تمنا تابان
آمارها در ولایت بامیان نشان می‌دهد که در دو سال اخیر میزان مبتلایان به عفونت «اچ پایلوری» افزایش یافته و براساس گفته‌های منابع صحی، زنان و کودکان بیشترین قربانیان این بیماری هستند.
یک منبع صحی از شفاخانه ولایتی بامیان که خواست در این گزارش ناشناس بماند، به رسانه‌ی رخشانه گفته است، طی دو سال اخیر شش هزار و ۷۵۲ مورد مشکوک به «اچ پایلوری» در این مرکز صحی مورد آزمایش قرار گرفته که ۷۵ درصد یعنی حدود پنج هزار و ۷۳۹ مورد آزمایش‌ها مثبت بوده است.
«اچ پایلوری» نوعی باکتری به نام Helicobacter pylori است که در دیواره معده انسان‌ها زندگی می‌کند. به گفته‌ی داکتران این باکتری می‌تواند باعث عفونت‌های مزمن در معده شود و با بیماری‌هایی مانند زخم معده، گاستریت و التهاب معده مرتبط است. حتا در برخی موارد، عفونت مزمن با اچ پایلوری به عنوان یک عامل خطر برای سرطان معده شناخته می‌شود.
رسانه‌ی رخشانه با دست‌کم سه داکتر متخصص در ولایت بامیان صحبت کرده که افزایش مبتلایان به این عفونت مزمن را تایید کرده و تاکید کرده‌اند که بیشتر قربانیان این بیماری زنان و کودکان هستند. آن‌ها گفته‌اند که این مشکل می‌تواند به یک بحران سلامتی برای ساکنان فقیر بامیان تبدیل شود.
اسما عالمی، داکتر ۲۹ سالها‌ی که در یک درمانگاه خصوصی در بخش بیماری‌های میکروبی کار می‌کند گفته است: «براساس آمارهایی که ما نزد خود ثبت داریم، حدود ۱۰ درصد از باشنده‌های بامیان به اچ‌پایلوری مصاب شده‌اند.»
این داکتر همچنین گفته است، دست‌کم ۷۰ درصد بیماران او زنان و کودکان بوده‌اند: «مقاومت جسمی زنان و کودکان در شرایط فعلی که فقر همه جا را فراگرفته، کمتر است و از همین سبب هم این بیماری نزد زنان و کودکان بیشتر است.»
اسماعیل حسینی، متخصص 57 ساله‌ی دستگاه هضمی که صاحب یک درمانگاه خصوصی در شهر بامیان هم است، گفته که ماهانه ۲۵ تا ۳۰ بیمار مصاب به عفونت «اچ پایلوری» به او مراجعه می‌کنند: «در این اواخر کسانی‌که نتایج آزمایش اچ‌پایلوری‌شان مثبت می‌شود به صورت قابل توجهی بیشتر شده است.»
به قول آقای حسینی، اما آمار واقعی بیشتر از این است زیرا خیلی از خانواده‌ها از نظر اقتصادی توان مراجعه به داکتر را ندارد.
مراد صمیمی، داکتر دیگری در ولایت بامیان گفته است که به صورت روزانه ۳ تا ۴ فرد مبتلا به عفونت «اچ‌پایلوری» به او مراجعه می‌کند و این نشان دهنده‌ی گستردگی این بیماری در بامیان است.
این متخصص ۶۲ ساله گفته است یکی از دلایلی که این عفونت نزد کودکان و زنان نسبت به مردان بیشتر است، این است که مقاومت وجود آنان نسبت به مردان می‌تواند در بعضی حالات کمتر باشد.
او به رسانه‌ی رخشانه در مورد تجربه‌ی خودش در هنگام ابتلا به این عفونت گفته است: «وقتی تست دادم نتیجه تستم مثبت بود، از خانمم ره تست کردم هم مثبت بود، و بالاخره تست اچ‌پایلوری تمام خانواده‌ام مثبت ثابت شد، آن وقت به این نتیجه رسیدم که این بیماری در تمامی لایه‌های اجتماع نفوذ کرده است.»
از نظر آقای حسینی دلیل اصلی این بحران سلامت در بامیان می‌تواند آلودگی محیطی مثل آلوده بودن خاک و آب باشد: «اچ‌پایلوری از طریق مواد غایطه انسان انتقال پیدا می‌کند که قسمت اعظم این میکروب از طریق رفع حاجت در فضای باز، سبزی و ترکاری‌هایی که مردم روزانه مصرف می‌کنند و آب‌های آلوده انتقال پیدا می‌نماید.»
هرچند در این مورد هنوز بررسی دقیق نشده که عامل اصلی افزایش این بحران سلامت در ولایت بامیان چیست. رسانه‌ی رخشانه موفق نشد نظر اداره صحت عامه طالبان در بامیان را در این مورد بپرسد. زیرا مسوولان اداره‌های طالبان از صحبت با رسانه‌ها منع شده‌اند.
عادله ۳۱ ساله، شش روز پیش به دلیل احساس ناراحتی معده‌اش به داکتر مراجعه کرد. نتایج آزمایش‌ها مشخص کرد که او به عفونت اچ پایلوری مبتلا شده است. عادله اولین بار بود که نام «اچ پایلوری» را می‌شنید؛ او به سختی توانست نام این بیماری جدید را یاد بگیرد.
عادله گفته است، دختر۱۱ ساله‌اش هم به این بیماری مبتلا است: «وقتی به داکتر رفتیم اونا سه رقم معاینه دادند که در مجموع ۷۰۰ افغانی تنها معاینه داکتر شد، بعد از معاینه گفت که خودت به مریضی میکروب معده گرفتار شده‌ای و باید دوا بگیری… کاش تنها خودم به این درد مبتلا بودم، دختر کلانم ره هم اچ‌پایلوری گرفته.»
از طرف دیگر، وضعیت اقتصادی عادله طوری است که تا هنوز نتوانسته کیت کامل داروی این بیماری را مصرف نماید. به قول خودش، وقتی داکتر داروی یک دور کامل اچ پایلوری را به عادله می‌دهد او از تعجب دهانش باز می‌ماند: «وقتی خریطه دوا ره حساب کرد، بدون پیسه معاینه، مه باید ۲ هزار و ۱۰۰ افغانی دیگر به داکتر می‌دادم، که جمعش ۲۸۰۰ می‌شد، تمام پولی که از خرج خانه پیش خود داشتم ۱۵۰۰ افغانی بود، از داکتر خواستم که نصف دوا ره بریم بدهد.»
داکتران می‌گویند، مبتلایان به این عفونت باید دوره‌ی کامل درمان را پشت سر بگذارد. موضوعی که خودش یک مشکل جدی دیگر برای ساکنان فقیر بامیان است.
داکتر مراد صمیمی در این مورد گفته است: «باید قبل از نوشتن دوا برای بیمار گفته شود که داروی این بیماری تا چقدر هزینه دارد، هیچ کیت دارویی این بیماری از ۷۰۰ افغانی کم نیست، پس باید در این مورد نیز با بیماران صحبت شود.»
با وجود اینکه داکتر متخصص به عادله گفته است باید دوره‌ی کامل دارو را تکمیل کند، اما این کار را نکرده است: «شوهرم کارگر است، روزانه به بازار می‌رود تا کار پیدا کند، اما خیلی شب‌ها دست خالی به خانه می‌آید زیرا کار نیست.»
عادله از روزهایی یاد می‌کند که 4 ساعت از درد معده به خودش پیچیده است: «با این دوای نیمه و نصفه که ما خوردیم این مریضی نه تنها خوب نشد بلکه شایدم زیادترم شوه.»
سارای ۳۸ ساله نیز به عفونت اچ پایلوری مصاب شده و در مرکز بامیان زندگی می‌کند. او سه ماه شده که با این درد دست به گریبان است و تاکنون یک دوره درمان را کامل کرده است، اما بهبود نیافته است و در حال مصرف دومین دور بسته‌ی دارویی است که داکتر به او داده است: «داکتر بریم گفته بود وقتی دوا خلاص شد دوباره بیا تا معاینه شوی که کامل خوب شده‌ای یا نه، اما وقتی دوباره برای معاینه رفتم، از بخت بدم که مریضی‌ام خوب نشده بود.»
داکتر اسما عالمی در مورد دلیل اینکه بعضی از بیماران با وجود تکمیل نمودن یک دور درمان بهبود پیدا نمی‌کنند گفته است: «از آن‌جایی‌که مردم کشور بیشتر به صورت سرخودانه داروهای انتی‌بیوتیک مصرف می‌کند، مقاومت وجودشان در برابر انتی‌بیوتیک‌ها بالا رفته است، اکثر کسانی‌که به کلینیک ما می‌آیند نام انتی‌بیوتیک‌ها را بلد هستند و مستقیم انتی‌بیوتیک مورد نظر خود را درخواست می‌کنند، آنان حتی در یک سرماخوردگی عادی دو یا سه نوع انتی‌بیوتیک بسیار قوی مصروف می‌کنند، پس معلوم است که وجودشان در برابر انتی‌بیوتیک‌ها مقاومت پیدا کرده و انتی‌بیوتیک‌های عادی تاثیری روی بیماری‌شان ندارد.»
این داکتر توصیه می‌کند که بیماران باید دستورات پزشک خود را رعایت کنند و همچنین استفاده از دارو به صورت خودسرانه می‌تواند درمان را سخت‌تر کند.
کودک ۱۳ ساله مریم نیز به عفونت «اچ پایلوری» مصاب شده است. مریم ۴۰ ساله که در نزدیکی شفاخانه ولایتی بامیان زندگی می‌کند، بارها دخترش را برای اینکه بیماریش تشخیص شود به این شفاخانه برده است: «وقتی بازار پیش داکترای شخصی رفتیم چند رقم معاینه داد و اونا تشخیص دادند که دخترم دچار اچ‌پایلوری شده، حالا او دوا خورده روان است، خدا کند مریضی‌اش خوب شوه. این مریضی پرهیز خیلی سخت داره، داکترا دخترم ره تقریبا از کل چیز پرهیز کرده‌اند، او فقط می‌تواند شوله برنج، مکارونی، کچالوی سرخ نشده و گوشت مرغ مصرف کند.»
یادداشت: همه‌ی نام‌ها به درخواست مصاحبه شوندگان در این گزارش مستعار آمده است.
