هانیه فروتن
در اتاق انتظار بخش عاجل منتظر رسیدن نوبت خود نشسته بودم که ناگهان سکوت اتاق شفاخانه با داد و فریاد زن میانسالی برهم زده شد. زن فریاد میزد: «وای دخترم، وای جگرگوشهام، خدا نبخشه تو را که دخترم را کشتی، خدا لعنتم کنه، خودم به دستای خود جگرگوشه خوده به کشتن دادم.»
طولی نکشید که صدای زن خاموش شد و بیهوش بر روی زمین افتاد. موهای ژولیدهاش صورت او را پوشانده بود و پاهایش نیز برهنه بود. به نظر میرسید که از خانه با پای برهنه با جسد دخترش به شفاخانه آمده است. پرستاران شفاخانه با کمک پسر جوانی که گویا نسبتی با زن داشت، او را بلند کرده و به اتاق بردند.
لحظهای نگذشته بود که ماموران استخبارات طالبان از راه رسیدند و تمام کسانی که منتظر نوبت خود در اتاق انتظار شفاخانه نشسته بودند را از آنجا بیرون کردند.
داکتری را که قرار بود در بخش عاجل ببینم، در اتاقاش در بخش داخله دیدم. یکی از دستیاران داکتر تایید کرد که رویداد بر میگردد به مرگ دختری که خودش را از طبقهی چهارم یک ساختمان به پایین انداخته و جان باخته است.
این منبع به دلایل امنیتی نخواست که نام شفاخانه و هویت خودش در گزارش ذکر شود، زیرا به گفتهی او، طالبان از افشای چنین رویدادهایی به رسانهها به شدت جلوگیری میکنند. او گفته است، ماهانه دو تا سه مورد اقدام به خودکشی دختران در این شفاخانه خصوصی به ثبت میرسد: «حدود یک ماه پیش تقریبا سه نفر از دختران را دیدم که به شفاخانه آورده بودند. یکیاش پیش از اینکه به شفاخانه برسد، مرده بود. البته دو تا خواهر بودند که یکاش جور شد.»
در این گزارش از قربانی با نام مستعار رعنا نام برده میشود. رعنا دختر ۱۸ سالهای است که روز شنبه، ۱۲ حوت جسد بیجانش به شفاخانه آورده شده است. منابع گفتهاند که او در پی یک مشاجرهی لفظی با خانوادهاش دست به خودکشی زده است.
ابتدا خانوادهی رعنا حاضر نمیشدند که در این مورد صحبت کنند؛ اما بعدا دو عضو خانواده از طریق صحبت تلفنی به رسانهی رخشانه، تایید کردند که رعنا برای فرار از ازدواج دست به خودکشی زده است.
براساس گفتههای یک عضو این خانواده، رعنا قبل از خودکشی تهدید کرده بود که اگر ازدواجاش سر بگیرد، خودکشی خواهد کرد: «دختر کلان خانه بود. پدرش میگفت: دختر کلان شده، خوب نیست خانه باشه. حالی چه دروغ بگویم، خودمم همی رقم فکر میکدم. دختر جوان باید شوهر کنه و بره پشت بختش. دختر دیگه بهانهی درس خواندن هم نداشت، مکتبا باز نمیشه و شرایط هم هر روز بدتر شده میره.»
عضو دیگر خانواده نیز که شاهد مشاجرهی رعنا با پدر و مادرش بر سر مسالهی ازدواج بوده، شنیده است که رعنا با عصبانیت تهدید کرده که اگر او را به شوهر بدهند، خودکشی میکند. به گفتهی این منبع، رعنا پس از آنکه این حرف را میزند، از اتاق بیرون میشود. لحظهای نمیگذرد که حس میکند چیزی از بام به پایین پرت میشود: «بغل کلکین ایستاد بودم، چند دقیقه هم از بیرون شدن{رعنا} تیر نشد که به نظرم آمد یک چیزی از بام پایین افتاد، سر خوده از کلکین کشیدم، دیدم که{رعنا} افتاده روی حویلی.»
به گفتهی او، کسی تهدید رعنا را جدی نگرفت: «وقتی … زیاد نصیحت کرد و کمی هم سرش قار شد. باز هم رعنا چیغ زده بیرون شد که نمیکنم شوهر، ایقه شلگی نکنید اگنی(وگرنه) خوده میکشم. … از پشتاش صدا زد که دختر پدر نالت(پدر لعنت) هر بدی که دلت میشه بکن.»
پرستاری که جسد این دختر را آماده کرده، به شرط ذکر نشدن نامش در گزارش، به رسانهی رخشانه گفته که بدن این دختر به دلیل ارتفاع زیادی که از آن پریده است، از چندین جای دچار شکستگیهای جدی شده بود. به گفتهی او، جسد این دختر جوان را حوالی ساعت یک پس از چاشت روز شنبه به شفاخانه آوردند؛ اما او قبل از رسیدن به شفاخانه جان باخته بود. او همچنان افزود که استخوان سر این دختر بهکلی شکسته و استخوانهای دستش نیز بیرون شده بود.
براساس گزارش دفتر بازرس ایالات متحدهی امریکا برای بازسازی افغانستان(سیگار)، که بازهی زمانی کوتاهی پس از رویکار آمدن طالبان را در بر میگیرد، ازدواجهای اجباری و زیر سن دختران در افغانستان در حاکمیت طالبان افزایش یافته است. آمارهای این دفتر نشان میدهد که پس از سال ۲۰۲۱ میلادی، ۳۵ درصد دختران در افغانستان پیش از رسیدن به سن ۱۸ سالگی و ۱۷ درصد پیش از رسیدن به سن ۱۵ سالگی وادار به ازدواج شدهاند.
سیگار همچنان تاکید کرده که ۵۷۸ مورد ازدواج اجباری بین دسامبر ۲۰۲۲ تا فبروری ۲۰۲۳ ثبت شده که این تعداد ۳۶۱ مورد مربوط به ازدواج در سنین پایین بوده است.
صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل(یونیسف) نیز گزارش مشابهی را در سال گذشته نشر کرد. براساس این گزارش، ازدواجهای اجباری در جنوب آسیا بهشمول افغانستان، به دلیل مشکلات اقتصادی خانوادهها و ممنوعیت آموزش افزایش یافته است.
خانوادهی رعنا ساکن حوزهی پنجم شهر کابل هستند. به گفتهی خانوادهاش، رعنا دانشآموز صنف دهم مکتب بوده که طالبان مکتبهای دخترانهی بالاتر از صنف ششم را بستند.
داکتر احمد نظری، روانشناس در کابل گفته است که به خاطر ممنوعیت کار و آموزش، بیشترین کسانیکه برای درمان به او مراجعه میکنند، دختران و زنان هستند: «طرز فکر، رفتار و احساسات، توانایی شخص را در انجام کارهای روزمره و روابط با دیگران تحت تاثیر قرار میدهد و همین امر باعث بروز مشکلات خانوادگی شده و حتا فرد را وادار به آسیبرساندن به خود میکند.»