سارا
«هر شب با شدت گرفتن جنگ، دستور خاموشی لامپ‌های کمپ داده می‌شود و این‌کار وحشت در کمپ را چند برابر می‌کند، دیشب که بازهم صدای فیر به گوش می‌رسید، پسرم گفت: مادر ما امشب می‌میریم؟»
سونیتا (مستعار) مادر یک کودک چهار ساله در کمپی در اوکراین که از جنگی فرار کرده؛ اما در دامن جنگ دیگری افتاده است. با چند دقیقه صحبت بغض‌اش می‌ترکد و می‌گوید، برای پرسش‌های پسرش پاسخی ندارد و برای ترس‌های کودکش پناهی جز آغوش خودش نیست «یک‌ونیم سال پیش بخاطر جنگ در کشور به قصد جای امن‌تر از کشور‌مان فرار کردیم؛ اما قبل از رسیدن به کشور مقصد از سوی نیروهای اوکراینی دستگیر شدیم و نزدیک به دو سال است در کمپ زندانی هستیم.»
یک‌ونیم سال قبل سونیتا با شوهرش به قصد فرار از جنگ و خشونت طالبان راه سفر قاچاقی اروپا را در پیش گرفت؛ اما به گفته خودش نرسیده به اروپا از سوی نیروهای مرزی اوکراین بازداشت و در کمپی مثل یک زندانی نگهداری می‌شد. تا این که یک روز صبح بیدار و درست خود را در معرکه جنگی دید که از دست آن از افغانستان گریخته بود: «آن روز با صدای فیر و انفجار از خواب بلند شدیم. همه‌ی ۶۰ نفری که در کمپ بودیم وحشت کرده بودیم و می‌خواستیم با شکستن دروازه‌ی کمپ، جان مان را نجات دهیم و فکر کردیم پولیس در چنین شرایط اضطراری ما را آزاد خواهد کرد، اما در بی‌باوری کامل اجازه‌ی بیرون شدن از کمپ به ما داده نشد و همه‌ی ما از طرف پولیس‌های کمپ لت‌وکوب شدیم و در همان اوایل گوشی‌های مان هم گرفته شد تا با دنیای بیرون در ارتباط نباشیم.»
مهاجران افغان که درجنگ اوکرین گیر مانده‌اند، دانشجویان، خانواده‌های آنان و کسانی‌اند که از جنگ افغانستان فرار کرده‌اند. براساس گزارش رسانه‌های بین‌المللی حدود پنج هزار شهروند افغانستان در اوکراین زندگی می‌کنند، از جمله 370 نفری که در ماه آگست سال گذشته با سقوط حکومت افغانستان به این کشور منتقل شده‌اند.
در میدان جنگ اوکراین بسیاری از کشورها تلاش دارند تا شهروندان خود را از این معرکه بیرون کنند. اما شهروندان افغانستان گیرمانده در جنگ اوکراین مدعی‌اند که کسی به فکر نجات آن‌ها نیست.
«بی‌پناه» در میانه معرکه جنگ
سونیتا در تماس تلفنی به رسانه‌ی رخشانه می‌گوید، تا کنون خودش را این قدر «بی‌پناه و بی‌کس» در وسط یک معرکه تمام عیار جنگ حس نکرده است: « من، همسر و کودک چهار و نیم ساله‌‌ام یک و نیم سال بی‌سرنوشت در کمپ هستیم و حتی خدمات صحی به ما ارائه نمی‌شود چون پولی برای پرداخت آن نداریم، هیچ حکومتی سراغی از ما نگرفت. حکومت اوکراین در چنین وضعیتی از نام مهاجر و کودک افغان استفاده می‌کند و منطقه را امن می‌خواند تا اگر موشک روسیه به کمپ ما برخورد کرد، بتواند حریف پرقدرت روسی‌اش را در جهان سرافکنده کند، ما طعمه قرار داده شدیم و هیچ حامی نداریم.»
اما طالبان مدعی اند که از وضعیت شهروندان افغانستان که در جنگ اوکراین گیر مانده‌اند، آگاه است. روز یکشنبه (۸، حوت)، ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی گروه طالبان، در یک کنفرانس مطبوعاتی در کابل گفت، وزارت خارجه طالبان، برای حمایت از افغان‌های ساکن اوکراین، با سازمان ملل و وزارت خارجه کیف تماس گرفته است.
عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت خارجه طالبان، نیز روز شنبه (۷، حوت)، در رشته تویتی نوشت: « امارت اسلامی نگران مصونیت افغان‌ها و دانشجویان مقیم اوکراین است و با استفاده از تمامی امکانات و ارتباطات موجود، تلاش می‌کند تا حیات اتباع خود را تضمین کند و آن‌ها را به جایی امن انتقال دهد.»
اما سونیتا مهاجر گیر مانده در جنگ اوکراین می‌گوید، تا کنون کسی برای انتقال و مصونیت آن‌ها یک قدم هم بر نداشته است. چشم او تنها به نهادهای مثل سازمان ملل است. به گفته‌ی خودش او که از شر طالبان فرار کرده است، امیدی به خیر طالبان ندارد.
برای بسیاری از شهروندان افغانستان که در جنگ اوکراین گیر مانده‌اند، بویژه کسانی که در شش ماه گذشته در روند تخلیه شهروندان آسیب‌پذیر از افغانستان به اوکراین منتقل شده‌اند، بزرگ‌ترین چالش این است که پاسپورت‌های آن‌ها را دولت اوکراین از آن‌ها گرفته است. بسیاری از این پناه‌جویان در صحبت با رسانه‌ها گفته‌اند که بدون مدرک قانونی اجازه نیافته‌اند که از مرز اوکراین به یکی از کشورهای همسایه اکراین عبور کنند.
«هنوز باورم نمی‌شود که اینجا مثل افغانستان جنگ شود»
اوکراین کشوری آشنا برای بسیاری از مهاجران و پناه‌جویان افغانستان در سراسر اروپا است. گفته می‌شود بسیاری از شهروندان افغانستان در سراسر اروپا که به صورت غیر قانونی مهاجرت کرده‌اند، روزی از این خاک گذشته‌اند. بسیاری هم در این خاک مانده‌اند. حالا اوکراین خانه دوم شان است. مثل حمیرا شهروند افغانستانی که دانشجوی سال سوم پزشکی در دانشگاه اوکراین است. این دانشجوی جوان، هنوز کودک بود که افغانستان را ترک کرد. حمیرا می‌گوید، ده سال در اوکراین زندگی کرده و این کشور مثل خانه دومش شده‌است؛ اما حالا به نظر می‌رسد دوباره ناگزیر است تن به یک مهاجرت اجباری دیگر بدهد:« حس ناامیدی دارم. مهاجران افغان زیادی که هم‌سفرم هستند، سرمایه‌های میلیونی‌شان را در خاک اوکراین رها کردند تا جان شان را نجات دهند و ما نیز با ناامیدی از اوکراین خارج می‌شویم.»
جنگ اوکراین وارد پنجمین روزش شده است. نیروهای روسی خود را تا حومه‌های کیف پایتخت اوکراین رسانده‌اند. جنگ تا کنون خونبار توصیف شده است. گفته می‌شود مناطق مسکونی نیز هدف موشک‌های روسی قرار گرفته است.
مقام‌های اوکراینی گفته‌اند در جریان گلوله‌باران سنگین خارکیف در شرق اوکراین از طرف نیروهای روسی، ده‌ها غیرنظامی را کشته و صدها غیرنظامی دیگر نیز در این حملات مجروح شده‌اند.
به نظر می‌رسد دامن جنگ اوکراین در حال بزرگ‌تر شدن و میدان معرکه هر روز خونین‌تر می‌شود. اما برای حمیرا هنوز غیر قابل باور است که در یک معرکه تمام عیار گیر افتاده و آینده‌اش در طلاطم جنگ و مهاجرت قرار است رقم بخورد: «ساعت پنج صبح روز پنجشنبه با صدای انفجار از خواب بلند شدم، اول فکر کردم آتش‌بازی است اما دیری نگذشت تا فهمیدم که روسیه به اوکراین حمله کرده، هنوز باورم نمی‌شود که اینجا مثل افغانستان جنگ شود.»
