دیدبان حقوق بشر در گزارشی درباره وضعیت رسانهها و خبرنگاران در افغانستان اعلام کرده است که طالبان خبرنگاران هزاره بازداشتشده را دشمن خود میدانند و با آنها بدرفتاری میکنند.
رخشانه: در این گزارش که امروز (پنجشنبه، ۱ عقرب) نشر شده، به نقل از یک خبرنگار هزاره آمده است که طالبان به او گفتهاند هروقت بخواهند میتوانند او را از بین ببرند.
در گزارش دیدبان حقوق بشر آمده است که نیروهای طالبان هنگام بازداشت یک خبرنگار به او توهین کرده و گفته: «بچهی هزاره جرات کرده علیه ما حرف بزند؟ ما جنگ را از امریکاییها بردیم، تو که هستی؟ برای ما هیچ نیستی! هر وقت بخواهیم میتوانیم تو را بکشیم.»
در گزارش آمده که در برخی موارد، دادگاههای طالبان خبرنگاران را محاکمه کرده و حتی کسانی که بهدلیل نبود مدارک کافی تبرئه شدهاند نیز در دوران بازداشت، شکنجه و بدرفتاری را تجربه کردهاند.
یک خبرنگار هزاره که به تبلیغات علیه طالبان و جاسوسی برای نهادهای خارجی از سوی این گروه متهم شده بود، گفته است که کسی جرات نمیکند وکیل یک خبرنگار شود.
دیدبان حقوق بشر گفته که با ۱۸ خبرنگار در داخل افغانستان و ۱۳ خبرنگار دیگر در خارج از افغانستان در مورد وضعیت رسانهها و خبرنگاران گفتوگو کرده است.
فرشته عباسی، پژوهشگر بخش آسیایی دیدبان حقوق بشر گفته که زنان خبرنگار افغانستان بیشتر از مردان خبرنگار آسیب دیدهاند.
دیدبان حقوق بشر همچنین در گزارش خود با اشاره به وضعیت زنان خبرنگار در افغانستان گفته که در بسیاری از ولایتها، مقامهای طالبان عملا زنان را از کار در رسانهها منع کردهاند.
گزارش آورده که زنان خبرنگار مجبور شدهاند برای کار کردن حجاب کامل داشته، روبند (نقاب) بپوشند و اجازه ندارند با همکاران مرد در یک دفتر کار کنند.
در گزارش آمده که در شماری از ولایتها، زنان خبرنگار ناچار شدهاند تنها در برنامههای مخصوص زنان کار کنند. آنها از پوشش دادن موضوعات سیاسی، امنیتی یا حقوق بشری منع شدهاند.
به نقل از گزارش، در ولایتهای قندهار، پکتیا، خوست و ننگرهار زنان خبرنگار «اساسا اجازهی کار ندارند» یک زن خبرنگار گفته است: «در قندهار هیچ زن خبرنگاری در تلویزیون یا رادیو کار نمیکند.»
براساس گزارش، بسیاری از زنان خبرنگار هنگام کار میدانی یا مصاحبه با مقامهای طالبان، از سوی محافظان آنها توهین و تهدید شدهاند. یک زن خبرنگار گفته است وقتی برای تهیهی گزارش به یک ادارهی طالبان رفته، نگهبانان آن اداره به او گفته خانهاش برود و «اینجا جای زن نیست.»
طالبان زنان را از شرکت در کنفرانسهای خبری، ورکشاپها و نشستهای آموزشی منع کردهاند. یکی از خبرنگاران زن در هرات گفته است که برای یک دورهی آموزشی خبرنگاری ثبتنام کرده، اما «طالبان به او دستور دادهاند هیچ زنی حق شرکت در این دوره را ندارد.»
دیدبان حقوق بشر گفته که محدودیتهای طالبان علیه رسانهها، خبرنگاران زن و فعالیت رسانهای سبب شده که بسیاری از آنها یا کارشان را ترک کنند و یا هم از کشور خارج شوند.
طالبان از زمان بازگشت به قدرت در آگست ۲۰۲۱، با وضع محدودیتهای شدید علیه رسانهها و فعالیت رسانهای، نظارت و سانسور رسانهای، سبب تعطیلی دهها رسانهی صوتی، تصویری و چاپی شده است.
دیدبان حقوق بشر گفته که طالبان طی این مدت دهها خبرنگار، کارمند و فعال رسانهای را بازداشت و زندانی کرده و رسانههای کشور را از درون نابود کردهاند.
این نهاد به نقل از سازمان «خبرنگاران بدون مرز» گزارش داده است که در چند ماه نخست حاکمیت طالبان، بین ۴۰ تا ۶۰ درصد رسانههای خبری افغانستان فعالیت خود را متوقف کردند.
شمار مردان شاغل در رسانهها از حدود ۴ هزار نفر به حدود ۲ هزار نفر در سال ۲۰۲۲ کاهش یافته است. در مورد زنان، تعداد آنان از حدود ۱ هزار و چهارصد نفر پیش از ۲۰۲۱ به تنها ۶۰۰ نفر در سال ۲۰۲۴ رسیده است.
دیدبان حقوق بشر از طالبان خواسته که به خبرنگاران زن اجازهی فعالیت در رسانهها داده شود و محدودیت پوشش و محدودیت کار در محیط کاری با همکاران مرد را لغو کنند.
این نهاد همچنین از طالبان خواسته که خبرنگاران بازداشتشده را فورا آزاد کرده و از تهدید خانوادههای آنها خودداری کنند.
دیدبان حقوق بشر از نهادهای بینالمللی و حامی رسانهها خواسته که از رسانههای آزاد افغانستان، خبرنگاران، بهویژه خبرنگاران زن حمایت کنند.
این نهاد همچنین از کشورهای همسایه خواسته که از بازگرداندن خبرنگاران به افغانستان زیر سلطهی طالبان خودداری کنند.
دیدبان حقوق بشر همچنین از گزارشگر ویژهی سازمان ملل در امور حقوق بشر افغانستان خواسته که در مورد نقض آزادی بیان و شکنجهی خبرنگاران توسط طالبان تحقیق کند.
