زنان چگونه به مالکیت مردان در آمدند؟

نویسنده: محمد زمان سیرت، دانشجوی کارشناسی ارشد رشته‌ی جامعه‌شناسی

برای پاسخ به این سوال باید ابتدا دو مفهوم مردسرایی و زن‌سرایی(پدر راستایی و مادر راستایی) را تعریف کنیم. بر اساس اینکه بعد از ازدواج زن به خانه مرد می‌رود یا مرد به خانه زن، جوامع بدوی به دو دسته مردسرا و زن‌سرا تقسیم می‌شوند. همچنین اگر فرزند را منتسب به مادر و خاندان مادری بدانند و از روی آن وی را بشناسند مادر راستا و اگر از خاندان پدری بشناسند پدر راستا خوانده می‌شود. اما در افغانستان مرد خواستگار زن می‌رود و زن بعد از ازدواج به خانه مرد می‌رود درضمن فرزند را از روی خاندان پدری می‌شناسد.

مطالعات انسان‌شناسی نشان می‌دهد که هر چهار ترکیب ممکن است. اما شایع‌ترین ترکیب پدر راستایی – مرد سرایی و مادر راستایی – مادرسرایی است.

با پیشرفت شیوه تولید و ایجاد کشاورزی، محدوده‌ی خانگی و کشت‌وزرع بر روی زمین، نیروی کار ارزش یافت و این‌که کدام یک از طرفین بعد از ازدواج به خانه همسر خود می‌رود، برای طایفه دو طرف مهم گشت. زیرا برای مثال، وقتی زن به خانه شوهر خود می‌رود طایفه داماد می‌توانست از این نیروی کار استفاده کند. 

بدین ترتیب مردسرایی موجب شد که زنان به‌عنوان نیروی کار باارزش و نیز تولیدکننده نیروی کار یعنی فرزندان، خرید و فروش شوند. برای ازدواج، طایفه داماد می‌بایست مبلغی را به طایفه عروس بپردازد؛ چرا که زن اینک نه فقط همسر بلکه نیروی کار محسوب می‌شد. البته این خرید به معنای ارزش‌گذاری روی زن نیست (چیزی که مسلمانان فکر می‌کنند نشانه اهمیت دادن به زنان است) بلکه نتیجه امر، سخت‌گیری و کار کشیدن زیاد از آنان بر روی زمین و انتظار باروری فراوان است. تا همین اواخر بسیاری زنان در اثر زایش زیاد تلف می‌شدند و می‌شوند، که ما مصادق فراوان در این زمینه داریم؛ از انجام کاری شاق در ایام بارداری، تا زایش درطویله‌ها.

با پیشرفت بیشتر شیوه تولید و گسترش توانایی به کشت بردن زمین‌های زراعی و نیز دام‌پروری و نیاز به کار سخت (مانند ساخت‌وساز که مشخصه تمدن هاست) اقوام فاتح به جای کشتن مغلوبین شروع کردند و به برده گرفتن از آنان. بنابراین بردگان نیز به جمع زنان اضافه شدند. جالب این‌جاست که به این بردگان نیز به چشم موجودی زن صفت نگریسته می‌شد و حتی آن‌ها را اخته می‌کردند و در حرم‌سراهای خود به‌عنوان غلام استفاده می‌کردند. 

در قرن هفتم میلادی، خرید و فروش کنیزان، شبه‌جزیره عربستان را هم متحول کرد. تجار قریش در مکه که در اثر تجارت بین شام و یمن به ثروت فراوانی دست یافته بودند، توانستند کنیزان زیادی از حبشه به مکه بیاورند. البته نبود کار سخت کشاورزی، باعث می‌شد که آنان بیشتر به دنبال بردگان زن باشند تا به عنوان خادم جنسی و یا دایگی از آنان استفاده کنند. 

افرادی با همین انگیزه دستیابی به کنیزان و زنان اسیر، شروع به راه‌زنی از تاجران کردند. که با بعضی قوانین نچندان انسانی، این برده‌داری را نظام‌مند و جاودانه ساخت، ونگاه به زن به‌عنوان مالکیت مردان را کاملا تایید کرده و چند همسری را مجاز شمرد. 

مشخصا در اثر گرفتن کنیزان و زنان اسیر زیاد، شهر کوچک پر از مردانی شده بودن با زنان فراوان. احتمال زنا و جدال بر سر زنان زیاد شد و البته افراد زیاد نیز همان‌طور که در تاریخ از واقعیت بروز می‌دهد، برای حفظ زنان خود بیش از همه نگران بودند. البته بهترین راه نه نصیحت مؤمنین به قناعت به زنان خویش، بلکه تحمیل حجاب بر زنان بود.

افکاری غیرانسانی، محصول دوره برده‌داری و خرید و فروش کنیزان و غلامان به وحشیانه‌ترین شکل ممکن است. اما بدبختی این‌جاست که این افکاری انحراف‌شده ضد انسانی، با قوانین احمقانه‌اش سرکوب و مالکیت بر زنان را جاودانه ساخته است. میلیون‌ها زن در سراسر جهان میان خاندان‌ها خرید و فروش می‌شوند. افرادی ادعا می‌کنند که حجاب مصونیت است البته مصونیت یک کالایی که از آن شوهر است و برای حفظ آنچه خریده است حق محافظت از آن را نیز بر عهده دارد. این‌چنین زنان حتی در هزاره سوم میلادی نیز از موقعیت برده فراتر نرفته‌اند و به آنان به چشم منبعی برای تولید مثل و ارائه خدمات جنسی و خانگی نگاه می‌شود.