بررسی‌ها نشان می‌دهد که از شروع حاکمیت دوباره‌ی طالبان تا هنوز، دست‌کم یک هزار و 247 نفر به شمول 188 زن به دلایل مختلف سیاسی از سوی طالبان بازداشت شده‌اند.
این آمار تنها مواردی را شامل می‌شود که توسط رسانهها در نزدیک به 10 ماه گذشته گزارش شده‌اند. اما شواهدی وجود دارد که فهرست واقعی از بگیروببند شهروندان توسط طالبان بسیار بیشتر از این است.
حدود نیمی از افراد بازداشت شده را نظامیان حکومت پیشین تشکیل می‌دهد. مواردی هم گزارش شده است که بازداشت‌شده‌گان در زندان‌های طالبان زیر شکنجه جان داده‌اند.
نیمی دیگر از این فهرست را عمدتا خبرنگاران، فعالین مدنی، معترضان، منتقدان طالبان، اعضای تشکیلات حکومت پیشین و شهروندان عادی تشکیل می‌دهد.
بر مبنای بررسی مقایسه‌و‌ی، آمار بازداشتی‌ها در مناطق عمدتا غیرپشتون‌نشین، چهار برابر بیشتر ازمناطق عمدتا پشتون‌نشین بوده است.
این برسی شامل تمام گزارش‌های مطبوعاتی روزنامه‌های اطلاعات روز، هشت صبح و صبح کابل می‌شود که پس از سقوط حکومت پیشین توسط طالبان، تا (11 جوزا) سال جاری را در بر می‌گیرد که به‌گونه‌ی مشخص خبرهای دست‌گیری‌های سیاسی را در محدوده زمانی کوتاه نشر کرده‌اند. علاوه بر این، برسی خبرهای شماری از بازداشتی‌ها سیاسی توسط طالبان در رسانه‌های بی‌بی‌سی، صدای امریکا و افغانستان انترنشنال نیز مورد برسی قرار گرفته است.
از جانب دیگر، برسی خبرهای یک رسانه طالبانی «آژانس خبری باختر» نشان می‌دهد که این گروه، در حدود 10 ماه حکومت شان، 1 هزار و 960 تن را که شامل 22 زن نیز می‌شود، به اتهام‌های مختلف بازداشت کرده‌اند. با آن‌که آمارهای این آژانس خبری نشان می‌دهد که در هر یک روز، این گروه بیشتر از 6 تن را به اتهام‌های مختلف جرایم جنایی بازداشت کرده‌اند؛ اما هیچ گزارشی از بازداشتی‌های سیاسی در این رسانه‌ی طالبانی به نشر نرسیده است.
شروع به اقدامات سرکوب‌گرایانه
گروه طالبان اقدامات سرکوب‌گرایانه‌ی خود را در اولین روزهای تسلط خود بر افغانستان با بازداشت خبرنگاران و کنش‌گران اجتماعی در کابل و هرات کلید زد. مرتضی صمدی عکاس، مهران پوپل شاعر در هرات و 14 نفر از خبرنگاران در روز پوشش اعتراض زنان در کابل از جمله پنج نفر از خبرنگاران اطلاعات‌روز توسط طالبان بازداشت شدند. به گزارش بی‌بی‌سی طالبان دو خبرنگار اطلاعات‌روز را شدیدا شکنجه و پس از ساعاتی رها کردند.
درهرات نیز طالبان مرتضی صمدی را به دلیل اشتراک در یک حرکت اعتراضی علیه پاکستان و طالبان در و مهران پوپل را به‌خاطر انتقادش از طالبان در صفحات اجتماعی بازداشت کرده بودند.
سایت «شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان» یادداشتی را به قلم خود آقای پوپل به تاریخ (6 جوزا) نشر کرده که در آن آمده است که طالبان این شاعر جوان را به‌شدت شکنجه و لت‌وکوب کرده‌اند. آقای پوپل در این نوشته ادعا کرده که طالبان می‌خواستند او را، به قتل برسانند.
برسی‌ها نشان می‌دهد که طالبان در 9 ماه حکومت‌شان افراد زیادی را به بهانه‌های مختلف، به‌گونه‌ی موقت و یا طولانی مدت بازداشت کرده‌اند.
در میان بازداشت‌شده‌گان، زنان و کودکان نیز شامل‌اند. انتقاد از طالبان، اعتراض علیه سیاست‌های این گروه، همکاری با جبهه مقاومت اتهام افراد بازداشت شده توسط طالبان هستند. این گروه در ولایت نیمروز، حتی دانش‌آموزان مکتب «لیسه شهید گل‌محمد» را هم بازداشت کرده‌اند.
به گزارش بی‌بی‌سی، سازمان ملل نیز در همان روزهای اول حاکمیت طالبان سندی را افشا کرد که در آن آمده بود، طالبان برای یافتن کسانی که برای نیروهای ناتو یا دولت قبلی افغانستان کار می‌کردند جست‌وجوی خانهبهخانه را تشدید کرده‌اند.
با آن‌که طالبان به‌گونه‌ی گسترده به بازداشت مخالفان به مثابه‌ی ابزاری برای سرکوب ادامه داده، اما از چگونگی روند برسی اتهام در دادگاه‌های طالبان خبری نیست.
آن‌چه تا کنون از دادگاهی شدن بازداشتی‌های سیاسی همگانی شده، به دادگاه کشاندن خالد قادری، خبرنگار و شاعر هراتی است که به دلیل انتقاد از طالبان در صفحه فیس‌بوکش، از سوی این گروه به یک‌سال زندان محکوم شده است.
خالد اکنون در زندان طالبان به‌سر می‌برد. حمیرا قادری خواهر او روز دوشنبه 23 جوزا در بخشی از یک متن توییتری در صفحه‌اش چنین نوشته است: «در صفحه فیس‌بوکش بهش سر می‌زنم. پیام‌های صوتی‌اش را گوش می‌کنم. انستاگرامش را چک می‌کنم. این روزها خالد را خیلی کم داریم.»
حبس مخالفان، سیاست راهبردی طالبان است که حتا خود این گروه آن‌را انکار نمی‌کند. در ماه دلو سال 1400 ذبیح‌الله مجاهد در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه گفته بود که طالبان حق دارند مخالفان را بازداشت و زندانی کنند: «هیچ کسی نباید آشوب ایجاد کند و نظم را مختل سازد.»
بر اساس گزارش روزنامه اطلاعات‌روز، فرمانده پولیس طالبان در دایکندی نیز در ماه حوت سال گذشته هشدار داده بود: «مخالفان [خود] را گردن می‌زنیم.»
مرگ زیر شکنجه طالبان
نظر به گزارش‌های رسانهها، از میان بازداشت‌شده‌گان سیاسی، نوید خان‌آبادی فرمانده خیزش‌های مردمی در حکومت پیشین از اولین کسانی اند که زیر شکنجه‌‌ی طالبان جان داده است.
طالبان او را به تاریخ 22 قوس سال گذشته از «شهرک آریا»ی شهر کابل بازداشت کرده و پس از شکنجه کردن و به‌قتل رساندن، او را در تپه وزیراکبرخان شهر کابل دفن خاک کرده‌اند. بستگان این نظامی پیشین پس از تلاش‌های زیاد و نبش‌قبرکردن او، هویتش را شناسایی کرده‌اند.
قاسم قایم، فردی دیگریست که خبرهای جان باختنش به تاریخ 25 حمل امسال نشر شده است. به نقل از رسانهها، این نظامی حکومت پیشین پس از تماس‌های مکرر طالبان مبنی بر دعوت او به وظیفه‌اش در وزارت داخله طالبان، سرکارش حاضر می‌شود؛ اما پس از چند روز از صحن آن وزارت بازداشت شده و به مکان نامعلومی انتقال داده می‌شود. سرانجام او زیر شدید‌ترین شکنجه‌های افراد طالبان جان داده است.
همین‌گونه موارد دیگری نیز وجود دارد که افراد به دلایل سیاسی بازداشت و سپس در زندان‌های طالبان شکنجه و به قتل رسیده‌اند. براساس گزارش روزنامه نیویارک‌تایمز، تنها در شش ماه نخست، طالبان 86 تن از نظامیان حکومت پیشین را در ولایت بغلان، بازداشت کرده و یا به قتل رسانده است.
شواهدی وجود دارد که میزان بازداشت افراد به دلایل سیاسی بیشتر از آماری است که روزانه در رسانهها آمده است.
بررسی رسانه رخشانه نشان می‌دهد که فعالیت رسانهها در چهار ماه نخست حکومت دوباره‌ی طالبان، از تاریخ 24 اسد سال گذشته که طالبان وارد کابل شدند تا اواخر قوس، به‌شکل چشم‌گیری کم‌رنگ بوده است. از سوی دیگر، بسیاری از بازداشتی‌های سیاسی، در خاموشی کامل بدون خبرسازشدن انجام شده است.
به عنوان مثال، تنها در ولسوالی‌های جاغوری و مالستان ولایت غزنی، طالبان در جریان 9 ماه گذشته حدود 45 تن را بازداشت و شکنجه کرده‌اند، در حالی‌که گزارش‌های رسانهها، تنها بازداشت دو تن را نشان می‌دهد که به تاریخ 27 دلو سال گذشته از سوی گروه طالبان بازداشت شده بودند.
منابع موثق محلی از این دو ولسوالی می‌گویند، مواردی وجود دارد که افراد بازداشت‌شده در ولسوالی جاغوری پس از شکنجه طالبان جان داده و یا هم معلول شده‌اند.
همین‌گونه به نقل از روزنامه اطلاعات روز، مرکز خبرنگاران افغانستان به تاریخ 13 ثور گزارشی را به نشر رسانده که نشان می‌دهد، پس از روی‌کار آمدن دوباره‌ی حکومت طالبان 90 مورد بازداشت، بدرفتاری و تهدید خبرنگاران از سوی این گروه صورت گرفته است؛ در حالی‌که گزارش‌های روزانه رسانهها تنها گرفتاری 24 نفر را می‌رساند.
اتهام ارتباط با جبهه مقاومت، تیغ بران طالبان
برسی‌ها نشان می‌دهد که طالبان شهروندان را به بهانه‌های مختلف، گاهی بهانه‌های پیش‌پاافتاده بازداشت کرده‌اند. این بهانه‌ها، از داشتن عکس احمد مسعود رهبر «جبهه مقاومت ملی» ضد طالبان در تلفن‌های همراه شان گرفته تا عضویت در این جبهه را در بر می‌گیرد.
به گزارش روزنامه هشت صبح افراد طالبان در اواخر ماه ثور سال جاری، تنها در شهر غزنی، در جریان دو روز، 20 تن را به اتهام داشتن عکس احمد مسعود در موبایل‌های شخصی شان بازداشت کرده‌اند.
همین‌گونه، گزارش‌ها و ویدیوهای نشر شده در رسانهها نشان می‌دهد که جنگ‌جویان این‌گروه در ولایت‌های تخار، بغلان و پنجشیر، بگونه‌ی گسترده دست به بازداشت باشندگان محل زده‌اند. گزارش‌هایی نیز وجود دارد که این گروه، زنان و کودکان را نیز بازداشت کرده‌اند.
بر اساس گزارش روزنامه صبح کابل، تنها در 11 جوزای سال جاری، 110 تن از باشندگان «دشت ریوت» ولسوالی خنج، به اتهام همکاری با جبهه مقاومت توسط طالبان بازداشت شده‌اند. همین‌گونه منابع مردمی از پنجشیر، در ماه‌های اخیر به رسانه رخشانه گفته‌اند، طالبان به‌صورت گسترده باشنده‌های محل را به جرم همکاری با جبهه مقاومت ملی، در ساختمان‌های مکاتب، مساجد، کلینیک‌های صحی بازداشت و شکنجه می‌کنند. گزارش‌هایی نیز وجود دارد که افرادی در پنجشیر در بازداشت و زیر شکنجه این گروه جان داده‌اند.
تعهدشکنی آشکار طالبان
گروه طالبان از زمان تصرف کابل قول داده که «به دنبال انتقام جویی نیست.»
همزمان رهبر این گروه فرمان عفو عمومی اعلام کرد. اما فهرست طولانی کسانی که به دست طالبان جانش را از دست داده یا در زندان طالبان شکنجه شده‌اند، شاهدی بر این است که افراد طالبان آشکارا عهدشکنی کرده و به فرمان رهبرشان پشت پا زده‌اند.
این درحالی است که هیچ نهاد ناظر در ساحه وجود ندارد تا عملکرد طالبان را زیر نظر داشته باشند. تنها رسانه‌هاست که گه‌گاهی با قبول خطر، دست به تهیه و انتشار گزارش از عملکرد طالبان در قبال، شهروندان می‌زنند.
روزنامه نیویارک تایمز، در گزارش تحقیقی‌اش که به تاریخ 23 حمل به نشر رسیده، گفته است که در طول هشت ماه حکومت طالبان 490 تن از نیروهای نظامی حکومت پیشین، به قتل رسیده یا مفقود شده‌اند. این روزنامه همچنان گفته است که طالبان از عفو عمومی، به‌عنوان ترفندی برای به‌دام‌انداختن نظامیان پیشین نیز استفاده کرده‌اند.
سرکوب؛ سیاست راهبردی طالبان
احمد سعیدی، تحلیل‌گر سیاسی به این باور است که هیچ‌کسی در زیر حاکمیت طالبان مصوون نیست. بازدشت به مثابه‌ی ابزاری برای سرکوب از سیاست راهبری طالبان است.
«رسانهها تنها کابل و مراکز چند ولایت مهم را زیر پوشش خبری شان دارند، در حالی‌که در اطراف و ولسوالی‌ها، هر روز قتل است، چور است، زدن است، تجاوز است و کشتن است.»
از نظر آقای سعیدی فرمان عفو عمومی رهبر طالبان یک «فریب» است، اما در عمل بازداشت‌های سیاسی، قتل‌های زنجیره‌ای و پنهان هر روز در گوشه‌گوشه‌ی افغانستان جریان دارد.
دیده‌بان حقوق بشر، نیز روز جمعه با نشر اعلامیه‌یی گفته که طالبان با استقرار هزاران جنگ‌جوی خود در پنجشیر دست به بازداشت، شکنجه و کشتار غیرنظامیان زده‌اند که از مصداق‌های جنایت‌های جنگی به شمار می‌روند.
ریچارد بنت، گزارش‌گر ویژه سازمان ملل برای افغانستان در امور حقوق بشر نیز با رشته توییت‌هایش گفته است که یافته‌های او نیز با یافته‌های دیده‌بان حقوق‌بشر مشابه و منطبق است.
در همین حال جبهه مقاومت ملی ضد طالبان، با نشر اعلامیه‌ای از گزارش دیده‌بان حقوق بشر قدردانی کرده اما آن را کافی ندانسته است. این جبهه در اعلامیه‌‌اش از شورای امنیت سازمان ملل خواسته است تا در مورد شکنجه، کشتار غیرنظامیان، کوچ‌دادن اجباری مردم در ولسوالی‌های خوست و اندراب ولایت بغلان و سربریدن اسیران جنگی و افراد ملکی در ولایت‌های پنجشیر و انداراب توسط طالبان، به‌صورت جدی و همه‌جانبه تحقیق کند.
اما ذبیح‌الله مجاهد از چهره‌های رسانه‌ای طالبان، گزارش دیده‌بان شفافیت را پروپاگند خوانده و گفته است که حقوق بشر بهتر از بیست سال گذشته در حکومت آن‌ها تامین است و هیچ طالبی بدور از بخش‌های عدلی و قضایی این گروه اقدام به قتل، شکنجه و لت‌وکوب کسی نکرده است.
ادعایی که با عمل طالبان هم‌خوانی ندراد. حتا تا کنون دوبار رسانه‌های تحت کنترل طالبان اعتراف اجباری افراد بازداشت شده توسط طالبان را منتشر کرده‌اند. در مورد اول، اعتراف دست‌جمعی زنان معترض و در تازه‌ترین مورد نیز اعتراف اجباری اجمل حقیقی مدل و یوتیوبر افغانستان با سه نفر از همکارانش. در ویدیوی اعتراف اجباری آقای حقیقی و همکارانش نشان از شکنجه به چشم می‌خورد. خانواده‌اش نیز به رسانهها گفته که از سرنوشت اجمل خبری ندارد و نگران سلامت او هستند.
