی تکان‌دهنده از شکنجه خودش توسط طالبان در زندان را بازگو می‌کند.
رقیه، سخنان خود را این‌گونه شروع می‌کند: «چشم‌هایم را با پارچه ای و دستانم را به چوکی می‌بستند. قبل از شروع تحقیق، رویم آب سرد می‌ریختند. سوالات تحقیق را به‌صورت عادی پرسان نمی‌کردند بلکه با وحشت تمام و شکنجه بدنی و روحی پرسان می‌شد….. آنها [ افراد طالبان] سلاح را بیخ گوش من گذاشته بودند که سرت فیر می‌کنیم و تو را اعدام می‌کنیم».
ادعای زیادی در مورد شکنجه زنان معترض در زندان‌های طالبان وجود دارد. زنان و دخترانی که تا حالا از زندان رها شده‌اند به طور گسترده در صحبت با رسانه‌ها گفته‌اند، طالبان در جریان تحقیقات از لحاظ روانی بازداشت‌شد‌گان را به‌شدت شکنجه جسمی، آزارواذیت و تحقیر می‌کنند. به حدی که پس از آزادی، آنها برای مدت‌های طولانی با ترومای ترس دست و پنجه نرم کرده‌اند.
رقیه ساعی نیز با ارسال عکس از دارو‌های ضد افسرد‌گی که مصرف می‌کند گفته است: «من شب و روز خواب نداشتم، شب‌ها جیغ زده از خواب بیدار می‌شدم مدت طولانی دارو مصرف می‌کردم، اما بیش از دو ساعت نمی‌توانستم بخوابم».
صبح روز پنج‌شنبه، ۲۲ دسامبر۲۰۲۲، گروهی از دختران معترض با شعار « تحصیل، کار و آموزش» در پیوند به ممنوعیت تحصیل و کار زنان در چهارراهی دهبوری شهر کابل، گردهمایی خیابانی برگزار کردند. دقایقی پس از آغاز اعتراض، نیروهای طالبان به این تجمع اعتراضی یورش بردند و معترضان را مورد ضرب و جرح قرار دادند.
رقیه ساعی می‌گوید، بعد از سرکوب اعتراض که قصد ترک محل رویداد را داشته، نیروهای طالبان او را تعقیب و بازداشت کرده‌اند: «من سوار تاکسی شدم اما افراد طالبان مرا تعقیب کردند؛ راننده تاکسی ترسید و موتر را متوقف کرد. بعد که آنها [افراد طالبان] مرا از تاکسی پایین کردند، از من خواستند تا گوشی همراهم را به آنها بدهم. بعد از مشاهده کلیپ‌ها و عکس‌ها از جریان تظاهرات قبلی با خود گفتند که این از همان جاسوس‌های غرب است و فاحشه است».
رقیه در صحبت‌های خود با خبرنگار رسانه‌ی رخشانه گفته است، افراد طالبان او را لت‌وکوب و در نهایت بدرفتاری بازداشت کردند: «با مشت به گوش چپم زدند. همان لحظه حس کردم که پرده گوش من کفیده و سرم گیج رفت، بعد از آن مقاومت نکردم و به موتر سوار شدم».
به روایت شاهدان محل، در آن روز نیروهای طالبان رقیه ساعی را به همراه چهار دختر معترض دیگر بازداشت کردند و با خود به حوزه سوم امنیتی شهر کابل برده بودند.
شوهر رقیه عضو نیروهای هوایی در وزارت داخله کشور بود. او با رتبه نظامی بریدمل در نقاط مختلف کشور کارکرده بود، اما به‌گفته‌ی رقیه، شوهرش چهار سال قبل توسط طالبان کشته شده است.
رقیه که مادر یک پسر نه‌ساله و دختر هفت‌ساله است، گفته است در اواخر عمر حکومت جمهوریت قصد داشت به ارتش افغانستان بپیوندد؛ زمانی که تلفات نیروهای امنیتی افغانستان در مقابل طالبان بسیار بالا بود. او برخی از کارهای اداری‌اش را پیش برده بود.
مساله بدرفتاری طالبان با زنان معترض زندانی را بسیاری از نهادهای ناظر حقوق‌بشری نیز تایید کرده‌اند. سازمان عفو بین‌الملل در ۲۲ ماه جنوری امسال در نامه‌ای به عبدالحق وثیق، رئیس اداره استخبارات گفته است، فعالان زن بازداشت‌شده در زندان‌های طالبان با بدرفتاری و شکنجه مواجه هستند.
به رغم شواهد گسترده، اما طالبان همواره مساله‌ی بدرفتاری و شکنجه زنان و دختران زندانی را رد کرده‌اند.
رقیه ساعی که حالا از افغانستان خارج شده و در آلمان پناهنده شده، گفته است زمان ورود به حوزه سوم امنیتی نیروهای زن او را حین تلاشی بدنی « عمدا» مورد آزار و اذیت قرار داده‌اند و سپس او را با چشمان بسته در سلول انفرادی حبس کردند: « در اتاق، فرش کرمی رنگ وجود داشت با یک تشک، بالشت و لحاف. در این اتاق حریم خصوصی نداشتم و کمره نصب بود، موارد بهداشتی اصلا رعایت نمی‌شد و در زمانی‌که من به تشناب می‌رفتم مرا با چشم بسته می‌بردند».
رقیه می‌گوید، شب اول و سوم در بازداشت‌گاه طالبان از او به‌دلیل اشتراک در اعتراضات و وجود ویدیوهایی از دختران معترض درگوشی همراهش بازجویی شده است. او گفت، بارها در زمان بازجویی تهدید به مرگ شده است: « سوالات را به صورت عادی پرسان نمی کردند، سوالات را به وحشت تمام سوال می‌کردند. من در جریان تحقیق لت خوردم، آب ریختند، تهدید به مرگ و شکنجه بدنی و روحی و بعد سلاح را بیخ گوش من گذاشته بودند که سرت فیر می‌کنیم، اعدام می‌کنیم. در این اواخر وضعیت من کاملا خراب شده بود به حدی که سرم دور می‌خورد دست و پای من می‌لرزید و حرکت نداشت هم ترسیده بودم وهم پریود بودم».
رقیه ادامه می‌دهد، با وجودی‌که نیروهای طالبان در ابتدای تحقیق مشخصات وی را ثبت کرده بودند، اما در جریان تحقیق او را با الفاظ زننده‌ای صدا می‌زدند. کاری که از نظر او بیشتر به هدف تحقیر و انسان‌زدایی صورت می‌گرفت : « فحش‌های بد می‌دادند ….. در آن‌جا با وجودی که اسم من را می‌دانستند در جریان تحقیق شان حتا یک بار به اسم مرا صدا نکردند و همیشه اسم من فاحشه و…( غیرقابل بازگو) بود».
رقیه با ارسال عکس‌هایی از کبودی بدنش به رسانه‌ی رخشانه گفته است، کبودی‌ها نشانه شکنجه طالبان است.
بار اول رقیه ساعی بعد از سپری کردن چهار روز و سه شب در نظارت‌خانه طالبان با ضمانت آزاد شده است. با این شرط که سکوت کند: «نباید هر آن‌چه که در زندان بر ما گذشته را با کسی شریک می‌کردیم و علیه طالبان هیچ اقدامی نداشته باشیم و هنوز هم آنها تقاضای همکاری داشتند که باید این کاری را که بر علیه امارت می‌کنید به نفع امارت کنید».
رقیه ساعی، بار دوم در تاریخ ۲۶ مارچ ۲۰۲۳ در پیوند به مسدود شدن دروازه‌های مکاتب به‌روی دختران، دوباره به خیابان آمد. قرار بود اعتراض مسیر پل سوخته تا برچی را دربربگیرد.
در ویدیوهای که رقیه به رسانه رخشانه ارسال کرده نشان می‌دهد که او با قامت استوار علیه طالبان شعار می‌دهد:« بگذارید دختران به مکتب بروند، ما بخاطر به صدا درآمدن زنگ مکتب صدا بلند می‌کنیم، خاک پاک‌ام را گرفتی درس و مشق‌ام را نگیر».
نیروهای طالبان در این روز رقیه ساعی، فاطمه محمدی و ملالی هاشمی را حین اعتراض از نزدیکی مکتب آصف مایل از مربوطات ناحیه ششم شهرداری کابل، بازداشت کردند. طالبان رقیه ساعی را بعد از بازداشت به حوزه ششم انتقال دادند. این بار او بعد از ۲۴ ساعت با پادرمیانی بزرگان محلی آزاد شد.
رقیه گفته، نیروهای طالبان قبل از آزادی، از او ویدیو اعتراف اجباری نیز گرفته است. خانم ساعی مایل نیست در مورد جزئیات این ویدیو صحبت کند. اما این کار او را از نظر روحی آسیب جدی زده است.
موضوع اعتراف اجباری مساله‌ی تازه‌ای نیست. تاکنون چند بار طالبان ویدیوهایی را نشر کرده‌اند که زنان بازداشت شده در آن می‌گویند به دستور بیرونی و برای بدنام سازی طالبان اعتراض کرده‌اند.
طالبان به دنبال خلق این روایت هستند که موضوع اعتراض زنان علیه این گروه یا به دستور از بیرون است یا برای «کیس‌سازی» زنان برای رفتن به کشورهای غربی. این در حالی است که طالبان محدودیت‌های گسترده‌ای را علیه زنان وضع کرده‌اند.
ریچارد بنت گزارشگر سازمان ملل متحد وضعیتی را که طالبان برای زنان افغانستان بوجود آورده «اپارتاید جنسیتی» خوانده است.
