م. مرسل و زهرا نادر
گزارش رسانهی امریکایی «سی.ان.ان» در مورد ازدواج یک دختر ۹ ساله با مردی که اضافهتر از شش برابر او عمر دارد، به تیتر رسانههای جهان تبدیل شد. اما نزدیکان این خانواده، از جمله پدر این دختر به رسانهی رخشانه میگوید که این گزارش ساختهگی بوده است. عبدالملک پدر پروانهی ۹ ساله، به رسانهی رخشانه گفت: «من او را به شوهر ندادهام. آن مرد پیر، مامایم میشود و من ۳۵۰ هزار افغانی از او قرضدار هستم. او دخترم را برده تا من پولش را پیدا کنم.»
در گزارش «سی.ان.ان» که روز دوشنبه، ۱۰ عقرب در برنامه پر بینندهی «جک تپر» نشر شد، بینندگان دیدند که عبدالملک در مقابل فروش پروانه ۹ ساله، از مرد ۵۵ سالهای بهنام قربان، پول دریافت میکند. اما عبدالملک میگوید که آن پول یک قرض دیگری بوده تا او فعلا بتواند خرج خانوادهاش را تامین کند.
عبدالملک که پدر شش دختر است، به رسانهی رخشانه گفت: «مه داستانم را به خبرنگاران گفتم، آنها گفتند همانطور که دخترت را دادی، برایمان اجرا کن تا ما تصویر بگیریم. ما هم همانطور اجرا کردیم.»
عبدالملک میگوید که او در مقابل این فیلمبرداری، پولی از «سی.ان.ان» و خبرنگاران محلی او نگرفته است.
یکی از سخنگویان رسانهی سی.ان.ان در پاسخ به رسانهی رخشانه میگوید که این رسانه بر موقفاش مبنی بر درست بودن گزارش از ازدواج یک کودک ۹ ساله با پیرمردی ۵۵ ساله، در ولایت بادغیس، ایستاد است.
وی گفته است: « ما این گزارش را رد میکنیم و ما کاملاً بر گزارشهای خود که توسط خبرنگاران مورد اعتماد و با تجربه افغان و کارمندان سی.ان.ان که با دانش عمیق از افغانستان تهیه شده است، ایستادهایم.»
با وجود اینکه ازدواج اجباری و زیر سن در افغانستان پدیدهی تازهای نیست و در دوران حکومت قبلی هم شاهد نمونههای مستند آن بودیم، دیدن این گزارش زجرآور است.
پس از قدرتگیری دوباره طالبان و با افزایش فقر و گرسنهگی شدید، مردم برای تهیهی لقمه نانی مجبور به فروش دخترانشان شدهاند. این موضوع بازتاب گستردهای در رسانههای داخلی و خارجی داشته است.
عبدالملک و خانوادهاش، از چهار سال به این طرف در یک کمپ بیجاشدهگان داخلی در شهر قلعه نو، مرکز ولایت بادغیس زندگی میکنند؛ جایی که حدود ۳۵۰ خانواده دیگر نیز در شرایط وخیمی در زیر خیمه، در بین دیوارهای گلی روزهایشان را شب میکنند.
دشواری کار خبرنگاری در افغانستان
نشر گزارشهای این چنینی حکایت از دشواری کار خبرنگاری در افغانستان زیر کنترل طالبان دارد. از زمان قدرتگیری دوبارهی طالبان، بسیاری از رسانهها از فعالیت باز ماندهاند. خبرنگاران و رسانههایی که هنوز در افغانستان کار میکنند، با ترس، سرکوب، خودسانسوری و عدم دسترسی به اطلاعات مواجه هستند.
نادرست بودن گزارش «سی.ان.ان» ابتدا توسط رادیو «نریمان»، رادیوی محلی در ولایت بادغیس گزارش شده بود. پنج منبع بهشمول عبدالملک، پدر پروانه، تایید میکنند که این گزارش ساختهگی بوده است.
جلیل حافظ، نمایندهی بیجاشدگان در کمپ، در صحبت با رسانهی رخشانه گفت: «هر دو مرد (عبدالملک و قربان) ماما و خواهر زاده هستند. عبدالملک معتاد است.» وی افزود که آنها بهخاطر دریافت کمک حاضر شدهاند تا این گزارش ساختهگی را اجرا کنند.
قاری، یکی از همسایههای عبدالملک در کمپ با تاکید بر دروغ بودن این گزارش به رسانهی رخشانه گفت: «اقوام عبدالملک او را تهدید میکنند که او چرا این کار را کرده است.»
احمد شاه، ملا امام کمپ نیز به رسانهی رخشانه گفت: «این گزارش حقیقت ندارد و کاملا دروغ است.» این ملا امام افزود که مصاحبه و فیلم برای گزارش «سی.ان.ان» در داخل کمپ نشده و در شهر صورت گرفته است.
در زمان تهیه این گزارش، پروانه پیش پدرش بوده است. در یکی از تماسهای متعددی که رسانهی رخشانه با پدر پروانه داشت، پروانه تماس را پاسخ داد. او با نگرانی گفت: «پدرم بیرون است. تلفن را قطع کن که پدرم مرا میزند.»
