سمیه ماندگار
دختر سه ساله‌ی مرضیه از لحاظ رشد جسمی حتا به اندازه‌ی یک کودک دو ساله هم به نظر نمی‌رسد. او که نظر به هم سن‌و‌سالانش ضعیف‌تر و لاغرتر است و هم کوتاه‌قدتر، دچار سوء تغذیه‌ی حاد است. مرضیه‌ی ۴۳ ساله، مادر این کودک در صحبت با رسانه‌ی رخشانه می‌گوید: «وقتی دولت سقوط کرد و طالبا آمد، شوهرم کارش را از دست داد، ستایش ۱ ساله بود، ما برای ستایش و دیگه اولادا نتوانستیم غذای درست و کافی تهیه کنیم، از همو خاطر دخترکم به سوء تغذیه دچار شد و هیچ کلان نمیشه.»
دو سال است که دختر مرضیه رشد نکرده و او نگران است که کودک‌اش را از دست بدهد، زیرا سایه‌ی فقر هر روز بر زندگی آن‌ها بیش‌تر گسترده می‌شود: «گاهی اوقات حتا ده خانه‌ی ما نان خشک پیدا نمی‌شد.»
مرضیه می‌گوید، در همسایگی‌‌اش نیز ۳ کودک دیگر به سوء تغذیه دچار شده‌اند.
برنامه‌ی جهانی غذا(WFP) در ماه اسد سال جاری اعلام کرد که ۳.۲ میلیون نفر در افغانستان مبتلا به سوء تغذیه هستند؛ اما قربانیان بیش‌تر گرسنگی در افغانستان، زنان و کودکان هستند.
مسوولان صحی طالبان در بامیان می‌گویند، آمار کودکان مبتلا به سوء تغذیه نسبت به سال گذشته، بیش از دو برابر افزایش را نشان می‌دهد. محمد جمال علوی، مسوول معلومات صحی ریاست صحت عامه‌ی طالبان در بامیان می‌گوید، آمار آنان نشان می‌دهد که طی شش ماه اول سال ۲۰۲۲ میلادی، به تعداد ۱۱ هزار و ۱۱۸ کودک در بامیان به سوء تغذیه مبتلا شده بودند، در حالی که این آمار در شش ماه اول سال ۲۰۲۳ میلادی، به ۲۳ هزار و ۳۹ کودک افزایش یافته است که در مقایسه با سال گذشته بیش‌تر از دو برابر افزایش را نشان می‌دهد.
علوی می‌گوید، از میان کودکان مصاب به سوء تغذیه، ۲۰ هزار و ۱۵۶ کودک به سوء تغذیه‌ی متوسط و ۲ هزار و ۸۸۳ کودک دیگر به سوء تغذیه‌ی شدید مبتلا هستند.
علوی همچنان یادآور می‌شود که گراف افزایش کودکان مبتلا به سوء تغذیه در تمام ولسوالی‌های بامیان به‌شمول مرکز این ولایت افزایش را نشان می‌دهد؛ اما در این میان آمار بلند کودکان گرفتار به سوء تغذیه در ولسوالی ورس بامیان نگران‌کننده است.
به گفته‌ی علوی، از ماه جنوری تا ماه جون سال ۲۰۲۲ میلادی حدود ۲ هزار و ۳۸۹ کودک مبتلا به سوء تغذیه در ولسوالی ورس به ثبت رسیده بود، در حالی که در جریان شش ماه اول سال ۲۰۲۳ میلادی این آمار به ۶ هزار و ۱۴۶ کودک افزایش یافته است که در مقایسه با سال گذشته، حدود ۳ برابر افزایش را نشان می‌دهد.
سمیه در ولسوالی ورس زندگی می‌کند، جایی‌که به گفته‌ی مسوولان صحی، بیش‌ترین آمار ابتلا به سوء تغذیه را دارد. سمیه می‌گوید، کودک ۷ ساله‌اش که«موسی» نام دارد، از یک‌ونیم سال به این‌سو به سوء تغذیه گرفتار شده است. او چندین بار کودکش را به کلینیک مرکزی ولسوالی ورس برای تداوی نیز برده؛ اما تا هنوز نتیجه نگرفته است.
دور بودن اکثر مناطق ولسوالی ورس به مراکز صحی و عدم دست‌رسی خانواده‌ها به دارو و وسایل بهداشتی و همچنان نبود امکانات کافی در کلینیک‌ها و مراکز صحی در این ولسوالی، این مشکل را بزرگ‌تر کرده است.
این مادر ۳۵ ساله گفته است: «ولسوالی ما با مشکلات گوناگون روبه‌رو است. خشک‌سالی، فقر و ناداری، توجه نکردن دولت و موسسات به این ولسوالی، همه باعث شده تا ناداری هر روز بیش‌تر شوه. وقتی اولادای ما غذای درست نخوره، پس هر رقم مریضی اینا ره می‌گیره.»
سمیه می‌گوید، بیماری سوء تغذیه در روستایی که او زندگی می‌کند، کودکان زیادی را مورد تهدید قرار داده است: «ده قریه‌ای که ما زندگی می‌کنیم، حدود ۲۳ خانه هستیم، همین ۲۳ خانه حدود ۷ تا طفل سوء تغذیه داره.»
در همین حال، داکتران متخصص تغذیه نیز بر این باور اند که فقر و اقتصاد ضعیف مردم بامیان باعث شده است که گراف ابتلا به سوء تغذیه در میان کودکان این ولایت افزایش پیدا کند.
داکتر علی‌رضا مطمئن، متخصص داخله‌ی عمومی و امراض کودکان می‌گوید که سوء تغذیه به دو نوع عمده تقسیم می‌شود: «اولی وقتی است که کودک مواد غذایی کافی دریافت نمی‌کند، در این صورت به سوء تغذیه دچار شده و وزنش را از دست می‌دهد، عضلاتش استخوانی شده و بی‌حد ضعیف می‌شود. نوع دوم هم تغذیه‌ی نادرست کودکان است که باعث ابتلا به این بیماری می‌شود.»
از نظر کارشناسان اما عامل اصلی سوء تغذیه در افغانستان، فقر است.
اما دامنه‌ی فقر در بامیان گسترده‌تر است، زیرا ساکنان این ولایت سال‌ها است که با مشکلات اساسی مانند فقر، گرسنگی و بی‌کاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
با حاکمیت دوباره‌ی طالبان بر افغانستان، بی‌کاری و فقر در این کشور افزایش بی‌سابقه‌ا‌ی یافته است. براساس گزارش صندوق کودکان سازمان ملل در افغانستان، ۹۰ درصد جمعیت افغانستان در خط فقر قرار دارند و این بیش‌تر کودکان هستند که بار اصلی فقر را بر دوش می‌کشند.
