محمد و احمد
با روی کار آمدن طالبان، صنعت قالین‌بافی در ننگرهار که روزگاری صدها زن سرپرست خانواده را مشغول به کار می‌کرد، با رکود بی‌سابقه‌ای روبه‌رو شده است. زنان قالین‌باف در این گزارش از کاهش شدید نیروی کار و مشکلات بی‌پایان این صنعت می‌گویند؛ صنعتی که به گفته‌ی آن‌ها برای بقا به حمایت و توجه بیشتری نیاز دارد.
شریفه احمدزی که یک کارگاه قالین‌بافی را در مرکز شهر جلال‌آباد مدیریت می‌کند، تلاش دارد تا این صنعت را با وجود دشواری‌های شدید زنده نگه دارد. آماری که خانم احمدزی می‌دهد ناامید کننده است. او گفته که با آمدن طالبان و سقوط بازارهای محلی و بین‌المللی، تعداد زنان کارگر در کارگاه‌های قالین‌بافی در این ولایت از بیش از یک هزار نفر به حدود ۲۰۰ نفر کاهش یافته است.
تمامی تولید‌کنندگان قالین در ننگرهار از دیرزمانی به‌این‌سو زنان هستند؛ چرا که درآمد این صنعت به شدت کاهش یافته و مردان دیگر به این کار علاقه‌ای ندارند.
شریفه و همکارانش اکنون در دل سختی‌ها و بحران اقتصادی تلاش می‌کنند تا روزهای روشن گذشته را دوباره احیا کنند.
ننگرهار، ولایتی که روزگاری به عنوان یکی از مراکز اصلی صنعت قالین‌بافی درافغانستان شناخته می‌شد، اکنون با چالشی بزرگ مواجه است. زیرا با آمدن طالبان، بسیاری از زیرساخت‌های اقتصادی و اجتماعی متزلزل شده و زنان کارگر که ستون فقرات این صنعت بودند، با از دست دادن شغل‌های خود به کنج خانه بازگشته‌اند.
شریفه احمدزی، که به عنوان یکی از زنان پیشرو در این عرصه شناخته می‌شود، می‌گوید: «این صنعت دیگر مثل گذشته نیست. با از دست رفتن بازار و نبود حمایت، تعداد زیادی از زنان که وابسته به این کار بودند، دیگر کاری برای انجام دادن ندارند.»
این کارآفرین زن که بیش از ده سال در ننگرهار کارگاه‌های قالین‌بافی داشته است، از تغییرات ناگهانی پس از ورود طالبان صحبت می‌کند. او با لحنی پر از نگرانی می‌گوید: «قالین‌بافی یک هنر قدیمی در این منطقه است که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است؛ اما اکنون به خاطر سیاست‌های جدید طالبان و عدم دسترسی زنان به بازارهای بین‌المللی، این هنر در حال از بین رفتن است. قبلاً بیش از یک هزار زن در کارگاه‌های من کار می‌کردند؛ اما اکنون از میان آن‌ها فقط ۲۰۰ نفر باقی مانده‌اند.»
او گفته است: «ما دیگر نمی‌توانیم تولیدات خود را به کشورهای دیگر ارسال کنیم. بازارهای محلی هم دچار رکود شده‌اند و مردم توان خرید قالین‌های دست‌باف را ندارند.»
فریبای ۳۵ ساله یکی از زنان قالین‌بافی است که همچنان در کنار شریفه احمدزی در این صنعت فعالیت می‌کند. او با اشاره به دستان زخمی‌اش از سختی‌های کار قالین‌بافی می‌گوید: «قالین‌بافی برای من تنها یک شغل نیست؛ بلکه راهی برای زنده نگه‌داشتن خانواده‌ام است. هر روز با انگشتانی که گاهی خونریزی می‌کنند، قالین می‌بافم و امیدوارم که روزی بازارها دوباره رونق بگیرند.»
شکوفه، زنی ۳۲ ساله، یکی دیگر از کارگران کارگاه قالین‌بافی شریفه احمدزی است. او هم گفته است: «از دولت{رژیم طالبان} می‌خواهیم که به ما کمک کند. ما به مکان‌های بهتری برای کار نیاز داریم. اگر بازاری برای قالین‌های ما نباشد، ما نمی‌توانیم به زندگی ادامه دهیم. این کار تنها امید ما به زندگی است.»
شکوفه می‌گوید که درآمد ماهانه‌‌ی آن‌ها از قالین‌بافی در دوران حکومت پیشین افغانستان بین ۱۰ تا ۱۲ هزار افغانی بود؛ اما اکنون این مبلغ به حدود پنج هزار افغانی کاهش یافته است. او تصریح می‌کند: «در زمان جمهوریت برای کارگاه‌ها کار می‌کردیم و موسسات بشردوستانه هم ماهیانه امتیاز نقدی برای حمایت از زنان قالین‌باف پرداخت می‌کردند؛ اما این روند با آمدن طالبان متوقف شد و اکنون فقط به عنوان کارگر با صاحبان کارگاه‌ها کار می‌کنیم.»
نسرین ۳۷ ساله، که بیش از شش سال است در کارگاه‌های شریفه احمدزی مشغول به کار است، از روزهایی می‌گوید که امید به آینده داشتند. او در صحبت خودش گفته است: «در زمان جمهوریت، قرار بود بازاری برای قالین‌بافان ساخته شود تا بتوانیم قالین‌های خود را در جلال‌آباد بفروشیم؛ اما با آمدن طالبان، همه چیز تغییر کرد. آن بازار هرگز ساخته نشد و اکنون حتا اجازه نداریم به مکان‌هایی که قبلاً برای ما در نظر گرفته شده بود، برویم.»
نسرین به یاد می‌آورد که چگونه در روزهای گذشته با امید و آرزو به کارگاه می‌آمدند. او می‌گوید: «هر روز به کارگاه می‌رفتم و می‌دانستم که کاری دارم که می‌توانم برای خانواده‌ام درآمدی کسب کنم؛ اما حالا همه چیز تغییر کرده است. بسیاری از زنان مجبور شده‌اند به خانه‌هایشان بازگردند، چون دیگر کاری برای انجام دادن ندارند.»
نسرین می‌گوید که هرکدام از زنان قالین‌باف که در این کارگاه‌های قالین‌بافی کار می‌کنند، سرپرستی خانواده‌های پنج تا 12 نفری را بر عهده دارند. او همچنین می‌افزاید: «درآمد قالین‌بافی برای تأمین نیازهای خانواده کافی نیست؛ اما از آنجا که کارهای دیگری وجود ندارد، مجبوریم با همین کار زیاد و درآمد کم روزگار بگذرانیم.»
شریفه احمدزی از حکومت طالبان و مسوولان محلی این گروه می‌خواهد که به این صنعت نگاهی دوباره بیندازند و کمک کنند تا این هنر قدیمی از بین نرود. او می‌گوید: «ما به مکانی منظم برای کار نیاز داریم. همچنین باید بازارهایی برای فروش قالین‌های دست‌باف ما ایجاد شود. بدون این حمایت‌ها، نمی‌توانیم به تولید ادامه دهیم و تعداد بیشتری از زنان شغل خود را از دست خواهند داد.»
احمدزی می‌افزاید که حکومت طالبان باید کمک کند تا قالین‌بافان بتوانند دوباره روی پای خود بایستند. او تصریح می‌کند: «ما از دولت می‌خواهیم که زمین‌هایی برای ما فراهم کند تا بتوانیم کارگاه‌های جدید راه‌اندازی کنیم و همچنین امکان دسترسی به بازارهای بین‌المللی را داشته باشیم. این وظیفه‌ی حکومت است که باید این زمینه را برای ما فراهم کند.»
با وجود تمام مشکلات، زنان قالین‌باف در ولایت ننگرهار همچنان به کار خود ادامه می‌دهند. آن‌ها با امید به اینکه روزی شرایط بهتر شود، دستانشان را به کار می‌گیرند و قالین‌هایی می‌بافند که نمادی از امید، پشتکار و مقاومت در برابر دشواری‌های روزگار حاضر است.
به قول شریفه احمدزی: «ما نمی‌توانیم دست از کار بکشیم. این تنها راهی است که می‌توانیم به زندگی خود ادامه دهیم؛ اما اگر حکومت طالبان و جامعه‌ی جهانی به ما کمک نکنند، این صنعت دیر یا زود از بین خواهد رفت.»
