زیبا بلخی
طالبان محدودیت‌های زیادی را برای ورود زنان به «روضه شریف» زیارتگاهی منسوب به حضرت علی ــ خلیفه چهارم اسلام و امام اول مسلمانان شیعه ــ در مزار شریف، مرکز ولایت بلخ در شمال کشور وضع کرده‌اند. براساس دستور طالبان، زنان تنها یک روز درهفته حق رفتن به این مکان را دارند.
براساس این دستور، هیچ زن بدون روبند و یا برقع اجازه ورود به صحن این زیارتگاه را ندارد. در اطلاعیه‌هایی که از سوی طالبان در دیوارهای داخلی این زیارتگاه نصب شده، آمده است: «خواهران و مادران فقط روزهای دوشنبه و با داشتن حجاب و پوشش اسلامی همراه با روبند می‌توانند داخل روضه شوند.»
زنان در بلخ می‌گویند، با وجود داشتن لباس منظم و ماسک، اجازه ورود به روضه را ندارند. زنانی که در این گزارش با آن‌ها گفت‌وگو شده، مدعی‌اند که هنگام ورود، به‌خاطر نداشتن روبند از سوی طالبان لت‌وکوب و مورد توهین قرار گرفته‌‌اند.
نازیلای ۲۵ ساله که برای تفریح و زیارت همراه با دوستش به زیارتگاه سخی آمده، به رسانه‌ی رخشانه گفت: «با وجودی که حجابم مکمل بود، چپن سیاه و ماسک داشتم و چادرم را هم منظم پوشیده بودم، اجازه داخل شدن برایم ندادند. اما از دروازه دیگر روضه با بسیار مشکل داخل شدم. وقتی بیرون شدن، طالب دهن دروازه‌ی غربی روضه برایم گفت، تو از اسلام خبر نداری. تو بی‌حیا هستی که با این وضع داخل می‌شوی.»
گنبد دوگانه‌ی آبی بر مزار منتسب به حضرت علی، در شهر مزار شریف ولایت بلخ، یکی از نمادهای مشهور مذهبی و تاریخی افغانستان است. برای کسانی که به بلخ سفر می‌کنند رفتن به این‌جا گریزناپذیر است. برای مردم بلخ «روضه شریف» محیط امن و فضای آرام و لذت‌بخش است.
مدتی است که این‌جا خصوصا برای زنان در بلخ نه امن است و نه لذت‌بخش. طیبه‌ی ۲۲ ساله که همراه با دوستانش برای تفریح به این مکان آمده، می‌گوید که طالبان، زنان را برای ورود به صحن زیارتگاه، اذیت و آزار می‌کنند. «رستورانت‌ها بسته است. کتاب‌خانه‌ها هم زیاد فعالیت ندارند. برای ما همین هفته یک روز هم غنیمت بود؛ اما در این اواخر باز هم محدودیت وضع کردند که فقط کسانی می‌توانند به روضه داخل شوند که روبند داشته باشند. حتا ماسک هم قابل قبول نیست.»
طیبه روزی که با رسانه‌ی رخشانه صحبت می‌کرد با دوستانش اجازه نیافته بود وارد صحن روضه شود؛ به این خاطر که روبند نداشته‌اند. طیبه می‌گوید، او شاهد برخورد زشت طالبان با زنان برای ورود به این مکان بوده است. «حتا ما شاهد این بودیم که در دروازه شمالی روضه، دخترا توسط طالبان لت خوردند با میل و قنداق سلاح‌شان می‌زدند. با وجودی که دخترا حجاب کامل داشتند، بازهم اجازه ورود برای‌شان داده نشد.»
هاجره با خانواده‌اش برای تفریح به زیارتگاه سخی آمده است. او از چشم دید خود در مورد برخورد طالبان چنین می‌گوید: «شاهد بدرفتاری طالبان هم بودم. یک چوب به دست طالب دهن دروازه است و کسانی که روبند داشت را می‌ماندند. ما که روبند نداشتیم در حالی که ماسک داشتیم می‌گفت بروین بیرون. با چوب خود دور می‌کد ما را.»
زیارتگاه سخی، جدای از این که مکان تفریحی و زیارتی است به دلیل قرارگرفتن در مرکز شهر مزارشریف، مسیر عبور و مرور مردم شهر نیز می‌باشد.
طالبان با تسلط بر افغانستان بر زنان محدودیت‌های زیادی وضع کرده‌اند؛ از جمله طرح پردردسر تفکیک جنسیتی در پارک‌های تفریحی. این محدودیت‌ها از نظر کنش‌گران اجتماعی تلاش طالبان برای گرفتن پای زنان در بیرون از خانه است.
زهرای ۱۹ ساله به رسانه‌ی رخشانه می‌گوید، طالبان دست‌کم سه روز در هفته باید اجازه می‌دادند که زنان به روضه بیایند. «دیدم، طالبان کسانی را که روبند نداشتند، داخل روضه نمی‌ماندند و پس روان می‌کردند. اگر زن‌ها بخواهند داخل شوند، طالبان همراه هر چیزی که در دست دارند آن‌ها را می‌زنند. رفتار زشت هم می‌کنند.»
یک عالم دین در بلخ که نمی‌خواهد هویتش در گزارش ذکر شود، می‌گوید، این کار طالبان عقده‌گشایی در برابر زنان است. در حالی که رفتن زنان در چنین جاهایی نه مانع عقلی دارد ونه هم شرعی. «در مقابل مردم شهر و به‌خصوص قشر اناث عقده دارند. عقده‌های خود را از این طریق می‌خواهند رفع بکنند.» «روضه شریف» به مسجد کبود بلخ هم معروف است. این مکان برای مردم افغانستان یادآور خاطرات خوش است. مثل میله گل سرخ و نوروز. اما پس از حدود ۲۰ سال طالبان امسال اجازه برگزاری مراسم نوروز در بلخ را ندادند. هم‌چنان برای اولین‌بار درطول دو دهه‌ی گذشته اجازه‌ی برگزاری مراسم مذهبی عاشورا در صحن روضه نیز داده نشد.
