ساکنان ولسوالی موسی‌قلعه ولایت هلمند، از کمبود کادر صحی زن در این ولسوالی شکایت دارند. مردم می‌گویند، تنها دو کارمند زن در مرکز صحی این ولسوالی کار می‌کنند که برای رسیدگی به بیماران کافی نیست. به همین دلیل، زنان بیمار و نوزادانی‌که هنگام تولد و پس از آن، جان خود را از دست می‌دهند، کم نیستند.
این گزارش محرومیت ساکنان ولسوالی موسی‌قلعه‌ی ولایت هلمند را روایت می‌کند که در دو دهه‌ی اخیر، از ناامن‌ترین ولسوالی‌ها در سطح کشور بوده است. باشندگان این ولسوالی می‌گویند، در ۲۰ سال گذشته به دلیل جنگ و ناامنی، هیچ توجهی در قسمت ساخت‌وساز و ایجاد مراکز صحی صورت نگرفته است.
موسی‌قلعه یکی از ولسوالی‌های دور افتاده و محروم در شمال ولایت هلمند است. حدود ۱۵۵ کیلومتر از مرکز این ولایت فاصله دارد. علاوه بر این، ۶۰ درصد جاده‌ی این ولسوالی تا شهر لشکرگاه خاکی است. این وضعیت انتقال بیماران به مرکز ولایت هلمند را سخت‌‌تر می‌کند.
اختر محمد، یکی از باشندگان ولسوالی موسی قلعه است. او با موتر نوع تونس کهنه و رنگ‌رفته‌اش، در مسیر ولسوالی موسی‌قلعه و شهر لشکرگاه، مرکز ولایت هلمند مسافرکشی می‌کند.
این راننده‌ی ۳۵ ساله به رسانه‌ی رخشانه گفته است: «در منطقهی ما هیچ داکتر زن وجود ندارد. ما اکثر بیماران را با موتر از مرکز ولسوالی به شهر لشکرگاه یا شهر قندهار می بریم. بسیاری از این بیماران اعم از زن و کودک، در مسیر راه جان خود را از دست می دهند.»
اختر محمد گفته است، بارها اتفاق افتاده که بیماران در مسیر راه در موتر او جان داده‌اند: «چون جاده خامه است و موتر تند نمی‌رود، به همین خاطر بیشتر مریضان تلف می‌شوند. اگر مسیر راه درست باشد، موتر هم سریع می‌رود و افراد کم‌تری می‌میرند.»
اختر محمد داستان یک زن حدود ۳۰ ساله را که دو سال قبل به دلیل بیماری اپندکس در موترش جان باخته است، چنین روایت می‌کند: «ساعت حدود دو شب بود که یک نفر از روستای«نوی دشت» به مشکل من را پیدا کرده بود و به خانه‌ام آمد. بسیار سراسیمه بود. گفت که مریض دارم و باید هر چه عاجل او را به شهر لشکرگاه ببریم. بعد از بگومگوی کوتاهی با ۱۶ هزار کلدار بر سر کرایه‌ی موتر تا شهر لشکرگاه جورآمد کردیم. بیمار یک زن ۳۰ تا ۳۵ ساله بود که اپندکس شده بود. بدون صرف وقت حرکت کردیم. وضعیت مریض لحظه به لحظه بدتر می‌شد. تا این‌که در مسیر راه، نارسیده به ولسوالی گرشک ولایت هلمند اپندکس او ترکید. او را به گرشک بردیم؛ اما داکترها گفتند که او فوت کرده است.»
عبدالصبور ۲۷ ساله، ساکن منطقهی«صوفیان» ولسوالی موسی‌قلعه است. او به رسانه‌ی رخشانه می گوید، در این ولسوالی فقط یک مرکز صحی تنها با ۲ کارمند زن وجود دارد که حدود ۲۵ کیلومتر با روستای آن‌ها فاصله دارد. طبق سرشماری ریاست احصاییه و معلومات، این ولسوالی حدود ۱۲۶ هزار نفر جمعیت دارد.
به گفته‌ی عبدالصبور، منطقهی زندگی آن‌ها به«صوفیان» معروف است. صوفیان دارای ۳ روستا بوده و حدود ۸۰۰ نفر جمعیت دارد. در این منطقه تنها موترهایی رفت‌وآمد می‌کند که توانایی رفتن در جاده‌های خامه را داشته باشد.
موسی‌قلعه از بزرگ‌ترین ولسوالی‌های شمال هلمند است که این ولسوالی در نزدیک به دو دهه‌ی گذشته، همواره صحنه‌ی نبرد طالبان، نیروهای امنیتی افغانستان و متحدان خارجی آن‌ها بوده است. کم‌تر اتفاق افتاده که مردم در این ولسوالی از دست جنگ نفس راحتی کشیده باشند. به همین دلیل خبری از بازسازی، پیشرفت و امکانات در آن‌جا نیست.
به گفته‌ی مردم، شبکه‌های مخابراتی در روستاهای صوفیان درست کار نمی‌کند. باشندگان این روستاها با روش‌های سنتی با سایر مناطق این ولسوالی ارتباط برقرار می‌کنند. در منطقهی صوفیان هیچ مکتبی وجود ندارد و کودکان این روستا کتاب‌هایی مثل«قاعده‌ی بغدادی» و «قرآن کریم» را در مسجد نزد ملا امام می‌خوانند.
عبدالصبور به رسانه‌ی رخشانه گفته است، اگر کسی از روستای صوفیان به مرکز این ولسوالی برود، حتماً یک روز قبل به راننده‌ی موتر اطلاع می‌دهد.
عبدالصبور می‌گوید، چه در زمان حکومت پیشین و چه اکنون، به این منطقه و روستاهای اطراف آن، هیج توجهی صورت نگرفته است. به همین خاطر، بیشتر زنان و کودکان تاوان این جنگ را با جان خود پس می‌دهند. عبدالصبور گفته است: «وقتی بچه‌ای به دنیا می‌آید، یک خانم موی‌سفید ۶۰ ساله را از روستای دیگر به روستای خود می‌آوریم. او نقش مهمی در تولد نوزادان دارد.»
در یک مورد دیگر، عبدالصبور حادثه‌ی زنی از بستگان نزدیک‌اش را روایت کرده است که قبل از رسیدن به مرکز درمانی مرکز ولسوالی موسی‌قلعه، جانش را از دست داده است. این حادثه در سال گذشته اتفاق افتاده است: «یک زن ۳۰ ساله از اعضای خانواده‌ی ما که بچه به دنیا می‌آورد، در نیمه‌های شب دردش شدید شد. از خواب بیدار شدیم و فردی را با موترسایکل به دنبال راننده‌ی موتر فرستادیم. بعد از حدود ۳۰ تا ۴۰ دقیقه موتر آمد. چند تن از اعضای خانواده به همراه بیمار حرکت کردیم. قرار بود موتر سر راه ما بیاید. یک مقدار راه را پیاده رفتیم تا موتر رسید. به سوی مرکز ولسوالی موسی‌قلعه روان شدیم و مریض حدود ۱۵ دقیقه قبل از رسیدن به کلینیک جان خود را از دست داد. با وجود آن هم، ما جسد وی را به کلینیک انتقال دادیم و داکتران گفتند که مریض جان خود را از دست داده است. فردایش جنازه را به خانه آوردیم و دفن کردیم.»
عبدالصبو می‌گوید، از این زن ۳ فرزند، دو پسر و یک دختر به جا مانده است: «ولسوالی ما کلان است؛ اما فقط یک کلینیک در مرکز این ولسوالی وجود دارد. تجهیزات و امکانات‌اش خیلی اندک است و اصلا برای زنان، کودکان و بیماران ما کافی نیست.»
ولایت هلمند طی دو دهه‌ی گذشته، بیش از هر منطقهی افغانستان، متحمل جنگ‌های شدید و مستمر بوده است. در کنار ولسوالی موسی‌قلعه‌ی ولایت هلمند، باشندگان ولسوالی‌های دیگر از جمله سنگین، نومیش مارجه و سایر ولسوالی‌ها از دست‌رسی به خدمات صحی در کنار سایر خدمات عمومی محروم اند.
عبدالله همکار، ۳۲ ساله و مسوول بخش صحی این ولسوالی است. او نیز می‌گوید، مردم ولسوالی موسی‌قلعه از کم‌ترین امکانات زندگی برخوردار هستند. به گفته‌ی او، فقط یک کلینیک صحی در مرکز این ولسوالی با تجهیزات کم وجود دارد و بسنده نیست: «ما تایید می‌کنیم که در بخش صحت مشکلات است. ما به کلینیک‌های دیگر ضرورت داریم. به مکاتب و مدرسه‌های دیگر ضرورت داریم. اساسی‌ترین مشکل ولسوالی ما این است که تا مرکز ولایت، مریض را به موقع نمی‌توانیم برسانیم. به همین دلیل، بیشتر مواقع مریضان در بین راه جان خود را از دست می‌دهند.»
با برگشت طالبان، با این‌که جنگ از سر ساکنان ولسوالی موسی‌قعله دست برداشته؛ اما امیدی به بهبود وضعیت وجود ندارد. برنامه‌ی کمک‌های بین‌المللی جانیتر «johanniter international Assistance» که مقر آن در آلمان است، گفته که با تسلط دوباره‌ی طالبان، سیستم صحی افغانستان به دلیل توقف کمک‌های توسعه‌ی بین‌المللی و انزوای اقتصادی، به وضعیت ۲۰ سال پیش بازگشته است.
هم‌چنان، سازمان داکتران بدون مرز(MSF) می‌گوید، افغان‌ها به دلیل فقر، محدودیت‌های طالبان و سیستم غیر فعال، از خدمات صحی محروم اند.
