در ولایت پروان هیچ خبرنگار زن به گونه رسمی فعالیت نمیکند. رسانههای این ولایت دخترخانمهای که از رشته خبرنگاری فارغ میشوند و علاقهمند کار در این عرصه هستند، بهطور کارآموز و بدون معاش جذب میکنند.
سالانه ۳۸درصد دانشجویانی که از دانشکدهی خبرنگاری دانشگاه پروان فارغ میشوند، دختران هستند. اما موانع محکم اجتماعی، سنتی و دینی باعث شده است تا آنان در بازار کار خبرنگاری جایگاهی نداشته باشند. طرز دید شهروندان این ولایت به خبرنگاران زن منفی و جنسیتی است. در جامعه افغانستان هنوز هم اکثریت، زن را موجود اغواگر، عامل گناه و ناتوان میشمارند.
مونسه رسولی دو سال قبل از دانشکدهی خبرنگاری دانشگاه پروان فارغ شد. او با تلاشهای زیادی هنوز نتوانسته در مسلکش کار کند. عیبگویی و بداخلاق خواندن خبرنگاران زن از سوی جامعه مردسالار پروان سبب شده تا او با ممانعتهای جدی خانوادهاش روبهرو شود و اجازه برای کار در رسانه را نداشته باشد.
باورهای اجتماعی ضد زن و ضعیفانگاری زنان در این ولایت باعث شده تا دختران علاقهمند به کار خبرنگاری نتوانند موقفی در بخشهای خبر و گزارشگری بهدست آورند. براساس اطلاعات ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت پروان، بیشتر از ۲۰ رسانهی تصویری، صوتی و چاپی در این ولایت فعالیت دارد که در هر کدام این رسانهها، دختران بهشکل کارآموز و رضاکار فعالیت میکنند.
رادیو تلویزیون ملی با بیشترین کارآموز دختر و بعد از آن رادیو برین که ویژه زنان است با شش کارآموز دختر فعالیت دارند.
عبدالنواب میهنپور، مدیر مسئول رادیو تلویزیون ملی پروان، میگوید که در این رسانه ۸تن از دخترخانمها بهحیث کارآموز فعالیت میکنند. او افزود:«دخترخانمها معمولا علاقهمند پیشبرد برنامههای فرهنگی و تفریحی، گویندگی و کار در استودیو اند و تمایلی برای گزارشگری و همچنان کار ساحوی ندارند.»
شرایط و فضای کار در بیرون از خانه و دفتر برای زنان در این ولایت بهطرز وحشتناک سخت است. از آزار و اذیت خیابانی تا دشنامهای آزاردهنده برخی از مردان و حتی تهدیدهای جانی که همه روزه خبرنگاران زن با آن مواجهاند.
محبالله رستمی یکی از استادان دانشکده خبرنگاری دانشگاه پروان میگوید که عوامل زیادی دست به دست هم دادند تا شرایط گزارشگری و خبرنگاری را در ولایت پروان برای دختران سخت کند. او میافزاید که تمایل نداشتن رسانهها برای جذب خبرنگاران زن در بخشهای گزارشگری و نبود امکانات و فضای خشک و سنتی این ولایت که دختران نمیتوانند برای گزارشگری در یک ساحهی ناامن بروند، دلایلی هستند که دختران کمتر به این شغل میپردازند.
فایضه محمدی در یکی از رسانههای محلی پروان حدود یک و نیم سال میشود که کارآموز است. او علاقه شدیدی به تهیه گزارش دارد؛ اما جو حاکم و فضای زنستیز این ولایت باعث شده که حتی مسئول رسانه نخواهد او برای تهیه گزارش به ساحه برود. خانم محمدی حالا برنامههای تفریحی و علمی را از داخل استدیو پیش میبرد و هیچ معاشی دریافت نمیکند.
کار در بخش برنامههای تفریحی رسانههای شنیداری و تصویری، فرصتی را ایجاد کرده است که برخی از مردان با افکار سنتی همواره دختران را مورد تمسخر قرار بدهند و به این برنامهها اندکی توجه نشان ندهند.
مسئولان رسانهها برای رفع این چالشها هیچگونه اقدامی عملی نمیکنند. بنابراین دختران بعد از چند سال کارآموزی وقتی معاشی دریافت نمیکنند و نمیتوانند در بخش خبرنگاری کار کنند، دل زده میشوند و بعد از مدتی کار در رسانه را ترک میکنند.
دانشکده خبرنگاری در دانشگاه پروان در سال ۱۳۹۲ ایجاد شد. عزیز سعیدی رییس این دانشکده میگوید:« تاکنون دانشکده خبرنگاری چهار دور فراغت داشته که ۳۸درصد آنها را دختران تشکیل میدهد.»
وی افزود که در حال حاضر ۳۷درصد دانشجویان این دانشکده دختران هستند. آقای سعیدی میگوید که نبود فضای کاری در بخش خبرنگاری، ربط مستقیم با عدم آگاهی خانوادهها و شهروندان ولایت پروان دارد.
ناامنی و فضای کاملا مردانه این ولایت باعث شده است تا دختران خبرنگار به ساحات دور دست رفته نتوانند و در راه و بازار با الفاظ خشن و جنسیتی مورد آزار و اذیت قرار بگیرند. این موارد باعث شده تا فضا برای حضور واقعی زنان تنگ شود.
مهاجره اعظمی بعد سالها تلاش و درس خواندن از رشته خبرنگاری فارغ شده؛ اما به محض ابراز علاقه به کار در رسانه، این خواستاش از طرف خانواده سرکوب شده است. او میگوید که خبرنگاری برای زنان در این ولایت عیب و ننگ است و اگر دختری بخواهد کار کند باید حرفها و متلکهای زننده مردم را همه روزه تحمل کند.
محمد رستم رستمزاده رئیس ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت پروان میگوید: « قیودات فامیلی، مشکلات اجتماعی، طرز دید مردم و عدم علاقه خود این دختر خانمها بر اثر فشارهای روحی و روانی برای کار کردن در رسانه است، دلایل کمرنگ بودن زنان است.»
وی افزود که نهادهای چون امور زنان و ریاست اطلاعات و فرهنگ حامی زنان خبرنگار بوده و چندین برنامههای آگاهیدهی برگزار شده تا ذهنیتسازی نمایند.
اما باور عموم این است که دختران علاقهای برای کار خبرنگاری بهخصوص گزارشگری ندارند. اکثریت به این فکر میکنند که دختران توانایی برای کارهای سخت خبرنگاری را ندارند. دختران توانایی گزارشگری را در بیرون از دفتر ندارند، در حالی که براساس گفتههای دختران خبرنگار در پروان، مسئولان رسانههای این ولایت و خانوادهها هیچ وقت به آنها چنین وظیفه و فرصتی را ندادهاند. به همین دلیل اکثریت خبرنگاران بدون دستمزد کار میکنند و به اجبار پذیرفتند که آنان استعداد گزارشگری را ندارند. فرهاد یکی از دانشجویان دانشگاه ولایت پروان میگوید که دختران نمیتوانند در ساحات دور برای تهیه گزارش بروند.
این باور زنستیزانه از بستر عقاید مردسالارانهی این ولایت برخاسته و هنوز سد راه زنان در هر عرصه بهخصوص خبرنگاری است.
