معضل کم‌بود آب در کابل؛ زنان و کودکان بیش‌تر تحت فشار هستند

الیاس احمدی

از کودک ۱۰ ساله تا مردان و زنان سال‌خورده که سن شان تا ۷۰ سال می‌رسد، ساعت‌ها منتظر نوبت هستند تا بتوانند چند بُشکه آب به خانه‌های شان ببرند.

 شرکت آب‌رسانی خصوصی«هدایت طاهری» از مدت هشت ماه به این‌سو، آب را به روی مشتریانش بسته است.

 به گفته‌ی باشندگان ساحه‌ی«آسیا بینی» ریگریشن در غرب شهر کابل، این شرکت از مشتریانش خواسته است تا هر خانه با پرداخت ۲۰ هزار افغانی به این شرکت، قرارداد‌های شان را تجدید کنند، در غیر آن این شرکت به آن‌ها آب نخواهد داد.

این درحالی است که طبق قراردادهایی که بین مردم ساحه‌ی«آسیا بینی»‌ ریگریشن در برچی و شرکت هدایت طاهری امضا شده، شرکت خصوصی آب‌رسانی«هدایت طاهری» مکلف است تا هنگام رسیدن لوله‌های آب حکومتی به این ساحه، به مشتریانش آب توزیع کند.

تهمینه ۱۰ سال عمر دارد. ساعت دوازده‌ونیم ظهر، در شلوغی یک کوچه‌ی مارپیچ و تنگ، در یک صف طولانی منتظر است تا نوبتش برسد و چند بشکه آب برای خانواده‌اش ببرد. او دانش‌آموز صنف سوم مکتب«آسیا بینی» است. تهمینه با لحن کودکانه‌اش می‌گوید: «نان چاشت  نخوردیم. ساعت ۵ صبح بیرارم(برادر) میایه نوبت می‌گیره. ساعت ۹ مه که از مکتب رخصت شدم، جایش می‌آیم. چاشت نوبت خوده و بچه همسایه را می‌گیرم، او می‌رود نان می‌خورد. بعد میایه و مه میرم نان خوردن. سخت است، مجبوری است دیگه.»

راحله هر روز بین ساعت چهار تا پنج  صبح، هشت عدد بشکه را با کراچی دستی نزد یکی از ذخیره‌گاه‌های آب در ساحه‌ی آسیا بینی می‌رساند. این زن ۴۵ ساله تاکید می‌کند که ۹ ساعت در صف طولانی منتظر نوبت آب است. او می‌گوید: «از صبح ساعت چهار یا پنج می‌آیم. ساعت‌های دو یا سه بعد از ظهر به من نوبت می‌رسه.»

شکیلا یکی دیگر از زنانی است که هر روز هشت تا ۹ ساعت برای گرفتن مقداری آب، انتظار می‌کشد.

شکیلا ۳۷ ساله، ۴ کودک دارد که بزرگ‌ترین آن‌ها هفت ساله است. او هر روز صبح کودک ۶ ماهه‌اش را در خانه می‌گذارد و با عجله می‌رود تا بشکه‌ها را برای گرفتن نوبت در صف جای بدهد. هرچند ساعت بعد که دلش ناآرام می‌شود، به افراد صف می‌سپرد تا نوبت او را بگیرند و او چند دقیقه بتواند احوالی از کودکش بگیرد: «طفل شیرخوارم خانه می‌مانه. دخترم هفت ساله است، پیش او می‌مانم. اینجه هم گیر نمی‌توانم، یگان نفر را می‌گم که نوبت مرا متوجه باشه، خودم دویده می‌روم خانه طفلک خوره شیر می‌دم، باز پس می‌آیم.»

خانواده‌ی شش نفری شکیلا در هر ۲۴ ساعت حداقل ۸ بشکه آب نیاز دارند. او گفته است، شوهرش کارگر روزمزد است و هر روز به امید یافتن کار از خانه بیرون می‌شود. چهار ماه است که مسوولیت تامین آب خانه به عهده‌ی شکیلا است.

به گفته‌ی‌ این زن ۳۵ ساله، انتقال ۸ بشکه آب در اوایل برای او ناممکن به نظر می‌رسید؛ اما اکنون مجبور است که هر روز این کار را انجام دهد.

یکی از زنانی‌که نمی‌خواهد هویت‌اش در گزارش ذکر شود، می‌گوید که حدود ۱۰ روز قبل، وقتی‌که قطره‌ی آب در خانه موجود نبود، مجبور شد که دروازه‌ی خانه‌اش را به‌روی  دو کودکش قفل کرده و خودش به دنبال آب برود.

او می‌گوید که در نبودش به خانه، دست یکی از کودکانش با روغن داغ سوخته و این باعث شده که مورد لت‌وکوب شوهرش قرار بگیرد.

این مادر گفت: «نمی‌دانم کودکانم چه کار کرده بودند، دست کودک خُرد زیاد سوخته بود. شوهرم شام که آمد، جگرخون هم بود و مرا با مشت لت کرد. دنبال آب که می‌آیم، یک دلم این‌جا است، یک دلم  درخانه.»

داستان زنانی‌که دنبال آب آمده‌اند، تقریبا شبیه هم است. زهرای ۶۸ ساله، می‌گوید که انتقال بُشکه‌های سنگین آب یک طرف؛ اما فشار روحی و روانی گرفتن نوبت و انتظار کشیدن چالش دیگری است که زنان همه‌روزه با آن مواجه هستند.

 او با بغضی در گلو می‌گوید: «این حال و روز ما است. تو خوب ببین، مجبوری نباشد، مرا به همین کارها چه؟ خودم مشکل شُش دارم، لحظه به لحظه نفسم تنگ می‌شود. مجبورم به عقب برگردم و در این روزهای گرم ساعت‌ها منتظر بمانم.»

باشندگان محل گفته اند، از مدت ۹ ماه پیش شرکت خصوصی آب‌رسانی هدایت طاهری، آب را به روی مردم ساحه‌ی آسیا بینی بسته است. مردم این محل که بیش‌تر از ۲ هزار خانواده هستند،‌  در جستجوی آب به جاهای مختلفی برای تامین نیازهای شان مراجعه می‌کنند. آن‌ها معمولا با بُشکه‌های خالی به منبعی در جوار«جاده کمپنی» مساجد و شرکت هدایت طاهری برای پرکردن بشکه‌های شان مراجعه می‌کنند.

شهر کابل به‌عنوان یکی از پرجمعیت‌ترین شهر‌های افغانستان، دچار کم‌بود آب می‌باشد. بر بنیاد معلومات وزارت انرژی و آب حکومت پیشین، شهر کابل دارای ۲۹ میلیون متر مکعب آب است؛ در حالی‌که مصرف آب در این شهر ۳۱ میلیون متر مکعب است.

به گفته‌ی باشندگان آسیا بینی، تامین آب مورد نیاز خانواده‌ها در این ساحه معمولا به دوش زنان و یا کودکان است. محمد امان سلطانی ۴۲ ساله، نماینده‌ی مسجد«نبوت» گذر ۲۴ در آسیا بینی با یادآوری از مشکلات باشندگان این محل، می‌گوید که از مدت ۹ ماه به این‌سو شرکت آب‌رسانی در این ساحه، خدمات آب‌رسانی را متوقف کرده است.

به گفته‌ی آقای سلطانی، شرکت خصوصی«هدایت طاهری» در گذشته و حتا در زمانی که آب را به‌ روی مشتریانش بسته بوده، مانع حفر چاه از سوی باشندگان محل و نهاد‌های مدد‌ رسان در این ساحه شده است.

او افزود: «شرکت طاهری مردم این ساحه را به گروگان گرفته، آب را به روی آن‌ها بسته و به کسی اجازه‌ی حفر چاه را هم نمی‌دهد. طاهری از مردم (خلاف قرارداد اولی) می‌خواهد که با پرداخت پول، قرارداد‌های شان را تجدید کنند.»

در همین حال، رمضان‌علی صایبی ۵۱ ساله، یکی از عالمان دین در این محل می‌گوید که او دقیق نمی‌داند چرا این شرکت آب‌رسان چنین تصمیمی گرفته است.

آقای صایبی گفته، بارها اتفاق افتاده که برای«وضو گرفتن و نماز خواندن» آب در خانه‌اش نداشته است. تامین نیازمندی آب خانه‌ی رمضان‌علی، بر عهده‌ی دو پسر ۱۲ و ۱۶ ساله‌ی او است: «یک پسرم به‌خاطر همی آب ۴۵ روز در مکتب غیر حاضر شده… حالا در جمله‌ی محروم‌های مکتب قرار گرفته.»

اکنون ۲ هزار و ۵۰۰ خانواده از مشتریان شرکت خصوصی آب‌رسانی«هدایت طاهری» دچار مشکلات شدید کم‌بود آب هستند.

 سلمان موحدی۴۶ ساله، وکیل گذر ۲۳ در این ساحه به رسانه‌ی رخشانه گفته است که صاحب شرکت آب‌رسانی نه برای باشندگان ساحه‌ی آسیا بینی، خدمات آب‌رسانی ارایه می‌کند و نه هم اجازه‌ی حفر چاه یا انتقال شرکت آب‌رسانی دیگری را به مردم می‌دهد.

آقای موحدی افزود: «شرکت طاهری از ۱۰ ماه قبل، آب را به میزان خیلی زیاد به روی مشتریانش کم کرده بود. طوری که بعد از مدت چهار روز، هر خانه می‌توانست از طریق نل به آب دست‌رسی داشته باشد. حالا خانه‌هایی است که بیش‌تر از شش ماه نتوانسته یک گیلاس آب از نل بگیرد.»

به گفته‌ی آقای موحدی، باشندگان آسیا بینی چندین بار به شرکت آب‌رسانی پیشنهاد داده‌اند که اگر دچار کم‌بود آب شده، چاه دیگری حفر کند؛ اما هدایت طاهری مالک شرکت آب‌رسانی، پاسخ روشنی به آن‌ها نداده است: «گاهی میگه وزارت انرژی و آب به من اجازه نمی‌دهد. گاهی میگه وزارت صحت عامه به ما اجازه نمیته. خلاصه یک قسم طفره میره… از مردم هم خواهان تجدید قرارداد شده.»

با تلاش‌های مکرر، رسانه‌ی رخشانه موفق نشد که دیدگاه وزارت انرژی  و آب حکومت طالبان را در این گزارش بگیرد؛ اما پیش از این، مطیع‌الله عابد، سخن‌گوی وزارت انرژی و آب حکومت طالبان به صدای آلمان(دویچه‌وله) گفته بود: «ما جلو شرکت‌هایی که به شکل غیرقانونی چاه عمیق حفاری کرده و آب‌رسانی می‌کردند را گرفتیم. پروژه‌ی بند آب‌گردان شاه و عروس و شاه‌توت در پنجشیر، انشاالله در آینده مشکل کم‌بود آب شهر کابل را رفع خواهد کرد.»

باشندگان محل گفته‌اند که هدایت طاهری، مالک  شرکت آب‌رسانی با خانواده‌اش در کشور ترکیه زندگی می‌کند و به همین دلیل مشتریان این شرکت آب‌رسان به درخواست او برای تجدید قرارداد با هزینه‌ی ۲۰ هزار افغانی موافقت نکرده‌اند.

در همین حال، یک منبع معتبر به رسانه‌ی رخشانه گفته است که آقای هدایت طاهری روز پنجشنبه(۲۵ جوزا) افغانستان را به قصد ترکیه ترک کرده است.

رسانه‌ی رخشانه پس از تماس‌های مکرر، موفق نشد تا نظر مسوولان این شرکت آب‌رسانی را در پیوند به معضل کم‌بود آب ساحه‌ی آسیا بینی واقع در غرب کابل، در این گزارش داشته باشد.