مجتمع «لاله» تنها جایی در شهر لشکرگاه ولایت هلمند است که به زنان تعلق دارد؛ از کارمندان گرفته تا مشتریان، همه زنان اند. گوشه‌یی آرام و دنج در شهری که فرهنگ زن‌ستیزی و محدودیت علیه زنان، در آن به وفور دیده می‌شود. این مرکز تجاری- آموزشی قبلا به نام«مجتمع امپراتور بانو» بود که با آمدن طالبان، به مجتمع«لاله» تغییر نام داد.
مسوول این مرکز، یک زن است. عابده امیری، ۳۰ ساله و باشنده‌ی اصلی ولسوالی نادعلی ولایت هلمند. خانم امیری به رسانه‌ی رخشانه گفته است: «مجتمع مخصوص زنان در ولایتی مثل هلمند، به دلیل فرهنگ کلیشه‌یی حاکم در این ولایت، از ارزش بسیاری برخوردار است. زیرا زنان می‌توانند با خاطر آسوده و بدون نگاه‌های زن‌ستیز مردانه خرید و فروش کنند.»
در این مرکز از فروشگاه لباس گرفته تا خیاطی، آرایشگاه و حتا آموزشگاه برای زنان قابل دسترس است. قبلا تنها رستورانت ویژه‌ی زنان نیز در همین مرکز فعال بود که با آمدن طالبان، اکنون بسته شده است.
زنان در هلمند، ولایتی درجنوب افغانستان، با محدودیت‌های بی‌شماری مواجه‌اند. زنان در این ولایت حتا در زمان جمهوریت و دموکراسی، نسبت به هر جای دیگر با فشار‌های زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کردند؛ از فرهنگ زن‌ستیز اجتماعی گرفته تا محدودیت‌هایی از درون خانه. بنابر روایت زنانی که در این گزارش با آن‌ها صحبت شده، با برگشت دوباره‌ی طالبان، وضعیت برای زنان به مراتب بدتر از قبل شده است.
به دلیل همین محدودیت‌ها علیه زنان در جامعه‌ی هلمند بود که خانم امیری در سال 1399 به فکر تاسیس مجتمعی ویژه برای زنان، در شهر لشکرگاه شد. او در نهایت با کمک شوهر 36 ساله‌اش، موفق به راه‌اندازی این مجتمع شد: «به این فکر رسیدم که من هم می‌توانم کارگاه و فروشگاه داشته باشم برای زنان و بعضی افراد بی‌بضاعت. بنابر این همچون اقدامی کردم.»
در حال حاضر در این مجتمع، در کنار خانم امیری، دست‌کم 18 زن دیگر در بخش‌های آرایشگاه، خیاطی، گل‌سازی، تصویربرداری محافل زنانه و بافندگی سرگرم کار هستند.
خانم امیری می‌گوید، تلاش کرده تا برای جذب کارمند در این مجتمع به زنان بی‌بضاعت اولویت داده شود: «در بین ۱۸ نفر پرسونل ما هم یتیم داریم و هم از زنان بیوه، کسانی‌که در کار خود استعداد دارند و کار خود را خوب پیش می‌برند.»
از 18 زنی که در این مجتمع زنانه کار می‌کنند، هر کدام شان بخشی از کار مجتمع را پیش می‌برند که پنجاه درصد عاید بخشی که در آن کار می‌کنند را به دست می‌آورند.
به گفته‌ی خانم امیری، فضای زنانه باعث شده است که زنان با خیال آسوده و بدون محدودیت در این مرکز رفت‌و‌آمد کنند: «وقتی یک مشتری زن می‌آید، این که لباس را امتحان می‌کند، اگر فروشنده زن باشد زنان احساس راحتی می‌کنند. اگر خیاطی که اندازه می‌گیرد، مرد باشد، باز زنان احساس راحتی نمی‌کنند.»
خانم امیری می‌گوید، او اولین رستورانت زنانه در هلمند را نیز در همین مجتمع افتتاح کرده بود. جایی‌که در زمان جمهوریت«پاتوق» خوبی برای زنان هلمندی شده بود. زنان به این رستورانت برای صرف غذا می‌آمدند. هم‌چنان برخی مناسبت‌های کوچک خود را نیز در آن‌جا به دور از فضای مردانه‌ی شهر لشکرگاه، جشن می‌گرفتند.
اما این رستورانت با آمدن طالبان بسته شده است: «در دو ماه اول آمدن طالبان حتی یک مشتری نداشتیم.»
به گفته‌ی خانم امیری، پس از قدرت گرفتن طالبان، زنان دیگر از ادارات دور ماندند و بر فعالیت‌های آنان محدودیت وضع شد. این محدودیت‌ها نسبت به هر جایی در ولایت هلمند بیش‌تر جنبه‌ی عملی به خود گرفته است.
خانم امیری می‌گوید، مجبور شده است دروازه‌ی رستورانت را ببندد.
هر چند طالبان به‌طور مستقیم بر این رستورانت زنانه محدودیت وضع نکرده‌اند؛ اما کنار گذاشتن زنان از اجتماع توسط طالبان باعث شد تا این رستورانت که تمام مشتریان آن زنان بودند، به‌گونه‌ی غیرمستقیم فلج شود. از نظر خانم امیری اگر زنان از اجتماع دور باشند، دیگر فعالیت یک رستورانت زنانه معنایی ندارد.
خانم امیری می‌گوید، بخش‌های دیگر مجتمع نیز در ماه‌های اول حاکمیت طالبان در آستانه‌ی سقوط بود؛ اما با گذشت زمان، وضعیت به گونه‌ی نسبی بهتر شده است. هرچند که اکنون دیگر آن رونق و جمع‌و‌جوش دوره‌ی جمهوریت را ندارد.
خانم امیری گفته است، در زمانی‌که جنگ به شهر رسیده بود، طالبان از مجتمع او به عنوان سنگر جنگی استفاده کرده‌اند. بازگشایی این مجتمع در سایه‌ی حکومت طالبان نیز با احتیاط صورت گرفته است، مثل تغییر نام و برداشته‌شدن عکس‌های تزئینی از در و دیوار آن: «این کار را کردیم تا سبب حساسیت طالبان نگردد.»
به گفته‌ی خانم امیری، هرچند این مجتمع رونق گذشته را ندارد. رستورانت آن بسته شده؛ اما هنوز هم این‌جا تنها جای دنج و آرام در شهر لشگرگاه برای زنان به شمار می‌رود: «فضا طوری است که بیش‌تر اوقات زنان توسط مرد خانواده صبح به فروشگاه رسانده می‌شوند و زن تمام لوازم قابل خرید خود را می‌تواند از همین‌جا تهیه کند. مردها هم به‌خاطری که محیط توسط زنان کنترل میشه، به مجتمع ما مراجعه می‌کنند.»
مرسل ۲۴ ساله ساکن شهر لشکرگاه، به بخش آرایشگاه این مجتمع آمده است. او می‌گوید، ولایت هلمند به شدت محیطی مردانه دارد. زنان در بازار احساس امنیت نمی‌کنند، زیرا هم‌جنسان شان کم هستند. او گفته است، جامعه‌ی هلمند به گونه‌یی است که دوست ندارند زنان در بازارها دیده شوند: «محیط هلمند با دگه شهرها فرق می‌کند. زنان در هلمند هیچ حقی ندارند.»
مرسل می‌گوید، از مراجعه به این مرکز خرید احساس راحتی می‌کند: «به راحتی با فروشنده‌ها به ارتباط می‌شویم. خدمات خوب دارد و مختص به زنان است. می‌فهمند که گیرک‌ها(مشتری‌ها) چی تقاضایی دارند.»
نرگس ۲۳ ساله، مشتری دیگر این فروشگاه است. او می‌گوید که برای کاشت ناخُن به این مرکز مراجعه کرده است: «به نظر من از هر لحاظ این‌جا خوب است. فامیل ما هم هرجا هرجای نمی‌مانن، سخت‌گیر هستند. به خاطری‌که این‌جا همگی خانم‌ها کار می‌کنند، باز مشکلی ندارند.»
بخش‌های این متجمع هم‌زمان با ارائه‌ی خدمات به مشتریانش، فرصت آموزش را برای دختران نیز فراهم کرده است. به عنوان مثال، در بخش‌های آرایشگاه و خیاطی دست‌کم 30 دختر در حال حرفه‌آموزی هستند.
پری ۲۰ ساله در بخش آرایشگاه کار می‌کند. او می‌گوید، کار در این مجتمع برایش از نظر اقتصادی خیلی مفید بوده است. زیرا بیش‌تر مصارف خانه به دوش او است. او گفته است که پدرش بی‌کار است و از طریق کار در مجتمع لاله، بیش‌ترین قسمت هزینه‌ی زندگی خانواده‌ی پنج نفری‌اش را تامین می‌کند: «این‌جا برای زنان جای خوبی است. کل شان دخترا هستند و کسی مزاحم کسی نیست.»
