دردسرهای دختران خواب‌گاه دانشگاه کابل؛ «خواب‌گاه امن نیست و کسی خانه هم اجاره نمی‌دهد»

لیلا یوسفی

«ما امروز شاهد فیرهای هوایی در چندقدمی خواب‌گاه و نزدیک دانش‌گاه بودیم.‌ هیچ‌ تضمینی وجود ندارد که فردا همین فیرها در داخل دانش‌گاه و خواب‌گاه صورت نگیرد.»
سودابه غزنوی* ۲۳ ساله ساکن خواب‌گاه دولتی دانش‌گاه کابل است. او از ولایت غزنی به دانش‌گاه کابل آمده است. ۱۷ روز از بازگشایی دانش‌گاه‌ها گذشته است، برای سودابه غزنوی، این دو هفته به اندازه‌ی سه سال تحصیل در کابل سخت گذشته است. او که دانش‌جوی سال چهارم خبرنگاری در دانش‌گاه کابل است، می‌گوید: «هرچند خواب‌گاه دخترانه دانش‌گاه کابل باز شده، اما در آن‌جا نه از امنیت خبری است و نه از امکانات.»

همین دو روز پیش، وقتی او صدا‌های فیر را در نزدیکی خواب‌گاهش شنید، تصمیم گرفت با دوستش جای دیگری برای زندگی بیرون از این خواب‌گاه پیدا کند. به گفته‌ی او، صداهای فیر ناشی از درگیری افراد طالبان در نزدیکی دروازه‌ی ورودی خواب‌گاه دخترانه دانش‌گاه کابل بوده است. دختران دانشجو مدعی‌اند که صداهای فیر، گاهی نا وقت شب هم شنیده می‌شود. اما وزارت تحصیلات عالی طالبان حاضر نشد، در این مورد صحبت کند.

معلوم نیست که اکنون چه تعداد دانشجوی دختر در این خواب‌گاه زندگی می‌کند. اداره‌ی طالبان در این مورد معلوماتی به رسانه‌ها نمی‌دهد.

دختران دانشجو می‌گویند، کسی به آن‌ها در شهر کابل خانه اجاره نمی‌دهد. دفترهای راهنمایی معاملات در کابل نیز در گفت‌وگو با رسانه‌ی رخشانه تایید می‌کنند که صاحبان خانه‌ها به دختران دانشجو و زنان تنها از ترس طالبان در کابل خانه اجاره نمی‌دهند.

کسی خانه اجاره نمی‌دهد و خواب‌گاه هم امن نیست

دروازه‌ی ورودی خواب‌گاه دخترانه دانش‌گاه کابل از سوی افراد طالبان نگهبانی می‌شود؛ در حالی که ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان قبلا گفته بود که نیروهای این گروه تعلیم یافته نبوده و تازه از جنگ برگشته‌اند و برخورد شهری را بلد نیستند. در محوطه‌ی خواب‌گاه دخترانه از جنب‌وجوش سال‌های گذشته خبری نیست. هرچند آماری وجود ندارد، اما به نظر می‌رسد همه‌ی دختران دانشجویی که سال گذشته ساکن این خواب‌گاه بودند، هنوز باز نگشته‌اند.

خواب‌گاه دخترانه‌‌ی دانش‌گاه کابل، یگانه خواب‌گاه دولتی برای دختران در کابل است. این خواب‌گاه گنجایش ۱ هزار و ۱۴۰ دانشجو را دارد؛ اما براساس آمارهای قبلی در حکومت گذشته‌ی افغانستان بیشتر از یک هزار و ۶۰۰ دانشجوی دختر از دانش‌گاه‌های کابل، دانش‌گاه پولی‌تخنیک، دانش‌گاه تعلیم و تربیه و دانش‌گاه طبی کابل ساکن این ‌خواب‌گاه بودند.

سودابه غزنوی دنبال جایی برای زنده‌گی در بیرون از خواب‌گاه است. او می‌گوید که در کوچه پس‌کوچه‌های شهر کابل برای یابیدن مکانی برای زنده‌گی، سه روز پرسه زده است. اما از همه جا یک جواب شنیده است: «شما تنها و مجرد هستید، خانه نمی‌دهیم.» او می‌افزاید: «صاحبان خانه میگن در این شرایط طالبانی نمی‌توانیم برای‌تان اتاق بدهیم. همراه‌تان د جنجال می‌افتیم. دشت برچی و پل سرخ را گشتیم اما موفق نشدیم اتاق پیدا کنیم.»
گل افروز^*، دوست و هم‌اتاقی سیما در خواب‌گاه دخترانه دانش‌گاه کابل است. او  می‌گوید که مشکلات این‌جا تنها امنیت نیست. به قول او، اداره خواب‌گاه اجازه پختن غذا را نمی‌دهد و دانش‌‌جویان مجبورند از غذای آماده‌ از بیرون استفاده کنند: «در کنار صحی نبودن غذای بیرون، بحث پول هم است‌. مجبور از غذاهای ارزان‌تر استفاده کنیم که اقتصادی تمام شود.»

گل افروز می‌گوید، گاهی دو طالب مسلح که محافظ در ورودی خواب‌گاه هستند، به محوطه‌ی خواب‌گاه سرک می‌کشند. از قول دختران دانشجو، مسوولان خواب‌گاه به دانشجویان گفته‌اند که باید در داخل محوطه و حتا سالن‌های خواب‌گاه، لباس حجاب داشته باشند. دختران دانشجو می‌گویند که محدودیت تا چهار دیواری خانه رسیده است.
در گذشته نیز زنان و دختران تنها در کابل برای یافتن خانه و جایی برای زندگی باید از هفت‌خوان مشکلات می‌گذشتند، اما در حال حاضر این وضعیت بدتر شده است.

گل افروز می‌گوید، وقتی او و دوستش برای اجاره‌ی جایی برای زندگی در کابل به دفترهای معاملات و چندجای دیگر مراجعه کرده، متوجه شده است که نگاه جامعه به زنان تنها به شدت منفی شده است، به‌ویژه نسبت به دختران که در اتاق‌های کرایی می‌خواهند زنده‌گی کنند: «وقتی می‌گوییم دنبال اتاق کرایی هستیم، حرف‌های بی‌ربطی می‌گویند. گاهی تحمل این حرف‌ها واقعا دشوار است.»
مریم،^* دانشجوی ۲۲ ساله حسرت به دل مانده است. او با بازگشایی دانش‌گاه‌ها اجازه نیافته است از ولایت میدان وردک به کابل بیاید. مریم دانشجوی سال چهارم اداره و پالیسی عامه در دانش‌گاه کابل است. او در گفت‌وگوی تلفنی با رسانه‌ی رخشانه می‌گوید که مشکل مسکن، یگانه دلیلی است که خانواده‌اش او را اجازه نداده است تا به کابل بیاید: «پدر و برادرم اجازه نمی‌دهد که دوباره بیایم کابل و درس بخوانم. پدرم می‌گوید که کابل، دیگر آن کابل سابق نیست که دختر بدون خانواده‌اش درس بخوانه. او می‌گوید پشت خانه‌های کرایی و خواب‌گاه که طالبان است، هیچ اعتمادی نیست.»

مریم، وقتی پشت تلفن صحبت می‌کرد، بغضی که در گلویش داشت، آشکار شد: «از دل‌تنگی مسافری تا بی‌پولی و سختی‌های امتحان را به امید آینده‌ی بهتر تحمل کردم؛ اما طالبان همه چیز را با چشم به هم زدن به خاک یک‌سان کرد.»

سخنگوی وزارت تحصیلات عالی طالبان به‌رغم وعده‌ا‌ی که داده بود، اما در نهایت در مورد این ادعاهای دانشجویان دختر، معلوماتی به رسانه‌ی رخشانه ارایه نکرد.

سما امانی^* دانشجوی رشته کامپیوترساینس در یکی از دانش‌گاه‌های خصوصی است. سما که ۲۳ سال سن دارد  با دو تن از هم‌صنفانش در دشت برچی کابل اتاق دارد. سما می‌گوید که از قرارداد اتاقش شش روز باقی مانده اس؛. اما  او و دوستانش از حالا دنبال اتاق دیگری هستند.

سما و دوستانش نیز دو روز است برای پیدا کردن اتاق کرایی در دشت برچی کابل تلاش کرده‌اند اما موفق نشده‌اند: «صاحب خانه، دیگر همراه ما قرار داد نمی‌کند. می‌گویند که طالب‌ها است، اگر بیایند بگویند که چرا دختران بدون محرم را جای دادی؟ هیچ جواب نداریم. بهتر است بروید جای دیگری برای‌تان اتاق پیدا کنید.»
کبرا^*، هم‌اتاقی سما به رسانه رخشانه می‌گوید: «چندروز گشتیم و هیج اتاقی پیدا نشد. واقعا کلافه و ناامید شدیم. این وضعیت، واقعا برای ما نگران‌کننده است.»
 فروزان^*، دانشجوی سال سوم روان‌شناسی است. او می‌‌گوید که پیش از آمدن طالبان، در خواب‌گاه زندگی می‌کرد؛ اما با آمدن طالبان، دیگر نخواسته است در خواب‌گاه دخترانه‌ی دانش‌گاه کابل باشد: «روز اول که می‌خواستم بروم خواب‌گاه، دیدم دو نفر از افراد طالبان پیش دروازه‌ خواب‌گاه محافظ است که خودش برایم نگران کننده بود. از او روز دیگه طرف خواب‌گاه نرفتم.»

حالا فروزان در خانه‌ی یکی از خویشاوندانش در کابل  زندگی می‌کند. به گفته‌ی فروزان، او با یکی از دوستانش چندین روز برای پیدا کردن اتاق، ساحه‌ی دشت برچی را گشته است؛ اما موفق نشده است: «ما دو نفر هستیم. هیچ خانواده‌ی در شرایط طالبانی حاضر نمی‌شود برای دخترای جوان اتاق بدهد. خانوادها می‌گویند باید محرم داشته باشیم. چند خواب‌گاه شخصی که باز است، فیس‌اش بالا است و از توان یک دانش‌جو که وظیفه ندارد، نیست.»

« نشود که صبا روز برای ما دردسرساز شود»

طالبان تا کنون دستورالعمل‌هایی را  اعمال کرده که برای زنان محدود کننده بوده است. این محدودیت‌ها هم برای زنان و هم برای جامعه نگرانی ایجاد کرده است. از جمله، طالبان گفته است که زنان بدون محرم اجازه‌ی سفر در مسیرهای طولانی را ندارند. هم‌چنان این گروه از راننده‌گان موترهای مسافربری خواسته است که زنان را بدون «همراه محرم»‌ مرد در مسیر طولانی سوار نکنند. طالبان تا کنون دستورالعمل‌های دیگری نیز در مورد تحصیل و کار زنان نشر کرده است که پیام آن برای مردم، برخورد سخت‌گیرانه با زنان است.

از سویی هم، شماری از صاحبان دفترهای راهنمای معاملات می‌گویند، با وجود این‌که روزانه دختران زیادی برای گرفتن اتاق کرایی به دفترهای معلات سر می‌زنند، اما کسی به دختران و زنان تنها خانه نمی‌دهند.

جمعه خان، در پل سرخ کابل دفتر راهنمایی معاملات دارد. او می‌گوید،  با آن‌که از سوی طالبان مکتوب خاص نیامده است تا به دختران تنها و دانش‌جو اتاق ندهیم؛ اما خانواده‌های کمتری حاضر می‌شوند تا خانه‌های‌شان را برای دختران دانشجو و زنان تنها به اجاره دهند: «روزانه دختران زیادی می‌آید که ما اتاق نیاز داریم، حتا خواهش می‌‌کنند و ما را مطمئن می‌کنند که کارمند یا محصل هستند، اما نمی‌توانیم خانه کرایی برای‌شان معرفی کنیم؛ چون سر حکومت طالبان هیچ اعتباری نیست. نشود که صبا روز برای ما دردسرساز شود.»

نجیب الله احمدی، مالک یکی از دفتر های رهنمایی در دشت برچی کابل است.آقای احمدی در مصاحبه ی تلفنی  به رسانه رخشانه می‌گوید که بعد از آمدن طالبان، قراردادهایی که با دختران دانشجو و زنان کارمند داشته است را فسخ کرده است:«بیشتر از ده اتاق کرایی داشتیم که دختران تنها زندگی می‌کردند؛ وقتی طالبان آمد، از همه‌ی‌شان معذرت خواستیم و گفتیم یگان جای دیگر پیدا کنند.»

*. به دلیل حساسیت‌های امنیتی، دانشجویانی که با رسانه رخشانه مصاحبه کردند، خواستند تا نام‌های مستعار برای‌شان انتخاب شود.